"Oscar Wilde is mijn held. Hij ontkende zijn homoseksualiteit niet, maar gaf het toe en ging ervoor de gevangenis in. Hij is heel belangrijk geweest", zegt de Britse George Montague, 95 jaar en zelf homo. Hij is blij dat het verhaal van de beroemde schrijver (1854-1900) is verfilmd en hoopt dat het een groot publiek bereikt.
The Happy Prince draait vanaf vandaag in de Nederlandse bioscopen. De film draait om de laatste jaren van Wilde, die hij ziek en berooid doorbracht. 'De beroemdste man van Londen' viel van zijn voetstuk nadat hij in 1895 in Engeland werd veroordeeld voor zijn homoseksualiteit. Hij zat twee jaar in de gevangenis.
Na zijn vrijlating werd Wilde door de Engelse elite uitgekotst. Hij werd beschimpt en vernederd, en zocht zijn toevlucht in Frankrijk. Maar ook in Parijs was hij niet veilig voor zijn verleden, zegt Rupert Everett, de grote man achter de film. Hij schreef het script, deed de regie én speelt de hoofdrol.
"Dat idee van een vagebond, die slecht gekleed en om drank bedelend door Parijs zwalkt. Terwijl hij niet lang daarvoor een van de grootste sterren van die generatie was. Ik denk dat het goed is om te zien wat de samenleving Oscar Wilde heeft aangedaan. En wat de samenleving nog steeds mensen aan doet."
Wilde's veroordeling had grote invloed op de rest van zijn leven. En hij was zeker niet de enige. In Engeland zijn er naar schatting 50.000 mannen veroordeeld voor homoseksuele handelingen. George Montague is een van hen. "Ik hoefde gelukkig niet de gevangenis in. Ik kreeg een boete en het kwam op mijn strafblad."
De veroordeling deed hem pijn, zegt Montague. Al kwam hij nog goed weg. "Ik was bevriend met lokale journalisten, dus er stond niets over in de krant. Niemand wist ervan. Het zou me geruïneerd hebben. Ik had een eigen bedrijf, met twintig man in dienst. Die zouden echt niet gaan werken onder een 'flikker'."
Met veel andere veroordeelde homo's liep het slechter af. Montague kent schrijnende verhalen. "Sommigen konden er niet mee leven dat hun familie, vrienden en anderen wisten van hun homoseksualiteit. Die pleegden zelfmoord. Ik ken zelf twee mannen die dat hebben gedaan. Het was gewoon niet acceptabel in die tijd."
Hoe kan het een misdaad zijn dat een man houdt van een andere man?
De anti-homowet was tot 1967 van kracht in Engeland, dat jaar werd het legaal om seks te hebben met iemand van hetzelfde geslacht. "Zonder Oscar Wilde was de wet denk ik niet zo snel veranderd", zegt Montague. Pas in 2017 kregen de naar schatting 50.000 veroordeelde homoseksuele mannen eerherstel: een pardon.
Met dat woord geeft de overheid volgens Montague een verkeerd signaal af. "Je zou het woord pardon alleen moeten gebruiken als mensen daadwerkelijk een misdaad hebben begaan. Wat wij deden is geen misdaad. Hoe kan het een misdaad zijn dat een man houdt van een andere man?"
Montague liet het er niet bij zitten: hij startte een petitie en eiste excuses van de overheid. En die kreeg hij ook, via een brief van het ministerie van Binnenlandse Zaken. "De wetgeving waardoor jullie zijn veroordeeld en gestraft, was discriminerend en homofoob", leest hij voor.
De dag dat hij die brief kreeg, noemt Montague de mooiste van zijn leven. "De brief zei: je bent geen misdadiger, er is niks mis met homo zijn. Ik voelde me in het gelijk gesteld. Dat had ik echt nodig." Zo'n persoonlijk excuus moet volgens hem elke veroordeelde homo krijgen. "Er zijn nog duizenden mannen zoals ik, die zijn veroordeeld voor wie ze zijn."
Montague is zelf al 22 jaar gelukkig met zijn man Somchai. Tien jaar geleden deed hij voor het eerst mee aan de gaypride in zijn woonplaats Brighton, op zijn scootmobiel. Sindsdien doet hij elk jaar mee. De 95-jarige is uitgegroeid tot een lokale bekendheid.
"Op mijn leeftijd kan ik zeggen: ik heb alles meegemaakt. Heel slechte tijden in het verleden, maar nu juist fantastische tijden. Ik vertel aan iedereen die het wil horen: ik ben de gelukkigste oude homo ter wereld."
