Het aantal zwaarlijvige mensen dat met een gastric bypass de maag laat verkleinen, is de afgelopen jaren explosief toegenomen. De operatie, waarbij de maag wordt verkleind en een stuk darm wordt omgeleid, lijkt een wondermiddel.
"Maar obesitas heb je voor het leven", reageert de voorzitter van Nederlandse Obesitas Vereniging. En ook na de operatie is er een groot risico op complicaties.
"Na de operatie moeten mensen hun levensstijl aanpassen. En dat is voor heel veel mensen een groot ding", vertelt Inez van den Anker. "De operatie is slechts een foefje", beaamt François van Dielen, chirurg in het Máxima Medisch Centrum in Eindhoven.
"Na de operatie vallen mensen af, maar als zij niet minder en gezonder gaan eten en meer bewegen, komen zij op den duur weer aan. Zelfs ondanks de operatie."
De makkelijkste manier?
Uit gegevens van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) blijkt dat de gastric bypass steeds populairder wordt. Kregen in 2008 nog slechts 340 mensen zo'n maagverkleining, zeven jaar later ging het al om 7546 mensen.
Geschat wordt dat dit jaar zo'n tien- tot twaalfduizend mensen onder het mes gaan om zo een gezonder body-mass index (BMI) te krijgen, en verlost te worden van hoge bloeddruk, diabetes type 2, hart- en vaatziekten, rug- en gewrichtsklachten en aan obesitas gerelateerde kanker.
"Heel veel mensen hebben het idee dat dit de makkelijkste manier is om af te vallen", vertelt Josien Lemmen. Bijna vier jaar geleden kreeg zij de operatie. Pas sinds kort voelt ze zich weer een beetje fit worden. Lemmen behoort tot de ruim acht procent van de patiënten die na de operatie te maken krijgt met complicaties.
Ze heeft inmiddels vier operaties achter de rug om de problemen te verhelpen. "Ik heb een verdraaiing in mijn darm gehad, mijn galblaas moest eruit, ik kreeg een darmverkleving en de doorgang tussen mijn maag en darm groeide dicht", somt ze op. "De afgelopen jaren waren best wel een rollercoaster."
Er zijn mensen die kampen met haaruitval en je nagels kunnen er opeens afvallen.
Lemmen vindt dat patiënten zich beter moeten voorbereiden op een operatie. Ook vindt de Limburgse dat artsen strenger moeten selecteren wie wel en wie niet onder het mes mag. "Ik hoor dat mensen die worden afgewezen, gaan shoppen in een van de andere twintig ziekenhuizen, in de hoop daar wel een bypass te krijgen. Ook vergaren ze via internet informatie zodat zij de vragenlijsten op de juiste manier kunnen invullen."
Chirurg Van Dielen herkent dat. Al heeft hij nog nooit zo'n antwoordenlijst gezien. Hij benadrukt dat er in zijn ziekenhuis een zorgvuldige selectieprocedure plaatsvindt. "Een kwart van de mensen die zich aanmeldt, opereren we niet. Dat vinden ze verschrikkelijk, maar als ons team twijfelt, wordt er niet geopereerd."
"Die gaan dan naar het volgende ziekenhuis, of desnoods naar België", zegt Sjuul Paradijs. Ook hij werd vier jaar geleden geopereerd, en ging van 180 kilo naar 90 en weegt nu 'zo'n 115 a 120 kilo'. Hoewel de voormalige hoofdredacteur van de Telegraaf zich goed had voorbereid, zegt hij nu dat hij niet kon bevroeden wat de operatie voor gevolgen zou hebben.
"Door de ingreep gebeurt er iets met je lichaam dat je niet in de hand hebt. Ik kreeg bijvoorbeeld een maagzweer en last van dumpings. Dat betekent dat als ik te veel eet of te vet, ik heel beroerd word." Uit onderzoek van het UMC Groningen en het Medisch Centrum Leeuwarden blijkt dat een kwart van de patiënten daar last van heeft, en dat die dumpings de kwaliteit van leven verminderen.
"Er zijn mensen die kampen met haaruitval. En je nagels kunnen er opeens afvallen", vervolgt Paradijs. "Je moet ook je hele leven vitamines, calciumtabletten en ijzer slikken. Tabletten die je zelf moet betalen. En als je naar een restaurant gaat, moet je kleine porties eten. Terwijl de hele samenleving gericht is op consumeren, is dat voor jou niet meer weggelegd."
En dan is er nog het gevaar dat de eetverslaving wordt ingeruild voor een andere verslaving. Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat drie tot tien procent van de patiënten na de operatie alcoholist wordt.
Zowel Paradijs als Lemmen is toch blij dat zij een gastric bypass hebben gekregen. Ondanks alles. En dat geldt ook voor de meeste andere patiënten. Uit het al eerder genoemde onderzoek blijkt dat 85 tot 90 procent van de mensen die na de operatie klachten houden, toch tevreden zijn.
"Maar als ik het over zou mogen doen, zou ik het nooit zo ver laten komen", zegt Paradijs.
