Na 99 dagen in het donker zien de wetenschappers op de onderzoeksbasis Concordia op de Zuidpool morgen eindelijk weer de zon. Wat gebeurt er met een groep mensen die een jaar lang op elkaars lip zit, in een kleine ruimte, onder barre omstandigheden en met een gebrek aan daglicht?
De Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) wil dit heel graag weten met het oog op toekomstige ruimtereizen. Daarom stuurde de ESA november vorig jaar de Nederlandse huisarts Floris van den Berg naar de meest afgelegen plek op de Zuidpool. Daar is de situatie vergelijkbaar met die op Mars.
Een jaar lang onderzoekt hij een groep van twaalf wetenschappers. Hoe reageren zij op weinig daglicht? Op isolatie? Ontstaan er ruzies? Depressies? Wat gebeurt er met de sociale interactie? En welke mensen kunnen er wel en niet tegen?
Na zo'n acht maanden in isolatie heeft niet iedereen meer zo’n positief humeur, vertelt Van den Berg. "Sommige mensen worden steeds negatiever. Ze voelen zich ongelukkig en gaan klagen over kleine dingen. Alles is een reden om negativiteit te uiten. Dat kost energie en heeft een grote invloed op de groep."
Hij maakt zich zorgen over in elk geval twee expeditieleden. "Een van hen kwam eerst een uur te laat op het werk, vervolgens twee uur en nu is hij er al een week helemaal niet meer geweest. Daaraan zie je dat de sociale conventies vervagen. Het is ook te zien aan het uiterlijk van sommige mensen, ze verwilderen een beetje.”
- Floris van den Berg
Floris van den Berg op de Zuidpool - ESA
Floris van den Berg voor het onderzoekscentrum - ESA
Het hele team bij aankomst op de Zuidpool
De afgelopen 98 dagen hebben Van den Berg en de andere expeditieleden geen streepje zonlicht gezien. Morgen om 17.00 uur laat de zon zich voor het eerst weer een paar minuten zien. Vanaf dan wordt het elke dag weer een beetje langer licht.
Van den Berg kijkt ernaar uit. "Waarschijnlijk gaan we het vieren op het dak met een borrel. Hoeveel expeditieleden met mij mee zullen proosten is nog de vraag. Sommigen zeggen nu al: waarom zouden we dat doen? Het is zo koud. Wat is het nut?”
- ESA
Zon aan de horizon op de Zuidpool - ESA
Onderzoekstation Concordia in het donker - ESA
Sterrenpracht op de Zuidpool
Als Van den Berg moet kiezen wat hij het zwaarst vindt: drie maanden duisternis, acht maanden isolatie en intense kou of de groepsdynamiek, kiest hij zonder enige twijfel voor de groepsdynamiek. "Er zijn geen gevechten over de laatste appel, maar verbaal is er wel agressie. Sommigen flippen wat vaker door."
Niet iedereen is volgens hem geschikt voor dit soort expedities. "Sommige mensen zijn misschien wel inhoudelijk goed, maar qua persoonlijkheid niet geschikt om hier te zijn. Ik weet niet of ik de beste onderzoeker ben, maar ik ben iemand die het hier wel volhoudt."
Voorlopig gaan Van den Berg en de andere expeditieleden nog niet naar huis. Pas in november landt het eerste vliegtuig om de wetenschappers op te halen. Van den Berg verwacht in december weer thuis in Nijmegen te zijn.