"Ik was woedend, ik ging huilend naar huis." Na 9 jaar kwam gemeente-ambtenaar Jófridur Hanna Sigfússdóttir erachter dat ze veel minder verdiende dan een mannelijke collega die precies hetzelfde werk doet. "Ik kreeg 500.000 IJslandse kronen per maand. Hij 700.000."
Ze vroeg haar baas vervolgens om hetzelfde salaris. Maar na jaren strijd met advocaten nam de gemeente een voor Sigfússdóttir verbijsterend besluit. "Ze verlaagden het salaris van mijn collega naar mijn niveau, in plaats van mijn salaris te verhogen. Ik voelde me verschrikkelijk."
Het zijn dit soort praktijken waar IJsland nu streng tegen optreedt, in een poging de loonkloof tussen mannen en vrouwen te dichten. IJsland is het eerste land ter wereld dat bedrijven en overheden verplicht mannen en vrouwen gelijk te betalen voor hetzelfde werk. Maar het buitenland kijkt mee.
De wet die discriminatie verbood, bestond al langer. Maar er wordt nu ook echt onderzoek door boekhoudexperts gedaan naar de salarissen van personeel bij bedrijven met meer dan 250 medewerkers. En de komende jaren gaat dat ook voor kleinere bedrijven gelden.
Veel bedrijven doen het omdat het nu verplicht is.
Boekhoudexpert Árni Kristinsson gaat bedrijven langs en ondervraagt personeel en managers. "Waar zit je in de hiërarchie van het bedrijf? Welke vaardigheden zijn er vereist voor het werk? En hoeveel jaar werk je al voor het bedrijf?"
Kristinsson brengt met speciale software de salarissen in kaart. "Die gegevens worden in de software ingevoerd. Als een werknemer onder of boven het gemiddelde zit, wordt hij met rood gemarkeerd. Je moet argumenten hebben waarom je iemand een bepaald salaris betaalt."
Wet, controles én boetes
Bij de Íslandsbanki bleken vijftien vrouwen te weinig betaald te krijgen in vergelijking met mannelijke collega's. De bank verhoogde meteen hun salaris. Manager Hafsteinn Bragason geeft toe dat ze dat zonder de nieuwe wetgeving misschien niet hadden gedaan. "Natuurlijk zit daar wat in. Veel bedrijven doen het omdat het nu verplicht is."
Want behalve de wet en de controles, zijn er ook concrete, hoge boetes. En in die handhaving schuilt misschien wel de effectiviteit van de IJslandse aanpak. Bedrijven die de loonkloof niet dichten, kunnen een boete krijgen van 400 euro per dag per werknemer.
Dat werkgevers zo strikt onder de loep worden genomen, is op een bepaalde manier ook confronterend voor vrouwelijke werknemers. "Sommige vrouwen waren kwaad", vertelt projectleider Edda Rut Björnsdóttir van Íslandsbanki. "Kwaad op zichzelf omdat ze niet zelf om meer salaris hebben gevraagd. En ook omdat sommigen niet eens wisten dat ze minder betaald kregen."
