Een deel van de steungoederen die Nederland naar Syrische opstandelingen stuurde, zou in handen zijn gekomen van terreurbeweging Jabhat al-Nusra. Dat vertellen betrokkenen en oud-medewerkers van de bedrijven die het steunprogramma in Syrië namens Nederland uitvoerden, aan Nieuwsuur en Trouw. De bedoeling was juist dat het steunprogramma "gematigde" strijdgroepen zou versterken.
Jabhat al-Nusra, de Syrische variant van al-Qaida, zou de Nederlandse goederen in de meeste gevallen in beslag hebben genomen. Al-Nusra is een van de sterkste strijdgroepen in het door oppositiegroeperingen gedomineerde gebied in Syrië. Maar er ook zouden strijders vrijwillig goederen met de terreurgroep hebben gedeeld.
Het kabinet hield de namen van de organisaties die het steunprogramma voor Nederland uitvoerden om "veiligheidsredenen" tot nu toe geheim. Nieuwsuur en Trouw ontdekten dat het gaat om het Amerikaanse 'Creative Associates International' en het Turkse 'Candor'. Twee commerciële bedrijven die de afgelopen jaren vanuit het Stabiliteitsfonds miljoenen euro's van Nederland ontvingen.
Dat het kabinet de bedrijven geheim hield is opmerkelijk, omdat de subsidieverstrekking aan de betreffende organisaties gewoon te vinden is in de Rijksbegroting. Creative ontving ruim 13 miljoen euro; Candor ruim 3 miljoen.
Overdrachtsbewijzen niet bewaard
Creative Associates International en Candor kochten namens Nederland logistiek materieel in op de Turkse markt en leverden dit vervolgens af bij de rebellen in Syrië. De bedrijven zouden monitoren, onder andere door het bijhouden van overdrachtsbewijzen, of de goederen ook goed terecht kwamen. Dat laatste lijkt met name bij Candor niet goed te zijn gegaan.
Een oud-medewerker van Candor vertelt dat hij de Nederlandse goederenbewijzen niet meer heeft: die zijn in 2016 in beslag genomen door Jabhat al-Nusra. Uit een overdrachtsbewijs dat nog wel bewaard is, blijkt dat ook een mobiele bakkerij in handen is geweest van de terreurbeweging.
Het kabinet meldde dit incident pas na de eerste publicaties van Nieuwsuur en Trouw aan de Tweede Kamer. Ook meldde het kabinet dat de bakkerij na bemiddeling weer zou zijn teruggegeven. Bronnen vertellen dat deze bemiddeling tot stand kwam dankzij een sharia-rechtbank van Al-Nusra.
Sommige rebellen steunden Al-Nusra vrijwillig, anderen deden dat onder dwang.
Meer betrokkenen vertellen dat hulpgoederen in handen van Al-Nusra zijn beland. Alle voedselpakketten en medische kits van Divisie 13 zouden bijvoorbeeld door Al-Nusra zijn geconfisqueerd. Een rebellenleider zegt dat hij de donorlanden gewaarschuwd heeft dat goederen bij de terreurbeweging terecht kwamen. "Sommige rebellen steunden Al-Nusra vrijwillig, anderen deden dat onder dwang."
De Tweede Kamer kreeg eind 2017 nog te horen dat het steunprogramma werd voortgezet, omdat dankzij de Nederlandse goederen "gematigde groepen" zich konden "handhaven".
'Meneer Ad'
Nieuwsuur en Trouw stuitten op nog een ander relevant gegeven. Eind maart 2018 staakte Nederland het gehele NLA-programma, dat staat voor 'non lethal assistance'. Deze periode valt precies samen met de arrestatie van een Nederlandse diplomaat in Turkije, een kwestie die destijds met vraagtekens omgeven bleek.
Deze diplomaat, zo blijkt uit de bevindingen, was tevens werkzaam voor de Nederlandse veiligheidsdiensten en had een belangrijke rol in het Syrië-team als contactpersoon van de rebellen. Zij kennen hem allemaal als 'meneer Ad'. Deze 'meneer Ad' had jarenlang met toestemming van Turkije steun geleverd aan Syrische rebellengroepen, maar werd in maart 2018 gearresteerd op verdenking van spionage.
Hij zou inlichtingen verzameld hebben in de regio Afrin, zo meldden Turkse media. Turkije was begin januari samen met Syrische strijdgroepen die regio binnengevallen. Daarop had Nederland de steun aan enkele strijdgroepen die daarbij betrokken waren ingetrokken. Enkele dagen later is het gehele NLA-programma officieel beëindigd.
