"Heel veel mensen hebben veel erger geleden dan ik, maar ineens ben ik het gezicht van dat lijden geworden." De Deense fotograaf Daniel Rye zat dertien maanden gevangen bij Islamitische Staat. Hij ervoer aan den lijve hoe wreed de beulen van IS zijn. "Dit verhaal zal altijd een deel van mijn leven blijven."
Rye wordt in mei 2013 gevangen genomen in de Syrische grensstad Azaz. Bijna niemand heeft dan nog gehoord van IS. Ook Rye niet, die als beginnend persfotograaf voor het eerst van zijn leven in het Midden-Oosten is. Hij wil met een fotoreportage het dagelijks leven vastleggen tijdens het Syrische conflict.
"Als ik toen had geweten dat ik daar met achttien collega's vast zou zitten en dat sommigen zouden worden onthoofd. Als ik had geweten wat er plotseling met Syrië zou gebeuren, dan was ik natuurlijk niet gegaan. Het was veel te riskant."
Maar destijds was zijn inschatting anders, zegt Rye. "Op basis van hoe de situatie er toen uitzag, vond ik het verhaal belangrijk genoeg om het risico te nemen."
Martelingen
De Deense journaliste Puk Damsgard heeft het verhaal van Rye in boekvorm vastgelegd. Het boek Gegijzeld door IS is sinds vorige maand ook in Nederland uit.
"Ik vond het een verhaal over overleven", zegt Damsgard. "Niet alleen van Daniel, maar ook het geestelijk overleven van zijn familie. En ook geeft het ons een idee van hoe de IS-machinerie ongeveer werkt."
De eerste weken van zijn gevangenschap wordt Rye voortdurend gemarteld. In haar boek beschrijft Damsgard welke verschrikkingen de fotograaf moest ondergaan.
"Het was de ergste nachtmerrie die je je kunt voorstellen", zegt Rye. En toch zijn er voor hem ook positieve kanten. "Toen ik daar zat met al die mensen in zo'n heftige situatie, kwam er een gesprek op gang over heel persoonlijke dingen. We moesten elkaar helpen in goede en slechte tijden. Soms mis ik die momenten."
Die momenten voeren volgens hem de boventoon in zijn herinneringen. "Natuurlijk herinner ik me het martelen, maar wat ik me vooral herinner is hoe we samen gymnastiek deden, dat we Risk speelden en schaakten. We hielden lezingen voor elkaar over allerlei onderwerpen. Van hoe je ijzer kunt maken tot hoe je een vliegtuig moet besturen."
Tijdens zijn gevangenschap stuurt IS een foto van Rye naar zijn familie om te laten zien dat hij nog leeft. De terreurgroep eist losgeld voor de fotograaf. "Vanaf begin af aan werd er gevraagd om twee miljoen euro", vertelt Damsgard. "Er werd niet onderhandeld, bij geen van de gijzelaars wilde IS dat bedrag verlagen."
Om hem vrij te krijgen moet de familie van Rye uiteindelijk die twee miljoen betalen, plus een boete van 40.000 euro. "Ze werden gestraft omdat ze het geld niet op tijd hadden. Ze moesten 5000 euro meer betalen voor elke dag dat ze het geld niet hadden."
Mensen kunnen zich aanpassen aan elke situatie, op een waanzinnige manier.
Rye komt uiteindelijk in juni 2014 vrij. Hij is de laatste gijzelaar die de IS-gevangenis in Raqqa levend verlaat. Zijn vier medegevangenen, James Foley, David Haines, Alan Henning en Steven Sotloff, worden later onthoofd.
"IS wilde laten zien dat de VS en Groot-Brittannië de grootste vijanden waren. Dus onderhandelden ze bij die gijzelaars niet op dezelfde manier als bij de andere Europeanen. Uiteindelijk wees alles erop dat het voor deze vier niet goed zou eindigen", vertelt Rye.
Waanzinnig
Twee jaar na zijn vrijlating werkt Daniel Rye weer als fotograaf. Niet meer in oorlogsgebied, maar in Afrika. Ook geeft hij lezingen over hoe hij zijn gevangenschap bij IS heeft overleefd.
"Ik ben blij dat ik mijn verhaal aan mensen kan vertellen en mezelf eraan kan herinneren hoezeer ik bof dat ik leef. Dat ik kan proberen uit te leggen dat de wereld heel erg slecht is, maar dat mensen fantastisch zijn. Ze kunnen zich aanpassen aan elke situatie, op een waanzinnige manier."
