Het is het grootste dna-verwantschapsonderzoek in Nederland ooit: in de zaak van de gewelddadige moord op de 11-jarige Nicky Verstappen gaat de politie 21.500 mannen van 18 tot 75 jaar oproepen. Behalve in Landgraaf gaat het om mannen in Heerlen, Brunssum en Heibloem, het dorp waar Nicky Verstappen woonde.
Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), dat de dna-monsters gaat onderzoeken, verwacht zes tot twaalf maanden nodig te hebben voor de analyse. "Ze gaan proberen Y-chromosomale profielen te maken. Daarmee kun je in de mannelijke lijn kijken of je te maken hebt met familie of met de dader zelf natuurlijk", zegt Ton Broeders, hoogleraar Criminalistiek aan de Universiteit Leiden.
Lex Meulenbroek, dna-deskundige van het NFI: "Bij een match volgen er nog allerlei andere onderzoeken om te kijken hoe dicht iemand op deze persoon zit. Is het een broer, vader, zoon, neef of achterneef?"
Sinds 2012 mogen politie en justitie dna-verwantschapsonderzoeken afnemen. Tot nu toe werd de techniek twee keer eerder toegepast.
De eerste keer in 2012. Toen werden in Friesland ruim achtduizend mannen opgeroepen om hun dna af te staan in het onderzoek naar de moord op de 16-jarige Marianne Vaatstra in 1999. De dader werd vervolgens via een directe dna-match gevonden.
Vorig jaar was het tweede onderzoek: in Zaandam werden 133 mannen onderzocht in de zaak van de vermoorde 19-jarige scholiere Milicia van Doorn, 25 jaar eerder. Dankzij dat onderzoek heeft de politie een verdachte aangehouden. De verdachte is een familielid van iemand die meewerkte aan het verwantschapsonderzoek via dna-materiaal.
"Er zit dus wel een morele kant aan. Als je meedoet - en de dader is een familielid van je - dan getuig je tegen je familielid. Dat is in strijd met het verschoningsrecht. Dat komt hiermee onder druk te staan. Je kunt wel weigeren, maar de situatie is niet zo duidelijk. Mensen staan er niet bij stil", zegt Broeders.
Mysterie
"Die kans bestaat inderdaad", zegt Meulenbroek. "Maar die uitleg geven we ook aan de mensen die meedoen. We willen uiteindelijk natuurlijk allemaal wel deze zaak oplossen. Daar hebben we iedereen bij nodig. Het is een ultieme poging om in dit mysterie, dat al twintig jaar drukt op de familie en de samenleving, een antwoord te vinden."
Het verwantschapsonderzoek in de zaak van Nicky Verstappen begint op zaterdag 24 februari. De politie heeft drie weken uitgetrokken voor het afnemen van wangslijm. Dagelijks zijn die periode honderd medewerkers van de politie bezig met het onderzoek.
