Het Stedelijk Museum 's Hertogenbosch heeft plannen voor een tentoonstelling over design van het Derde Rijk. Geen onderwerp dat vrij is van controverse, maar wel een onderwerp waar directeur Timo de Rijk vanuit persoonlijke interesse in wil duiken.
"De vormgeving van de nazi's vind ik fascinerend. Ik ben vooral geïnteresseerd in de manier waarop de nazi's die vormgeving hebben gebruikt om hun ideeën kracht bij te zetten en hun organisatie succesvol te laten zijn", zegt De Rijk.
Volgens hem hebben de nazi's zich in visuele zin sterk gemanifesteerd. "Dat is volgens mij een belangrijke factor geweest. Daardoor hadden ze een enorme aantrekkingskracht. Internationaal, maar zeker in Duitsland."
Oordelen over je eigen geschiedenis
De Rijk wil de bezoekers een groot overzicht van de grafische vormgeving uit de periode bieden. Hij kan daarvoor putten uit wat Duitse musea en archieven al hebben liggen. "Er is eerder te veel dan te weinig. Het wordt doorwerken en keuzes maken."
Volgens de directeur is er vanaf Duitse kant enthousiasme voor de tentoonstelling. "Informeel is de boodschap: goed dat jullie dit doen, want wij zijn er nog niet aan toe om dat zelf te doen. Oordelen over je eigen geschiedenis, dat ligt nog steeds gevoelig."
Hij sluit niet uit dat de tentoonstelling ooit naar Duitsland zal verhuizen. "Zij hebben zelf alle spullen, maar ze hebben een disclaimer nodig om dit te laten zien. Namelijk, het idee dat wij als Nederlanders het gemaakt hebben, dat het onze visie op Duitsland is."
Bij ons valt er niks te vieren, bij ons valt iets te begrijpen.
De Rijk benadrukt dat het een tentoonstelling moet worden waarbij de nadruk ligt op begrijpen. "Als er mensen komen vieren dat het toen zo'n geweldige tijd was, dan zou ik het verkeerd gedaan hebben. Er moet dus een goed educatief programma bij komen."
De directeur verwacht 1,5 à 2 jaar nodig te hebben voor de voorbereiding. "Dus de tentoonstelling is op z'n vroegst eind volgend jaar klaar. Maar het draait niet alleen om de opening. De voorbereiding, het onderzoek doen, vind ik juist leuk."
Een schroefje in een grote machine
Hanna Luden, directeur het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), noemt het voornemen van het museum "een interessant plan". "Wij hopen dat deze tentoonstelling gebruikt kan worden om meer kennis op te doen over het onderwerp en meer te leren over die periode."
Volgens haar is van belang welke vragen er bij zo'n tentoonstelling worden gesteld. "Bijvoorbeeld over hoe het nazi's is gelukt om zoveel mensen achter zich te krijgen. En als het specifiek gaat om de grafici, hoe zij zijn een schroefje in zo'n grote machine, en dus onderdeel van het systeem geworden?"
Ze benadrukt dat enig misbruik van kwaadwillenden moet worden vermeden. "Daar moet vooraf rekening mee worden gehouden. Anders kan het een ontzettend gevaarlijke tentoonstelling worden. Maar ik wil er vertrouwen in hebben dat de organisatie het goed doet."
