Agenten moeten steeds vaker in actie komen voor zaken waarbij mensen met psychische problemen betrokken zijn. "De wijkagent dreigt de nationale hulpverlener te worden", waarschuwt korpschef Erik Akerboom.
Akerboom sluit zich aan bij de woorden van de Rotterdamse politiechef Frank Paauw, die eerder deze week zijn zorgen uitte over de toenemende overlast die verwarde mensen veroorzaken. "Er gaan in Rotterdam meer mensen dood door verwarde personen dan door terrorisme", zei hij.
Overbelast Nederland
Sinds 2011 bestaan er nationale cijfers over het aantal keren dat de politie een melding krijgt over een verward persoon. Dat aantal is sinds 2011 bijna verdubbeld, van veertigduizend naar bijna 75.000 meldingen per jaar.
"Het roept het beeld op van een steeds gevaarlijker en psychisch hopeloos overbelast Nederland", zegt Bauke Koekkoek, crisisdienstverpleegkundige, lector psychiatrische zorg aan de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen en schrijver van het boek 'Verward in Nederland'.
De cijfers van het aantal meldingen zijn lastig te duiden, zo zegt ook GGZ Nederland. Het aantal meldingen over mensen met verward gedrag stijgen wel, maar er kunnen meerdere meldingen over een persoon zijn en vaak wordt niet aangegeven om wat voor incidenten en psychische problemen het gaat.
"De meldingen bestaan uit subgroepen van mensen die eenmalig (40 procent), enkele keren (35 procent) en (zeer) veelvuldig (25 procent) in beeld komen", zegt Koekkoek, die het probleem wetenschappelijk analyseerde. "Een aanzienlijke groep mensen - in slechte sociaal-economische omstandigheden - lijkt de weg naar hulp minder goed te vinden en eerder met de politie in aanraking te komen."
Het ministerie van Volksgezondheid laat weten dat het aantal opvangplaatsen over de periode 2012-2016 met bijna twintig procent is afgebouwd.
'Verwarde personen' mag dan een nieuwe term zijn, maar kwetsbare mensen zijn van alle tijden.
Het Schakelteam Personen met Verward Gedrag dat in opdracht werkt van de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Veiligheid & Justitie en de Vereniging Nederlandse Gemeenten, constateert dat alle regio's hard werken aan een aanpak voor mensen met verward gedrag.
In totaal gaat het om 23 regio's die heel Nederland dekken, waar partners als gemeenten, politie, GGZ, GGD, Openbaar Ministerie, ambulancezorg en cliëntenorganisaties met elkaar samenwerken. De mate waarin gemeenten binnen een regio samenwerken, wisselt wel sterk.
"De hulp voor deze kwetsbare groep mensen is één van de meest complexe problemen van onze maatschappij. De politie moet nog te vaak in actie komen richting mensen die niks strafbaars hebben gedaan en zorg nodig hebben", zegt Onno Hoes, voorzitter van het Schakelteam.
"Kijk niet weg. Iedereen die zich zorgen maakt om iemand, moet dat ergens kunnen melden of advies kunnen vragen, en niet alleen tijdens kantooruren", aldus Hoes.
Maar veel gemeenten lukt het niet om mensen met ernstige psychische problemen de hulp te leveren die zij nodig hebben. Koekkoek: "Veel mensen zijn meer op zichzelf aangewezen en het is minder duidelijk en onzekerder geworden wie de zorg betaalt."
Volgens de onderzoeker heeft ook de stijging van de eigen bijdrage in de zorg vooral kwetsbare burgers geraakt. Al zijn de beschikbare zorgbudgetten voor deze groep niet kleiner geworden.
Slechte graadmeter
Koekkoek vindt dat de term 'verwarde personen' eigenlijk niet bestaat. De term is te breed en hindert volgens hem een gerichte aanpak van de problemen. "Verwarde personen mag dan een nieuwe term zijn, maar kwetsbare mensen zijn van alle tijden", zegt Koekkoek. "Wie oude kranten terug leest vindt verslaafden, daklozen, gevaarlijke gekken, psychiatrisch patiënten en andere onaangepasten."
Het probleem is dat er geen duidelijke definitie bestaat van verwarde personen en dus ook niet zeker is wie wel of niet tot deze groep behoort. "De landelijke politiecijfers geven een beeld van meldingen en zijn daarmee een slechte graadmeter van het aantal verwarde mensen in Nederland."
De politie zou volgens Koekkoek kunnen bijdragen door preciezer te registreren. "Dat is voor een preventieve aanpak op de langere termijn dringend nodig."
