Een grote manifestatie op de Dam vandaag in Amsterdam moest Nederlanders warm maken om woensdag ‘voor’ te stemmen bij het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne. Ook tal van Oekraïense activisten deden afgelopen dagen Nederland aan voor de 'voor'-campagne’. Toch zijn niet alle Oekraïners vóór het verdrag met de EU.
Nieuwsuur spreekt met drie zeer diverse Oekraïense analisten.
Nee-campagne
Alona Liasheva is jong, hoogopgeleid en spreekt vloeiend Engels. Toch is ze in tegenstelling tot de meeste van haar generatiegenoten tegen het associatieverdrag. "In Oekraïne heeft men het idee dat de EU alleen maar goeds brengt. Dat is een gevaarlijke generalisatie."
Liasheva is onderzoekster bij het Centrum voor Sociale- en Werkgelegenheidsstudies in Kiev en is naar Nederland gehaald door de progressieve denktank Transnational Institute. Die voert met de slogan ‘ASOverdragNEE’ campagne tegen het associatieverdrag. Uit onderzoek dat TNI samen met het kenniscentrum in Kiev deed, zou Oekraïne helemaal niet economisch profiteren van nauwe banden met de Europese Unie.
Zo zou Oekraïne te weinig geld hebben om te produceren volgens Europese standaarden. Door het akkoord zal de Oekraïense economie afhankelijk worden van export van goedkope landbouwproducten en onbewerkte grondstoffen, zo vrezen de onderzoekers.
Dat levert minder geld op dan de handel met Rusland, die door de politieke spanningen drastisch is gekrompen. “Het is een vorm van exploitatie door westerse multinationals waar ook onze oligarchen van zullen profiteren”, aldus Liasheva.
Politiek-analist Vladimir Kornilov benadrukt dat de spanningen rond de associatieovereenkomst hebben geleid tot de oorlog in Oost-Oekraïne. De door Rusland gesteunde gewapende strijd heeft tezamen met de economische sancties tegen Rusland die hierop volgden, hgeleid tot een drastische afname van de Oekraïense handel.
Kornilov is geboren in Rusland en woonde lang in de Oost-Oekraïense stad Donetsk, die een zelfstandige - op Rusland gerichte - republiek heeft uitgeroepen. Kornilov vreest dat als de ratificatie van het verdrag niet wordt teruggedraaid er geen diplomatieke banden meer mogelijk zijn tussen Kiev en de zelfverklaarde Republiek Donetsk. Hij roept daarom Nederlanders op ‘tegen’ te stemmen.
Politicoloog Volodymyr Yermolenko is ook voorstander van het verdrag. "Onze maatschappij verandert. Er is nog steeds corruptie en discriminatie tegen minderheden zoals homoseksuelen, maar het wordt minder. De associatieovereenkomst die al in werking is getreden, helpt daarbij.
Yermolenko werkt als analist voor Internews, een door de EU en de VS gefinancierde ‘media-NGO’. "Als jullie het verdrag afwijzen, blijven we hangen op het niveau van de jaren ’90. Als jullie het steunen wordt Oekraïne beter."
Illusie
Maar Kornilov noemt het een illusie dat het verdrag corruptie bestrijdt. Hij waarschuwt dat corrupte politici en oligarchen hulpgelden zullen misbruiken. Ook Liasheva is somber over de neveneffecten van de overeenkomst. "Het is een economisch verdrag. Voor de verbetering van andere zaken zoals mensenrechten moet je aparte verdragen afsluiten."
Yermolenko blijft toch optimistisch. "Je moet het in perspectief zien: een halve eeuw geleden was de helft van Europa ook nog ondemocratisch."
Initiatiefnemers referendum: ‘Oekraïne kan ons niets schelen’
Initiatiefnemers van het referendum - zowel bij het Burgercomitë EU als bij GeenStijl/GeenPeil - hebben gezegd dat ze zich helemaal niet interesseren voor het verdrag met Oekraïne. Het referendum gaat hen - naar eigen zeggen - vooral om hun weerzin tegen de EU en ‘om mensen een stem te geven’.