Zweden denkt er serieus over na de verplichte militaire dienst opnieuw in te voeren. Deze keer voor zowel jongens als meisjes. Litouwen voerde vorig jaar de dienstplicht weer in. Voor beide landen is de toegenomen Russische militaire activiteiten dicht bij hun grens de reden.
"Er zijn meer militaire oefeningen gaande. Op zich is daar niks mis mee, maar het is wel een manier om de militaire spierballen te tonen", zegt de Zweedse minister van Defensie, Peter Hultqvist. "Rusland investeert in nieuwe wapens en plaatst meer mankracht op militaire basissen. We voelen de spanningen."
Haalbaar
Zweden probeert daarop een antwoord te formuleren. "We halen de banden met andere landen en organisaties aan en proberen samenwerkingen te verdiepen. Ook hebben we besloten om onze militaire capaciteit te vergroten en in het leger te investeren", zegt de minister.
Een Zweedse overheidscommissie onderzoekt momenteel of het haalbaar is om de dienstplicht in 2019 weer in te voeren. Zweden wil professionele militairen en dienstplichtigen met elkaar combineren. Eind deze maand presenteert de commissie haar bevindingen.
Litouwen heeft de dienstplicht dus vorig jaar weer ingevoerd. Het voortslepende conflict in het oosten van Oekraïne was de aanleiding om het defensiebeleid onder de loep te nemen. Het land zei er rekening mee te houden dat het het volgende doelwit van Rusland kon worden.
Het land wil het bestaande leger aanvullen met dienstplichtigen. Het zou gaan om zo'n 3500 militairen per jaar. De dienstplicht werd in Litouwen in 2008 afgeschaft, vier jaar nadat het land lid was geworden van de NAVO.
Confrontatie
Sir Richard Shirreff, oud-NAVO-generaal, vindt het gevaar van Rusland reëel. "Europa stevent af op een militaire confrontatie met Rusland", schreef hij in zijn boek ‘War with Russia 2017‘, waarin hij een scenario schetst waarin Rusland verder oprukt richting Oekraïne en de Baltische Staten en daarmee de confrontatie met het Westen aangaat.
Ook in Duitsland, Polen en Frankrijk wordt gepraat over het herinvoeren van de dienstplicht. In Nederland is de dienstplicht officieel nooit afgeschaft. Wel is in 1996 de zogenoemde opkomstplicht afgeschaft.
Professionele organisatie
De militaire vakbond VBM liet al eerder weten niets te voelen voor een herinvoering in Nederland. Voorzitter Jean Debie reageerde toen op een voorstel van CDA-leider Sybrand Buma. Die pleitte voor de dienstplicht, in eerste instantie voor jeugdige vandalen en in een later stadium voor alle jongeren.
"Allereerst wil ik opmerken dat de krijgsmacht geen jeugdbegeleidings- of jeugdzorgorganisatie is, maar gewoon een professionele militaire organisatie", zei vakbondsvoorzitter Debie destijds.
Ook wees hij erop dat er een groot verschil is tussen dienstplichtige en beroepsmilitairen. "Die laatsten kiezen er vrijwillig voor, zijn zeer gemotiveerd en bouwen jarenlange ervaring op. Bij dienstplichtige militairen is dat niet het geval."
Het op grote schaal herinvoeren van de dienstplicht kost ook veel geld, zei Debie. Het gaat volgens hem om een bedrag van 5 tot 7 miljard euro. "Je moet veel meer materieel aanschaffen. Tanks, artillerie, vliegtuigen en fregatten."