"Er bestaat een kloof tussen hoe Winnie Mandela in Zuid-Afrika werd geliefd en hoe ze in de rest van de wereld is verguisd. Er bestaat een beeld van de heilige Nelson en de duivelse Winnie. Ik voelde dat er twee kanten aan deze medaille zaten en dat de andere kant moest worden verteld."
Regisseur Pascale Lamche wilde met de film Winnie de Zuid-Afrikaanse anti-apartheidsstrijder in een ander perspectief plaatsen. "Mijn doel was niet om haar te rehabiliteren."
De omstreden film krijgt kritische recensies omdat het een eenzijdig portret zou zijn. Daarover zegt Lamche: "Het is geen journalistieke film met hoor en wederhoor. Ik probeerde mensen te vinden die nog niemand had gehoord en het verhaal te vertellen wat zich achter de schermen afspeelde. Dat weet niemand en is interessant."
Wat de regisseur nalaat is uit te leggen waar het fout ging met Winnie Mandela.
Volgens correspondent Bram Vermeulen laat de film zien hoe Winnie aan de kant wordt gezet zodra de ballingen en haar man uit de gevangenis terugkeren. "Er wordt voor het eerst duidelijk gemaakt hoe Winnie, die de strijd tegen apartheid op de grond heeft gevoerd, zelf is verbannen en anderhalf jaar in een isoleercel heeft gezeten, volledig wordt vergeten."
Verhalen over Zuid-Afrika worden altijd vanuit het perspectief van Nelson Mandela verteld, zegt Vermeulen. "Dat maakt de geschiedschrijving eenzijdig."
Maar ook deze film laat niet het hele verhaal zien, vindt Vermeulen. "Wat de regisseur nalaat is uit te leggen waar het fout ging met Winnie Mandela. Wat er is geknakt in al die jaren van geweld. Dat mysterie lost deze film niet op."
Terwijl haar man 27 jaar in de gevangenis zat, stortte Winnie Mandela zich in een leven van strijd en geweld. Het was haar missie de stem en boodschap van haar man luid te laten klinken en zijn invloed als leider van het ANC in binnen- en buitenland te laten gelden.
Tijdens Mandela's gevangenschap verhardden Winnie's politieke opvattingen en schuwde ze ook geweld niet. "Ik geloof dat ze verkeerd is begrepen en uitgelegd én is gedemoniseerd. Mijn film probeert het perspectief te verplaatsen zodat het publiek terug kan gaan in de tijd en kan begrijpen wat er op het spel stond en wat er gebeurde", vertelt Lamche.
Stompie Seipei
Maar de slechte verhalen heeft ze niet weggelaten, zegt Lamche. "Ik vertel in de film ook over de moord op Stompie, dat is een cruciaal onderdeel."
De beschuldiging van de moord op de 14-jarige Stompie Seipei, die gepleegd werd door een van haar lijfwachten, zette Winnie Mandela in een kwaad daglicht. De moord en haar overspel maakte dat Neslon na zijn vrijlating van haar scheidde.
Ze stond voor een wat radicalere agenda die niet erg populair was.
Dat was volgens Lamche een politieke keuze van Nelson Mandela. "Hij stelde het ANC op de eerste plaats, altijd vóór de familie en zijn persoonlijke gevoelens. Ik denk dat politieke motieven voorrang kregen toen hij scheidde van Winnie."
Volgens regisseur Lamche is Winnie in Zuid-Afrika geslachtofferd. "Voor de beide kampen van apartheid was ze bedreigend. Vanuit het oogpunt van het apartheidsbewind vertegenwoordigde ze de radicale flank en was ze bovendien de echtgenote van Nelson. Voor de ANC-leiders die terugkwamen uit ballingschap stond ze te dicht bij Nelson. Ze stond voor een wat radicalere agenda die niet erg populair was."
In de film spreekt Winnie Mandela voor het eerst ook openhartig voor de camera over deze turbulente periode uit haar leven, haar rol in de Zuid-Afrikaanse politiek en haar relatie met Nelson. Lamche mocht haar alles vragen en interviewde haar vier keer. "Ik probeerde dichter bij de werkelijkheid te komen en dat is gelukt."
Brug naar de jeugd
Winnie Mandela leeft volgens de regisseur nog steeds in het hart van de gemeenschap. "Winnies nalatenschap is dat ze niet alleen een belangrijke pijler was van de strijd tegen apartheid, maar dat ze ook altijd de spreekbuis en een brug naar de jeugd van Zuid-Afrika is. Of het nou vroeger was of nu. De jeugd is de politieke kracht in het land, het bewustzijn."
"Als een vertegenwoordiger van de principes van de strijd tegen apartheid, was Winnie een held. En daar verdient ze respect voor."
Winnie gaat vandaag in Nederland in première en werd op het Sundance Film Festival begin dit jaar bekroond met de prijs voor beste regie in de categorie World Cinema Documentary.
