In het Limburgse Geleen is carnaval meer dan gewoon een feestje. Het is een ode aan de eigen, volgens de inwoners unieke, cultuur en tradities. En daarbij hoort dat je je afzet tegen de buren.
"Geleen is nog altijd beter dan Sittard", zegt een bontgekleurde bezoeker van de carnavalsoptocht. "Een echte Geleendenaar gaat niet in Sittard kijken", vult een vrouwelijke bezoeker hem aan. "Geleen is van Geleen." Een man is het met hen eens: "In Geleen is het liedjesconcours opgericht, in Geleen hebben we de eerste ijshockeyclub. Daar was Pinkpop, enzovoorts. En wat heeft Sittard?"
Sittard en Geleen zijn van oudsher elkaars aartsrivalen, zeggen de bewoners zelf. Maar sinds 2001 vormen ze met Born een fusiegemeente. Volgens het gemeentebestuur is het een succes, samen sta je immers sterk.
Het moest allemaal groter, want dat zou beter zijn. En dus zijn overal in Nederland gemeenten gefuseerd. Bestuurders zijn hier meestal blij mee, maar burgers mopperen. Vooral in de kleine kernen voelen inwoners zich tekort gedaan.
Flinke vuist
"Het is natuurlijk lastig te vergelijken, je weet niet hoe het was gegaan als we niet waren gefuseerd", zegt burgemeester Sjraar Cox. "Maar ik ben er absoluut van overtuigd, ook gezien de laatste ontwikkelingen, dat hier een bijzonder sterke gemeente staat. Zeker in economisch opzicht. Samen met Maastricht en Heerlen kunnen we een flinke vuist kunnen maken, ook richting Den Haag."
Het enthousiasme van de bestuurders wordt op straat niet gedeeld. In Geleen leeft breed het idee dat men er sinds de fusie op achteruit is gegaan. "Al het geld gaat naar Sittard toe", zegt een vrouwelijke voorbijganger. "De mensen hier zijn daar heel ontevreden over."
Geleen is op de tweede plek komen te staan.
Neem het Tom Dumouliun Bikepark. Er is miljoenen geïnvesteerd in deze sportlocatie in Sittard. De schaats en wielerbaan in Geleen kwijnt intussen weg en wordt zelfs met sluiting bedreigd. Een opknapbeurt is hard nodig. Het geld dat nodig is voor Geleen nodig heeft, wordt uitgegeven in Sittard. Zo is hier de stellige overtuiging.
"Ik denk wel dat de afgelopen tien jaar ook veel in Sittard is georganiseerd, en Geleen op de tweede plek is komen te staan", zegt Michel van Dijke van Stichting Wielerbaan Geleen. "Terwijl veel in Geleen is begonnen. Pinkpop en andere evenementen. Daar wordt minder aandacht gegeven dan aan bijvoorbeeld het Oktoberfeest in Sittard." Hij vindt dat Geleen er na de fusie een beetje bijhangt.
Volgens de gemeente wordt geen enkel stadsdeel achtergesteld en blijkt dat ook uit de cijfers. In het centrum van Sittard is tot 2015 niet meer maar minder geïnvesteerd dan in Geleen. De komende jaren krijgt Sittard wat meer.
"Ik ben ervan overtuigd dat niemand bewust bezig is om een bepaald dorp in een andere positie te krijgen dan een ander", zegt burgemeester Cox. Dat mensen op dat idee komen, is volgens hem niet berust op feiten.
Het is pakweg 14 kilometer van hier naar het gemeentehuis.
Ook in Born, de derde fusiekern, is onvrede. Piet van Mewel richtte onlangs de actiegroep Burgers Eigen Baas op. Hij is nog steeds boos over de sluiting van het gemeentehuis in Born. Hij wijst het voormalige gemeentehuis van het dorp aan. "Hier konden we voor alle taken terecht. Nu kunnen we hier alleen een rijbewijs afhalen, een paar uur per week. Voor alle andere zaken moeten we naar Geleen."
Volgens Van Mewel is de afstand tussen burger en bestuur door de fusie letterlijk vergroot. "Het is pakweg 14 kilometer van hier naar het gemeentehuis. Voordat ik daar bij een ambtenaar of wethouder binnen ben, dat gebeurt nooit."
Andere manieren van communiceren zijn ook een "puinhoop", volgens hem. "Je hebt de online mogelijkheid om vragen in te dienen, dan moet je een groot formulier invullen. Je hoeft nog net je burgerservicenummer niet uit je hoofd te kennen. Het schiet niet op."
'Geen grotere kloof'
Burgemeester Cox denkt niet dat dit leidt tot een grotere kloof tussen burger en bestuur. "Dat is onzin: je hoeft maar eens per tien jaar voor een paspoort of rijbewijs bij de gemeente te zijn. De fusie moet wel leiden tot een extra inspanning, dat we heel serieus kijken naar hoe we met de gemeente verder moeten."
Maar schaalverkleining is geen optie. "Absoluut niet. Vind ik ook volstrekte waanzin om over na te denken."
Bij de carnavalsoptocht in Geleen staat ook een voorstander van de fusie. Myra Wijnen heeft ambities voor de plaatselijke politiek, en pleit voor meer samenwerking tussen de drie dorpen. Betekent dat ook dat de dorpen over vijftig jaar één optocht samen doen? "Dat vind ik een lastige. Nou luister, één optocht is goed, maar dan wel in Geleen."
