Het kabinet moet zo snel mogelijk een verklaring omtrent het gedrag (vog) verplicht stellen voor alle kandidaat-raadsleden. Dit om de mogelijke invloed van criminelen op raadsleden tegen te gaan. Dat zeggen burgemeester Anton Ederveen van Valkenswaard en burgemeester Rianne Donders van Roermond.
"We weten dat het geen zaligmakend middel is. Maar het is in ieder geval een bouwsteen naar een soort garantie voor integer bestuur. Als je bestuur vervuilt raakt, gebeurt er namelijk wel echt iets lelijks", zegt Donders (CDA). "Dus als je iets kan doen om bij te dragen aan goed bestuur, vind ik dat je dat van partijen mag vragen."
Ederveen (CDA) houdt zich ook binnen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) bezig met het tegengaan van criminele invloeden in de lokale politiek. Hij vindt dat er landelijk een lijn moet worden getrokken. "Nu mag iedereen zijn eigen afweging maken. Maar als we integriteit met z'n allen belangrijk vinden, dan moeten we ook niet aarzelen om middelen die daarbij kunnen helpen in te zetten."
Een nieuwe kans gunnen
Bij een verklaring omtrent het gedrag (vog) wordt gekeken of je een strafblad hebt. En of dat strafblad een goed functioneren, in dit geval als politieke ambtsdrager, in de weg staat.
Uit een enquête van Nieuwsuur blijkt dat het aanvragen van een vog in nog maar weinig gemeenten gebeurt. Van de 235 gemeenten die de enquête invulden, gaven 92 antwoord op vraag of er vog's worden aangevraagd door kandidaat-raadsleden. Tien gemeenten geven aan dat alle partijen bij de komende gemeenteraadsverkiezingen dat hebben gedaan.
Hoogleraar bestuurskunde Arno Korsten is kritisch over de inzet van de vog. "Het meet iets in het verleden: of je strafechtelijk de fout in bent gegaan en of dat relevant is voor je huidige handelen. Maar mensen die al boete hebben gedaan, die moet je een nieuwe kans gunnen en niet om de oren slaan met een vog."
Bovendien vindt hij het proces rond het toekennen van een vog nogal mysterieus. "Als je de vog niet krijgt, kun je je verweren. Dan vindt er opnieuw een afweging plaats. Is die negatief, dan weet je nog steeds niet waar het aan ligt. Je bent een beetje weerloos."
Of Jos van Rey een vog zou krijgen of niet? Daar maak ik me niet druk over.
In de gemeente Roermond is de meerderheid van de politiek voorstander van het aanvragen van een vog. "In maatschappelijk functies vragen we het eigenlijk al heel lang, maar in de politiek is het nog geen gemeengoed", zegt CDA-fractievoorzitter Marc Breugelmans. Hij vindt dat er een belangrijk signaal van uitgaat. "Politici zetten daarmee een eerste stap om te laten zien dat ze geen rafelrandjes hebben die een integer functioneren in de weg kunnen staan."
De LVR, de grootste partij in Roermond en de partij van Jos van Rey, vraagt geen vog aan voor hun kandidaat-raadsleden. "Waarom zou ik dat doen als het wettelijk helemaal niet verplicht is", zegt fractievoorzitter Dré Peters. Hij maakt zich er ook niet druk over of Van Rey, eerder veroordeeld vanwege omkoping, er wel of geen zou krijgen. "De rechter heeft gezegd dat hij Statenlid en raadslid kan blijven."
Ook met een vog kan het misgaan
In Valkenswaard, de gemeente van burgemeester Ederveen, doen bijna alle partijen mee aan het aanvragen van een vog. Alleen D66 niet. Dit om aan te geven dat de raad op veel meer manieren wordt beïnvloed en omdat de vog geen garantie geeft, zegt fractievoorzitter Pieter van Rijswijk.
"Ook met een vog kan het misgaan. In de afgelopen jaren zijn verschillende bestuurders veroordeeld voor integriteitsschendingen. Denk aan Roermond, maar ook aan een gedeputeerde in Noord-Holland. Deze mensen hadden niet enkel een vog, maar hadden een nog veel diepere screening ondergaan."
Maar burgemeesters Ederveen en Donders blijven erbij: minister Kajsa Ollongren moet het aanvragen van een vog verplicht stellen. "Integriteit vinden we allemaal belangrijk, regel dan ook de instrumenten in de wet daarvoor, zoals de vog", zegt Ederveen. Donders vult aan: "Het moet niet meer afhankelijk zijn van willekeur, wil je het wel of wil je het niet. Het moet een wettelijke toets worden."
In een reactie aan Nieuwsuur laat minister Ollongren van Binnenlandse Zaken weten dat ze binnenkort komt met maatregelen die een integer bestuur moeten bevorderen.
