Veel oudere Nederlanders hebben hun geld in stenen vastzitten: in een afbetaald huis. Terwijl de AOW of het pensioen tekort schieten. Die lege bankrekening zouden ouderen graag aanvullen met vermogen uit hun huis, maar hypotheekregels bij banken zijn streng. Commerciële partijen springen in het gat.
Zij bieden constructies aan waardoor mensen hun huis toch 'kunnen opeten'. Zoals Dirk van Kuler en Gerard Damen. De twee gingen in zee met vastgoedbedrijf Behouden Huis. Nu ontvangen ze elke maand een bedrag van 1800 euro. "Voor leuke dingen. Vakanties, wat vaker uit eten. We zien wel."
Hoe gaat het precies in zijn werk? Behouden Huis koopt de woning van de klant, maar de levering is uitgesteld. In plaats van een bedrag in een keer, krijgt de verkoper een langlopende maandelijkse uitkering. En kan hij zolang hij wil in het huis blijven wonen, zonder huur te betalen.
Het voordeel voor de klant: een maandelijkse uitkering. Het totaal kan oplopen tot zo'n 80 tot 90 procent van de waarde van de woning. Het voordeel voor het bedrijf: op termijn een huis in bezit krijgen en profiteren van mogelijke waardestijging. Pas als de bewoner overlijdt of verhuist, kan het bedrijf over de woning beschikken.
De Consumentenbond noemt de constructie van Behouden Huis prima. "Het is behoorlijk dichtgetimmerd. Je betaalt bijvoorbeeld geen huur en dan zit je een stuk zekerder", zegt Joyce Donat. "Een nadeel van de constructie is dat je bij snel verhuizen je huis kwijt bent en ook de overwaarde die je zou opbouwen in de loop der jaren."
Of verkoop je liever alleen de grond?
Over andere constructies is de Consumentenbond minder te spreken. Over Duowonen bijvoorbeeld. Bij die constructie verkoop je niet je huis, maar alleen de grond onder je huis. De verkoper krijgt het bedrag dan in één keer uitgekeerd, doorgaans is dat zo'n 30 procent van de totale waarde van de woning.
Vervolgens betaalt de verkoper eeuwigdurend maandelijks een huurbedrag aan Duowonen voor de grond: erfpacht dus. Wil de klant het huis verkopen, dan moet hij eerst de grond terugkopen van Duowonen tegen de dan geldende marktwaarde. Komt de klant te overlijden, dan gaat het contract over op de erfgenamen.
Wij bieden iets anders, met een aantal voor- en nadelen ten opzichte van de hypotheek,
"Wij vinden het eigenlijk een heel vreemde constructie", zegt Donat van de Consumentenbond. "Er komen heel veel kosten bij kijken en die zijn allemaal voor de rekening van de consument. Je betaalt een flinke erfpacht en daarbij betaal je ook nog voor bijvoorbeeld notaris- en afsluitkosten."
En om je huis te kunnen verkopen, moet je dus de grond weer terugkopen. "Dat is altijd minimaal voor de prijs waarvoor je 'm ook hebt verkocht en die stijgt natuurlijk door de jaren heen. Dus dan betaal je ook de gestegen waarde van de grond. En het gekke is: als de woningprijzen dalen dan daalt de grondprijs niet."
Tido van Wieringen van Duowonen zegt: "De Consumentenbond richt zich meer op een hypotheek als oplossing. Wij zeggen: we hebben iets anders, met een aantal voor- en nadelen ten opzichte van de hypotheek. Je moet het niet met elkaar vergelijken, want het zijn geen gelijkwaardige oplossingen."
De Consumentenbond vindt dat gek. "De eisen bij Duowonen zijn best streng. Je komt pas in aanmerking voor hun constructie als je een bepaald inkomen hebt en zekerheid kunt bieden. Die eisen zijn eigenlijk vergelijkbaar met wat de bank stelt, alleen biedt de bank veel meer veiligheid."
Geen enkele vorm van toezicht
Dat heeft ook te maken met de controle die er op banken is. Banken en de hypotheken die ze aanbieden, vallen namelijk onder toezicht van De Nederlandsche Bank (DNB). Bedrijven zoals Behouden Huis en Duowonen daarentegen vallen onder geen enkele vorm van toezicht.
Je kan als consument hooguit een klacht indienen bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM) of naar de rechter stappen als je bijvoorbeeld verkeerd bent voorgelicht. Maar toezicht vooraf ontbreekt dus.
De Consumentenbond vindt dat zorgelijk. Donat: "Als het gaat om financiële producten, dan is het voor consumenten vaak heel moeilijk om zelf na te gaan van: is dit nou echt wat ik nodig heb. Alle kleine lettertjes moet je kunnen begrijpen. Daarom zou toezicht op deze constructies fijn zijn."
