Het eerste onversneden populistische kabinet is in West-Europa een feit: Italië heeft een nieuwe regering. Na wekenlang getouwtrek tussen de grootste partijen en de president, vormt de anti-establishment Vijfsterrenbeweging een coalitie met de rechtse anti-migratiepartij Lega.
EU-president Donald Tusk stuurde meteen een brief aan de nieuwe premier Giuseppe Conte, waarin hij opriep tot meer solidariteit dan ooit. De voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, was onder vuur komen te liggen door zijn uitspraken dat Italianen moeten zorgen voor meer werk en corruptie moeten bestrijden.
Solidariteit
Ook minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok is kritisch. Hij is van plan Italië aan te spreken op beleid dat ingaat tegen de Europese afspraken. "Er zijn enkele plannen en aankondigingen gedaan die aanleiding geven om kritisch te kijken", aldus de minister.
"Die opmerkingen van Juncker en Blok dat de Italianen de boel op orde moeten krijgen, zijn heel contraproductief. We zullen in Noord-Europa de Italianen een beetje solidariteit moeten tonen. Europa zal zich echt anders moeten opstellen tegenover de Italianen, want zo vijandig zijn ze niet", zegt Italië-kenner Pepijn Corduwener. Hij schreef het boek 'Proeftuin Italië', over hoe de Italiaanse geschiedenis de moderne politiek in Europa heeft veranderd.
Ze willen binnenlands orde op zaken stellen. En Europa zal misschien toe moeten staan dat ze daar wat meer speelruimte voor nemen.
"Italië heeft geen geschiedenis van euroscepsis zoals bijvoorbeeld de Britten. Ze hebben eigenlijk altijd de Europese lijn goed gevolgd. Dus het gevoel dat ze nu iets terug verdienen, is breed verspreid", zegt Corduwener.
Dat het af en toe flink zal botsen met Brussel is wel de verwachting. "Zeker als de uitgaven uit de klauwen lopen en dat tot onzekerheid op de financiële markten gaat leiden." Maar ook op het thema migratie zal het rommelen, verwacht hij, al zal het gevecht met Europa niet de de hoogste prioriteit hebben.
"Het gaat ze niet om uit de euro of uit de EU te stappen, ze willen binnenlands orde op zaken stellen. En Europa zal misschien toe moeten staan dat ze daar wat meer speelruimte voor nemen."
NOS-correspondent Mustafa Marghadi in Italië noemt twee redenen waarom de EU hoofdpijn van die speelruimte zal kunnen krijgen. "Als Europa straks de sancties tegen Rusland probeert te verlengen, gaat Italië er dwars voor liggen. Beide coalitiepartijen hebben laten weten dat de sancties opgeheven moeten worden. Een unaniem standpunt is nodig, maar dat kan Europa op zijn buik schrijven."
"Daarnaast wil de nieuwe regering enorm veel uitgeven waardoor de Europese norm voor het begrotingstekort, drie procent van het bruto nationaal product, ver wordt overschreden. Dat betekent een groeiend begrotingstekort en nog meer druk vanuit Italië om de euroregels aan te passen. Italië gaat nadrukkelijk voor het eigenbelang", aldus de correspondent.
Dit kabinet zal het in ieder geval wel even volhouden, is de verwachting van Corduwener. "Ze hebben een gemeenschappelijke vijand, namelijk de gevestigde orde in Rome. Als je in Toscane rijdt, merk je misschien niet dat Italië echt arm is. Er is hoge jeugdwerkloosheid, bussen in Rome exploderen omdat ze niet onderhouden worden en de infrastructuur bezwijkt bijna."
"En dan hebben ze ook nog een gigantische stroom vluchtelingen te verstouwen gehad. De onvrede over dat alles is groot. Die onvrede bezweren, zal moeilijk zijn."
