Het is nu precies 15 jaar geleden dat de euthanasiewet van D66-minister van Volksgezondheid Els Borst van kracht werd.
Ieder jaar maken er meer mensen gebruik van: afgelopen jaar waren het zesduizend mensen.
Veruit de meeste patiënten hebben terminale ziektes zoals uitbehandelde kanker waarover geen discussie is. Dat ligt heel anders bij de nieuwere voorbeelden zoals euthanasie bij vergevorderde dementen.
Daar werd onlangs nog een felle campagne over gevoerd door kritische artsen onder de titel 'niet stiekem bij dementie'.
Alle euthanasie-gevallen worden gecontroleerd door een jurist, ethicus en arts in zogeheten toetsingscommissies. In totaal beoordelen vijf van deze commissies voor heel Nederland of de euthanasie zorgvuldig en dus volgens de wet is verlopen.
Als zij het stempel 'onzorgvuldig' geven, dan is justitie aan zet. Die kan een arts vervolgens voor de rechter brengen. Althans, dat was de bedoeling van de wet, maar het gebeurde tot nu toe nooit. Justitie heeft 'onzorgvuldige gevallen' onderzocht, maar is nog nooit tot een zaak over.
Overigens kregen ondanks de toename nooit meer dan tien euthanasiegevallen per jaar het stempel onzorgvuldig.
Discutabel
De afgelopen tijd komen er steeds meer verzoeken van mensen die dement zijn, soms vergevorderd. Ook onder mensen die lijden aan psychiatrische klachten en mensen die verschillende ouderdomskwalen tegelijk ervaren groeit het aantal verzoeken om euthanasie.
Dit soort gevallen zijn voor sommige Nederlanders, zoals gelovigen, zeer discutabel. En toch komt er nergens een rechter aan te pas.
Rechter
De nieuwe voorzitter van de toetsingscommissies, Jacob Kohnstamm, wil de rechter nu terugbrengen in het euthanasiedebat. Het is volgens hem veel beter dat de rechter, en niet zijn toetsingscommissies, de piketpaaltjes slaat als het gaat om stervenshulp aan vergevorderde dementen of mensen met een stapeling van ouderdomsklachten.
Wij zijn de zeef tussen artsen en de rechter. Maar die zeef is ondoordringbaar gebleken.
Kohnstamm stelt voor het mogelijk te maken dat oordelen van zijn toetsingscommissie via een apart route naar de Hoge Raad worden gestuurd. "Wij zijn de zeef tussen artsen en de rechter. Maar die zeef is ondoordringbaar gebleken. In 15 jaar heeft geen strafrechter naar onze oordelen gekeken."
Grensgevallen
Kohnstamm zou graag zien dat iedereen die twijfelt aan een euthanasiegeval, een zaak kan aanbrengen bij de Hoge Raad. Het doel is om vooral nieuwe redenen voor euthanasie, zoals dementie of een stapeling ouderdomsklachten, te toetsen aan de wet. Het doel is niet om de arts alsnog te vervolgen, maar om een puur inhoudelijk oordeel over nieuwe grensgevallen in de euthanasiepraktijk.
Overigens verwacht de voorzitter van de toetsingscommissies dat de Hoge Raad negen van de tien voorgelegde gevallen niet in behandeling zal nemen. Vandaag doet Kohnstamm zijn voorstel over deze 'cassatie in belang der wet' aan de Tweede Kamer.
