Gemeenten worstelen met lange wachtlijsten voor sociale huurwoningen en de verplichting om vluchtelingen met een verblijfsvergunning te huisvesten.
Onlangs schrapte minister Blok de automatische voorrangspositie voor deze statushouders. Hij voldeed daarmee aan de wens van zijn eigen partij, de VVD.
Maar uit een rondvraag van Nieuwsuur onder de 25 grootste gemeenten, blijkt dat vluchtelingen met een verblijfsstatus nog steeds voorrang krijgen. Anders halen gemeenten hun taakstelling niet, de verplichting om vluchtelingen met verblijfstatus op te nemen.
Wachttijd
Uit de rondvraag komt ook naar voren dat de verschillen tussen de wachttijd voor reguliere woningzoekenden en statushouders groot is. In Utrecht wachten woningzoekenden het langst op een sociale huurwoning: gemiddeld 9,6 jaar.
Statushouders hebben binnen een paar maanden een huis, zegt SP-wethouder Paulus Jansen. "Dit jaar verwachten we zo’n 800 mensen die we een dak boven het hoofd willen bieden. En dat lukt tot nu toe binnen drie tot drieënhalve maand."
Extra bouwplannen
Om de wachtlijsten tegen te gaan en om de statushouders te kunnen huisvesten, hebben veel gemeenten besloten om extra sociale huurwoningen bij te bouwen. In ieder geval 15 van de 25 gemeenten geven aan dat ze bouwplannen hebben.
Ook Utrecht gaat bijbouwen, zegt wethouder Jansen. "Wij willen meer woningen bouwen, ook in de sociale huursector. Ter vergelijking: afgelopen jaren zijn er in Utrecht 3000 sociale huurwoningen afgegaan. De komende vier jaar komen er netto 1200 bij en ik verwacht dat we dat in de loop van het jaar verder gaan opvoeren naar 1800."
Te weinig gebouwd
Volgens Hugo Priemus, emeritus hoogleraar volkshuisvesting aan de TU Delft, zijn de huisvestingsproblemen waar de gemeenten nu mee worstelen rechtstreeks het gevolg van kabinetsbeleid.
Er zijn volgens hem de afgelopen jaren veel te weinig goedkope huurwoningen gebouwd. "Het kabinet creëert schaarste, en vergroot die schaarste nog zowel door steeds minder laten bouwen, als ook door steeds meer te laten verkopen aan eigenaren en beleggers."
"De enige oplossing is: meer huizen", zegt SP-wethouder Paulus Jansen. "En we bouwen in Utrecht als gekken." Op dit moment wachten nog 16-duizend statushouders in een asielzoekerscentrum op een woning.
Geen symboolpolitiek
Minister Stef Blok van Wonen laat in een reactie weten dat het kabinet met het schrappen van de automatische voorrang een wens van de Tweede Kamer uitvoert. "Gemeenten kunnen zelf bepalen of voorrang voor statushouders nodig is."
"Dit is geen symboolpolitiek, want schrappen van de verplichte voorrangsstatus gaat gepaard met maatregelen waarmee het aanbod aan woonruimte wordt vergroot. Het extra aanbod mag ook ten goede komen aan reguliere woningzoekenden."
Minister Blok herkent het beeld dat gemeenten willen bijbouwen. Er wordt volgens de minister meer subsidie aangevraagd voor de bouw van woningen voor statushouders. Blok stuurt volgende week een brief naar de Tweede Kamer over de laatste stand van zaken.