De veroordeling van Radovan Karadzic tot 40 jaar, onder meer voor de genocide in Srebrenica, leidt tot verdeelde reacties in Bosnië-Herzegovina.
Voor de Bosnische Serviërs is hij een held en volgens hen slaat de veroordeling nergens op. Voor de moslims is de straf echter nog niet hoog genoeg. Volgens hen had Karadzic levenslang moeten krijgen. De oorlog in de hoofden is nog lang niet voorbij.
Correspondent Marcel van der Steen spreekt met Momcilo Krajisnik, een van de handlangers van Karadzic tijdens de oorlog in Bosnië, en de Bosnische oud-generaal Jovan Divjak. Ook interviewt hij Svetlana Broz, een kleindochter van de voormalige president Tito van Joegoslavië.
Twee entiteiten en drie presidenten
Karadzic was tussen 1992 en 1995 de politiek leider van de Bosnische Serviërs tijdens de oorlog in Bosnië. Het Verdrag van Dayton maakte in 1995 een einde aan die bloedige oorlog, maar zadelde Bosnië-Herzegovina op met een gigantisch en onwerkbaar overheidssysteem.
Na de oorlog werd het land opgedeeld in twee entiteiten: de Federatie, waar Bosniakken (met een islamitische achtergrond) en Kroaten samen regeren, en de Republika Srpska, met een Bosnisch-Servische regering.
Maar Bosnië-Herzegovina heeft ook nog een centrale regering met drie presidenten: een Bosniak, een Kroaat uit de Federatie en een Serviër uit de Republika Srpska. Om de acht maanden wisselen ze van plaats, samen vormen ze het presidentium.
Afscheiding
Twintig jaar na het sluiten van het Verdrag van Dayton is Bosnië tot op het bot verdeeld. Het hoofd van de Republika Srpska dreigt al jaren met een afscheiding, of een referendum daarover. Nu heeft de Servische Republiek een referendum aangekondigd over onafhankelijkheid in 2018.
De VN-Veiligheidsraad maakt zich zorgen en vreest dat het land door een referendum in de verkeerde richting afglijdt. Door sommigen wordt al voorzichtig gesproken over een nieuwe oorlog. Een afscheiding, of een referendum, zou op z'n minst de situatie in het gebied opnieuw op scherp zetten.
"Het is een kleine kans dat, als het zo doorgaat, de Serviërs in Bosnië blijven", zegt Momcilo Krajisnik. Hij was de rechterhand van Karadzic tijdens de oorlog in Bosnië. Hij was in die tijd voorzitter van het Bosnisch-Servische parlement en maakte deel uit van de leiding van de partij van Karadzic.
Volgens Krajisnik ligt de verantwoordelijkheid bij de moslims binnen Bosnië. "Zij moeten stoppen met druk zetten, stoppen met hun poging van Bosnië een eenheidsstaat te maken."
Joegoslavië-tribunaal
In 2000 werd Krajisnik door NAVO-troepen opgepakt in zijn huis in Pale. In 2006 werd hij door het Joegoslavië-tribunaal veroordeeld tot 27 jaar cel voor medeplichtigheid aan genocide en misdaden tegen de menselijkheid.
Die straf werd in 2009 in hoger beroep naar beneden bijgesteld tot 20 jaar cel. In september 2013 zat twee derde van zijn straf erop en kwam Krajisnik vervroegd vrij, wegens goed gedrag.
De Bosnische oud-generaal Jovan Divjak denkt dat de situatie in Bosnië door de veroordeling van Karadzic zal verslechteren. "Republika Srpska zal zeggen dat deze veroordeling de Bosniakken versterkt in hun poging tot het afschaffen van Srpska. Dat is waanzin."
Divjak, een etnische Serviër, diende tijdens de oorlog in het Bosnische regeringsleger. Hij was als generaal betrokken bij de verdediging van de Bosnische hoofdstad Sarajevo tegen het Bosnisch-Servische leger van Radovan Karadzic en Ratko Mladic.
De verering van Karadzic door Serviërs zal volgens hem alleen nog maar toenemen. "Karadzic is voor hen niet alleen een held, hij zal op een bepaald moment worden heilig verklaard, want hij heeft hen de Republika Srpska gegeven."
Svetlana Broz is de kleindochter van Josip Broz Tito, de voormalige president van Joegoslavië. Volgens haar speelt het verschillende onderwijs dat kinderen krijgen in Bosnië een rol in de verdeeldheid en een mogelijke nieuwe botsing. "Het is een nieuwe generatie die met haat wordt gevoed."
De politiek is volgens haar gebaseerd op angst voor een nieuwe oorlog. Maar de EU en de VS zullen niet toestaan dat er opnieuw oorlog zal plaatsvinden, zegt Broz. "We moeten ervoor zorgen dat de politici worden geneutraliseerd, die nog steeds Bosnië willen vernietigen."