Het was een paar jaar geleden volop in het nieuws: fraude met belastingtoeslagen. En om die fraude te bestrijden ging de Belastingdienst er telkens hard in. Maar nu blijkt dat de dienst stukken heeft achtergehouden in een zaak die 232 gezinnen trof. Zelfs toen de verdediging er expliciet naar vroeg.
De familie Kuipers is één van die gezinnen. Ze ontvingen toeslag voor hun twee kinderen in de opvang. Die opvang was geregeld via een gastouderbureau in Eindhoven. Maar in 2012 en 2013 krijgt de Belastingdienst signalen dat in enkele gevallen sprake zou zijn van misbruik met toeslagen.
De dienst komt met een rigoureuze beslissing: van alle 232 gezinnen die bij het gastouderbureau staan ingeschreven, stopt de toeslag. Wie het daar niet mee eens is, kan in beroep. De Belastingdienst vordert ook tienduizenden euro's terug.
Incompleet
Steve Kuipers: "Als burger denk je dat je aan alle wetten en regels hebt voldaan. We dachten dat we het netjes geregeld hadden, maar daar dacht de Belastingdienst anders over."
Kuipers dacht dat hij wellicht inkomensformulieren niet goed had ingevuld. "De Belastingdienst zei dat ons dossier incompleet was, maar we wisten niet wat er ontbrak."
Advocaat Eva Gonzalez Perez staat de familie Kuipers bij, net als tientallen andere gedupeerden. Ze voerde rechtszaken tot aan de Raad van State toe. In 2017 doet die hoogste rechter een belangrijke uitspraak. "Het was een kantelpunt. De Raad van State noemde de stopzetting van alle toeslagen onrechtmatig. Ook heeft de Belastindienst onzorgvuldig gehandeld met dat disproportionele besluit."
De Nationale Ombudsman bemoeit zich ook met de zaak. In augustus 2017 verschijnt een voor de Belastingdienst vernietigend rapport. "De Belastingdienst heeft de ouders door deze ongenuanceerde aanpak in een onmogelijke positie, grote financiële problemen en langdurige onzekerheid gebracht", concludeert de Ombudsman.
"De Ombudsman zegt: Belastingdienst je hebt iedereen over dezelfde kam geschoren. Mensen in zware financiële problemen gebracht. Mensen hebben banen opgezegd. Allemaal contrair aan de bedoeling van de wetgeving", zegt Guido de Bont, hoogleraar belastingrecht aan de Erasmus Universiteit.
De staatssecretaris moet met excuses komen. Dit is onbegrijpelijk.
Maar in de zaak van de familie Kuipers moet toch worden doorgeprocedeerd, opnieuw tot aan de Raad van State. Een paar weken geleden, voor de beslissende zitting, weet advocaat Gonzalez Perez de hand te leggen op telefoonnotities van jarenlang contact met de dienst. Deze blijken opzettelijk door de Belastingdienst achtergehouden, ondanks een expliciet verzoek van de advocaat.
"Daardoor moest ik met de handen op de rug een proces voeren", zegt Gonzalez Perez, die vindt dat de Belastingdienst niet de openheid toont die het wel van de belastingbetaler eist. Dat beaamt ook De Bont. "Zorgvuldigheid staat centraal in deze zaak. Dan is de vraag: waren alle stukken er, is er zorgvuldig gehandeld? In dat licht was het van groot belang dat er kennis genomen had kunnen worden van de telefoonnotities."
De Belastingdienst die van burgers juist eist om alle stukken aan te leveren, laat zelf na om dat te doen. Ook in de eerdere behandeling van de zaak bij de Raad van State blijken er nu telefoonnotities te bestaan die niet in het dossier zaten.
CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt heeft zich hard gemaakt voor de gedupeerde ouders. "De overheid is kennelijk niet goed om bonnetjes en notities te vinden wanneer ze die wel moeten geven. De Belastingdienst is niet zomaar een partij voor de rechter."
Omtzigt vindt dat de Belastingdienst meer dan enige ander voor de rechter alles op tafel moet leggen, waarom er iets gebeurt en wanneer er contacten geweest zijn. "Daar komt nog iets bij. Burgers worden gedwongen via de telefoon met de dienst te communiceren. Als ze er dan bewust voor zorgen dat daar geen bewijzen van zijn, dan sta je met 3-0 achter en dat kan niet."
Het Kamerlid gaat opheldering vragen aan de staatssecretaris van Financiën. "Ik wil weten wat hier is gebeurd en hoe er voor gezorgd kan worden dat dit niet meer gebeurt. En als ik ergens voor de derde keer vragen over stel, dan is het bloedserieus."
De Bont vindt het een schandalige zaak die al veel te lang duurt. "Dit is onbestaanbaar. De staatssecretaris moet met excuses komen, dit moet echt beter. Het is onbegrijpelijk. Met name de zaken waar nooit sprake is van fraude of nooit sprake is geweest van een signaal van fraude. Die zaken hadden allang afgewikkeld moeten zijn."
Voor de familie Kuipers heeft het vijf jaar lang voortslepen van de zaak geleid tot ongekende stress. "Medische klachten, rugklachten, slapeloze nachten. Ik vind het onmenselijk", zegt Steve Kuipers.
Voor de opvang van hun derde kind hebben ze geen toeslag aangevraagd. "Dat durven we niet meer. Sterker nog, mijn vrouw is minder gaan werken. Het vertrouwen is er gewoon niet meer richting de Belastingdienst."
