Wiebes over op extra gas uit Waalwijk, Brabant vreest schade

• Lorenzo Fränkel en Jelmer Jansma

Nederland begint afscheid te nemen van aardgas. Maar voorlopig is er voor huishoudens - en vooral de industrie - nog veel gas nodig. Het kabinet wil dat gas niet importeren uit Rusland of Noorwegen, maar juist halen uit Nederlandse kleine gasvelden.

Een van deze kleine gasvelden ligt onder Waalwijk, waar vanaf begin jaren negentig gas wordt gewonnen. De productie is de laatste jaren gedaald, maar nu mag er van minister Eric Wiebes nog geprobeerd worden om miljarden kubieke meters extra gas uit het veld te persen.

Het Canadese bedrijf Vermillion Energy wil tot 2026 in Waalwijk gas produceren. Het plan stuit op breed verzet: gemeenten en buurgemeenten zijn tegen, net als het waterschap en de provincie.

"Het geeft een verkeerd signaal om te zeggen dat we van het gas af gaan, om dan vervolgens de productie hier fors op te voeren. Brabant is geen wingewest van de Randstad", zegt Roland van Vugt (CDA), lid van de Provinciale Staten van Noord-Brabant.

Tijdens een bijeenkomst georganiseerd door tegenstanders van de plannen heerst onzekerheid en ongenoegen bij bezorgde burgers. "Er is weinig risico? Dat zeiden ze veertig jaar geleden ook over Groningen", aldus een van de aanwezigen.

Volgens René Peters, gasexpert bij TNO, moeten we gaswinning niet als een groot gevaar gaan zien. "Door Groningen is men natuurlijk bezorgd, maar je moet dat wel in perspectief zien. Het gaat hier om een klein veld, de risico's zijn veel kleiner. We moeten er rationeel naar kijken."

In Waalwijk zal gebruik gemaakt worden van de fracking-methode. Die techniek is berucht door de winning van schaliegas in Amerika. Daar worden tientallen keren grote hoeveelheden chemicaliën en water in de bodem gespoten, waardoor het gesteente barst en het gas vrijkomt. En dat is niet zonder risico's: bodemverontreiniging, verzakkingen en lekkage in bijvoorbeeld het drinkwater.

"Ik snap de weerstand tegen fracking heel goed", zegt Peters. "Er is net besloten dat we niet gaan fracken voor schaliegas in Nederland. Maar fracken is een containerbegrip voor hydraulisch stimuleren, en dat kun je voor heel veel verschillende gesteentes doen."

Bij schaliegas gaat het volgens hem om heel hard gesteente. "Dus dat moet je fracken met veel druk, vloeistof en chemicaliën. Maar in Waalwijk gaat het om zandsteen. Dat is veel zachter en daardoor hoef je veel minder intensief te fracken. Deze techniek in Waalwijk is wel toegestaan in Nederland."

Niet iedereen is positief. "Sommigen noemen deze methode ook 'fracking light'. Ik vind de term briljant bedacht", zegt Frank den Brave, initiatiefnemer van Niet Fracken in Waalwijk. "Zoals light producten klinkt het leuk, maar dat is het niet."

Hij legt uit: "Bij schaliegas zit je dieper onder de oppervlakte. Dan doe je dat fracken vijftig, zestig keer. In Nederland hebben we dat niet. Maar als je het winningsplan bekijkt: er wordt een of meerdere keren gefrackt per put. Hier is vroeger gefrackt zonder dat dat veel zin had."

TNO-gasexpert Peters geeft toe dat er risico's zijn. "Niks is zonder risico. Maar we hebben in Nederland afgesproken wat acceptabele risico's zijn voor dit soort activiteiten. Voor bijvoorbeeld chemie, en voor gaswinning. Er is in Nederland al 250 keer gefrackt in dit soort gesteenten. De risico's zijn niet nul, maar wel beheersbaar."

Schade

De burgers in Waalwijk maken zich zorgen om schade aan hun huis. Inwoner Elly Paulides heeft dit al. Hoewel zij geen direct bewijs heeft, denkt ze dat de schade is ontstaan door de gaswinning. Door haar hele huis loopt een grote scheur: van de woonkamer naar de studeerkamer.

Ze is de enige in Waalwijk die tot nu toe hiermee naar buiten komt. "Ik denk dat mensen het moeilijk vinden om dat bekend te maken, want dan geef je aan dat jouw huis minder waard is."

Minister Wiebes zegt nooit een schademelding uit Waalwijk te hebben gekregen. "Er wordt gas gewonnen sinds begin jaren negentig, toen nog een veelvoud van wat er nu gewonnen wordt. Het wordt nu wel weer opgevoerd, maar dat valt niet te vergelijken met vroeger. En nogmaals, er zijn geen schades gemeld."

Elly Paulides heeft inderdaad haar schade niet aangegeven. Ze is het ook niet van plan. "Deze vloer hoort nu bij mijn huis. Maar ze moeten niet zeggen dat de gaswinning geen invloed heeft. Dat heeft het wel, dat bewijst mijn vloer hier."

"We hebben natuurlijk in Groningen wel een lesje geleerd", zegt Wiebes. "We weten dat als je mensen met een mijnbouwonderneming laat onderhandelen, dat het niet goed komt. Daarom gaan we een landelijk schadeloket openen. Iedereen die schade heeft, moet op een betrouwbare plek terecht kunnen. Want zij hebben recht op een vergoeding."

De minister benadrukt dat gaswinning een aflopende zaak is. Ook voor kleine velden zoals Waalwijk. "Er is hier nog wat te winnen, dus het loopt even op. Maar daarna loopt het weer snel naar beneden. Uiteindelijk is de gaswinning op een langzaam dalend pad."

Provinciale Staten-lid Van Vugt hoopt dat de minister luistert naar de signalen uit de regio. "Er is hier onrust. We staan niet alleen, ook gemeenten en waterschappen zijn ertegen. Wij zullen alle middelen uit de kast halen om dit tegen te houden. Want het belang voor Brabant is groot."