Inge Hidding werkt al ruim 11 jaar als sociaal advocaat. Ze staat mensen bij die zelf geen advocaat kunnen betalen. Die rechtsbijstand wordt dan vergoed door de overheid. Maar de vergoedingsregelingen, lang geleden vastgesteld, dekken niet meer de uren en inspanningen van de hedendaagse praktijk.
"Ik ga nu op huisbezoek bij een cliënt, dat doen we wel vaker", vertelt Hidding. "Maar het is de vraag hoe lang we dit soort bezoeken nog kunnen doen, want we krijgen hier niet voor betaald. Dus we overwegen om het bijltje erbij neer te gooien."
De sociale advocatuur staat onder druk. Uit door Nieuwsuur opgevraagde cijfers blijkt dat steeds meer sociale advocaten ermee stoppen. Waren het er in 2014 nog 7600, inmiddels zijn dat er 350 minder.
Goud
In de zaak waar ze nu mee bezig is, heeft Hidding ruim 12 uur gestoken. Maar ze krijgt voor elke alimentatiezaak een standaard vergoeding gebaseerd op 7 uur werk. En dat is te weinig. "Ik vind het belangrijk om mijn werk goed te doen, dus dan steek ik die extra tijd er dan maar in, uit eigen zak. Stel dat er net een brief van de rechtbank is gekomen dat we volgende week naar een zitting moeten komen. Ik kan mijn cliënt daar niet alleen heen laten gaan, dan heeft zij een groot probleem."
Cliënt Nicole Haak vindt het belangrijk dat iemand haar helpt met haar alimentatiezaak. "Omdat je dat niet zelf kunt. Ik heb daar niet de capaciteit voor. Dus mensen zoals Inge zijn goud."
Lege werkplekken
Ook Advokatenkollektief Rotterdam voelt de druk toenemen. Het kantoor dat sinds 1975 bestaat, is de afgelopen jaren fors gekrompen. Een paar jaar geleden werkten er nog vijftien advocaten, nu zijn dat er nog zeven. Met lege plekken aan de vergadertafel en onbemande bureaus als gevolg.
"Mijn collega's zijn gestopt omdat ze de druk ervaren van complexere zaken, terwijl de vergoedingen daarbij achterblijven", vertelt Rogier Scheltes. "De overheid bepaalt wat voor een vergoeding je voor een zaak krijgt. Het grote knelpunt is dat mensen veel meer tijd van een advocaat vragen dan de overheid vergoedt. Dat kan drie of vier keer zoveel zijn als de overheid denkt dat het kost."
Ronny van de Water heeft tien jaar ervaring als kinderrechter. Hij benadrukt de belangrijke rol van sociale advocaten in dit soort zaken. Ook hij ziet dat ze er steeds vaker mee stoppen. "Ik denk dat dat wel ernstig is, want het gaat om kwetsbare mensen in de samenleving, waarbij de overheid ingrijpt met hele heftige gevolgen. Je kind uit huis plaatsen bijvoorbeeld. Dat is een hele forse inbreuk. Ik denk dat die mensen recht hebben op goede rechtsbijstand."
De minister zegt: procedeer maar wat minder. Oftewel: procedeer maar wat minder tegen de overheid.
Ook bij het hoogste rechtsorgaan in ons land, de Hoge Raad, bestaat zorg over de problemen in de sociale advocatuur. "Mensen die in dat soort situaties zitten, hebben vaak niet veel vertrouwen in de rechtsstaat", vertelt Ybo Buruma, raadsheer van de Hoge Raad. "Degene die dat vertrouwen biedt, is de sociale advocaat. Die laat zien of mensen nog een kans hebben. Een belangrijk punt waarom de sociale advocatuur moet blijven."
Minister Dekker van Rechtsbescherming wil komende maand met een nieuw plan komen voor de sociale advocatuur, maar zegt op voorhand dat er geen extra geld beschikbaar komt. "Veel advocaten zeggen: dé oplossing is extra geld. Ik zie dat anders. De oplossing wat mij betreft: hoe zorgen we dat minder zaken bij de rechter belanden?"
Niet helemaal de goede gedachte, vindt raadsheer Buruma. "Zestig procent van de zaken is tegen de overheid. In een rechtsstaat wil je de burger de gelegenheid geven dat hij de overheid ergens op kan aanspreken. Wat de minister nu zegt is: procedeer maar wat minder. Oftewel: procedeer maar wat minder tegen de overheid."
Hoofd boven water
De zeven overgebleven advocaten van het collectief in Rotterdam hopen het hoofd nog even boven water te houden. Maar heel vrolijk worden ze niet van hun bankrekening. Jonge advocaten opleiden gaat hier inmiddels ook niet meer.
Raadsheer Buruma gaat niet over de politieke kant van het verhaal. Wel benadrukt hij: "In een rechtsstaat moet je die sociale advocatuur goed betalen. Een redelijke betaling geven. Die is nu niet meer aanwezig."
