Vrouwen met hartklachten moeten lang wachten voordat ze terecht kunnen bij cardiologen die extra aandacht voor en verstand hebben van het vrouwenhart. De wachttijden kunnen oplopen tot een jaar.
Hart- en vaatziekten zijn al jarenlang één van de belangrijkste doodsoorzaken bij vrouwen. Toch zijn de signalen nog steeds niet makkelijk te herkennen. Vrouwen hebben vaak andere klachten dan de typisch bekende hartklachten, zoals druk op de borst en uitstralende pijn naar de armen.
Een hartinfarct wordt bij vrouwen daarom vaker gemist dan bij mannen. Hoog tijd dat hier verandering in komt, zo vinden cardiologen Angela Maas en Janneke Wittekoek. Zij pleiten voor meer bewustwording onder vrouwen zelf, maar ook bij hun collega-cardiologen en huisartsen. "Wekelijks overlijden er in Nederland nu vrouwen door een gemiste diagnose", zegt Maas.
Netty heeft jarenlang rondgelopen met hartklachten. "Kortademigheid, vermoeidheid en pijn in mijn rug. Maar die klachten waren in de ogen van mijn huisarts maaggerelateerd. Ik voelde me in die periode heel alleen; artsen zeggen dat er niets aan de hand is. Ze dachten ook aan psychische- of overgangsklachten. En als het niet herkend of erkend wordt, wie ben ik dan?"
Onbegrepen
Ze werd naar huis gestuurd, maar haar klachten bleven. Pas na 2,5 jaar werd duidelijk wat ze mankeerde toen ze op de speciale vrouwenpoli van cardiologe Maas kwam.
"Stel dat het eerder was ontdekt, dan waren mijn klachten veel milder gebleven. Dan zou er meteen gerichte medicatie en behandeling zijn geweest. Mijn leven is nu 180 graden gedraaid, van een energiek persoon ben ik nu een heel afhankelijk persoon."
Het verhaal van Netty staat niet op zichzelf. Het komt volgens cardiologen Maas en Wittekoek nog te vaak voor dat vrouwen lang rond blijven lopen met onbegrepen klachten. Wittekoek: "Vrouwen komen met klachten en als ze dan naar de bloedvaten kijken en er geen vernauwing is te zien, zegt een arts: het zit tussen je oren of het zal wel iets met je maag zijn."
We zijn bij cardiologie gefixeerd op dichtgeslibde bloedvaten.
Het hart van vrouwen zit weliswaar anatomisch hetzelfde in elkaar als dat van mannen, toch zijn er ook grote verschillen. Zo ontwikkelt de zogenaamde slagaderverkalking zich anders dan bij mannen. Waar bij mannen de vernauwingen vaak op één plek zitten, slibben de vaten bij vrouwen zich vaak gelijkmatig dicht.
En waar mannen vaak problemen hebben in de grotere kransslagaders in het hart, hebben vrouwen vaak problemen in de allerkleinste vaatjes van het hart. Bij een hartkatheterisatie zijn die kleine vaatjes niet goed te zien. De diagnose is voor artsen daarom lastig te stellen.
Gefixeerd
Om meer bewustwording te creëren bij artsen over het verschil tussen het hart van vrouwen en mannen geeft Wittekoek lezingen. "In het stellen van diagnoses is nog een wereld te winnen. De klachtenpatronen worden ook niet goed begrepen door vrouwen zelf. Door die communicatie is het voor de dokter lastig uit te maken of het wel of niet om een hartprobleem gaat."
Ze vindt dat er veel meer kennis nodig is in de medische opleidingen. "We zijn bij cardiologie gefixeerd op dichtgeslibde bloedvaten, dat kunnen we goed behandelen en dotteren. Maar in dit geval kunnen vrouwen heel veel klachten hebben als de bloedvaten niet zijn dichtgeslibd", aldus Wittekoek.
Er zit soms een vleugje feminisme bij.
Cardioloog Hans Bosker, van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC), erkent dat er minder kennis is over het vrouwenhart. Dat komt omdat in het verleden het meeste onderzoek werd gedaan bij mannelijke patiënten. "Maar de laatste jaren is er gelukkig meer aandacht voor de verschillen tussen mannen en vrouwen gekomen."
Al vindt hij de aandacht die voor het vrouwenhart wordt opgeëist ook wat dwingend overkomen. "Er zit soms een vleugje feminisme bij."
Bosker gelooft niet in speciale vrouwenpoli's. "Je wil niet dat mensen meteen denken: ik ben hartpatiënt, terwijl er niets bijzonders valt te constateren. Dat het aan de kleine vaatjes zou liggen, dat onderzoek hebben we niet. Het is een veronderstelling."
Wittekoek hoort die reactie vaak van cardiologen. "Schrijnend hoor. Als je alleen al kijkt naar alle beschikbare literatuur. Dit gaat gewoon over goede cardiologische zorg." Ook Maas begrijpt niets van de reactie van de NVVC. "De helft van de bevolking bestaat uit vrouwen. En die hebben tot dusver een minder goede behandeling gehad. Dat moet echt snel anders."