Een experimentele behandeling die ervoor zorgt dat het eigen afweersysteem kankercellen beter kan vernietigen, wordt voor meer mensen beschikbaar.
In het Radboudumc in Nijmegen start deze week een groot nieuw onderzoek naar de immuuntherapie, die wordt vergoed vanuit het basispakket. De behandeling is bedoeld voor huidkankerpatiënten bij wie onlangs lymfeklieren met uitzaaiingen zijn verwijderd.
Uniek
Bij de zogenoemde dendritische celtherapie wordt een vaccin toegediend dat het afweersysteem van patiënten activeert, waardoor de kans op terugkeer van huidkanker wordt verkleind.
"Het is uniek in Nederland, en ook in Europa, dat een studie, die nog niet bewezen effectief is, al door de zorgverzekering wordt vergoed. Hiermee krijgen we de kans om wat wij hebben gedaan in kleine groepen patiënten, wat al heel goed eruit zag, in een grote groep kunnen bevestigen", zegt hoogleraar Jolanda de Vries, die al twintig jaar het onderzoek naar deze celtherapie leidt.
Het nieuwe onderzoek duurt tot 2021 en wordt voor 20 miljoen euro vergoed vanuit de basisverzekering. Het geld wordt beschikbaar gesteld op voorwaarde dat het de komende vijf jaar duidelijk wordt of de behandeling effectief is.
Daarna beslist het ministerie van Volksgezondheid of de behandeling definitief wordt opgenomen in het basispakket. "Daarmee zijn we een stukje verder naar de implementatie van deze therapie die we hebben ontwikkeld in het laboratorium", zegt De Vries.
Het vaccin wordt ontwikkeld met cellen van de patiënt zelf, die worden bewerkt in een laboratorium. Daarna worden ze weer terug gespoten in het lichaam, in de hoop dat die cellen andere cellen aanzetten om de tumor op te ruimen.
"Het is net zoiets als vaccineren voordat je op vakantie gaat en je wilt geen ziektes oplopen. Dat doen wij hier ook. Het is echt vaccineren tegen de tumor zelf."
Vaccins zijn niet interessant voor de farmaceutische industrie, daar is geen geld aan te verdienen.
Hoogleraar moleculaire genetica en onderzoeker Hans Clevers, niet betrokken bij het onderzoek van het Radboudumc, ziet vaak dat uitvindingen uit het laboratorium niet zomaar bij de patiënt komen. "Er worden ontzettend veel ontdekkingen gedaan in universitaire laboratoria."
Maar de stappen die daarop volgen zijn vaak ingewikkeld en duur. "Dat zijn hele lange processen waarin ontdekkingen bevestigd moeten worden en omgezet moeten worden in een product. Dat doet de industrie, dat kunnen wij niet."
Wat ook meespeelt, zegt Hans Clevers: vaccins zijn vaak commercieel niet interessant voor de farmaceutische industrie. "Die geef je één keer of twee keer en dan zijn die patiënten voor de rest van hun leven geholpen. Dat betekent dat er geen geld aan te verdienen is."
Basispakket
Dat het Nijmeegse vaccin nu gefinancierd wordt door zorgverzekeraars en zonder tussenkomst van de farmaceutische industrie bij de patiënt terechtkomt, vindt Clevers geweldig.
Ook hoofdonderzoeker De Vries noemt het uniek. "Het maakt het mogelijk dat nieuwe therapieën die in een universitair ziekenhuis zijn ontwikkeld, ook echt terechtkomen in het basispakket."
De behandeling gaat deze week van start in Nijmegen en zal uiteindelijk ook worden aangeboden in Amsterdam, Rotterdam en Zwolle.
