De Europese Unie heeft zijn hoop gevestigd op Turkije om de migratiecrisis onder controle te krijgen. Maar een ongekend kritisch rapport over het land, constateert op zeer veel punten achteruitgang: de vrijheid van de pers, de positie van de Koerdische minderheid en de veiligheid van vluchtelingen.
Asielvraagstuk
Volgens het jaarlijkse voortgangsrapport over Turkije gaat het niet goed met de democratische hervormingen, de onafhankelijke rechtspraak, de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting in Turkije. Er zijn steeds vaker berichten over de enorme druk op Turkse media, waar honderden journalisten hun baan verliezen en tientallen in de gevangenis zitten in afwachten van een veroordeling, zegt speciaal rapporteur en Europarlementariër voor de PvdA, Kati Piri, die het rapport vandaag in de Commissie Buitenlandse Zaken van het Europees Parlement presenteert.
"Eigenlijk informatie die we allemaal wel kennen. En toch, omdat we Turkije nodig hebben bij het asielvraagstuk, zie je dat te veel regeringsleiders net doen alsof dat op dit moment eigenlijk niet meer speelt in Turkije."
In het rapport veegt het Europees Parlement de vloer aan met de Turkse president Recep Tayyip Erdogan én met de EU. De EU heeft de medewerking van Turkije nodig om de toestroom van asielzoekers in te dammen. Maar dat zou niet moeten leiden tot verminderde aandacht voor de mensenrechten in Turkije, waarschuwt Piri. De EU zou niet overhaast toenadering moeten zoeken tot het Erdogan-regime.
Verzwijgen
De Europese Commissie krijgt zelf ook forse kritiek omdat ze vorig jaar inging op een dringend verzoek van Erdogan. Een kritisch rapport verdween toen in de la tot na de verkiezingen van 1 november, die een overwinning voor de AK-partij van Erdogan opleverden. Dat besluit van Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker wekte de indruk dat Europa bereid was om over allerlei gevoelige zaken te verzwijgen, zolang Turkije maar meewerkte aan het oplossen van de vluchtelingencrisis.
Niet proportioneel
Naast de kritiek is er ook lof voor de 'opendeurpolitiek' die Turkije de afgelopen jaren heeft gevoerd en de manier waarop tot nu toe vluchtelingen zijn opgevangen. Al geeft het rapport geen antwoord op de vraag of Turkije een veilig land is, waar je volgens het plan van PvdA-leider Diederik Samsom vluchtelingen naar terug kunt sturen. Volgens rapporteur Piri is dat juridisch gezien nog niet het geval.
De Europese Commissie vindt de mogelijkheid tot asielaanvraag niet cruciaal voor de veiligheid in het land.
Piri uit in het rapport ook diepe bezorgdheid over de militarisering en de steeds grimmiger situatie in het zuidoosten van Turkije. Het vredesproces tussen Turkije en de PKK is na drie jaar wapenstilstand ter ziele en de polarisatie neemt alleen maar verder toe.
De regering heeft het recht om op te treden tegen terrorisme. Maar het instellen van de avondklok, de staat van beleg en het harde ingrijpen van de veiligheidstroepen in delen van het Koerdische gebied zijn volgens het rapport niet proportioneel. Volgens Piri maakt Europa zich te afhankelijk van Turkije door dat land "alleen door een migratiebril" te bekijken.
Toetreding
Met miljarden euro's en beloftes over het afschaffen van de visumplicht probeert Europa Turkije ertoe te bewegen de vluchtelingen in eigen land te houden. Ook probeert Europa het land te paaien door de onderhandelingen over het EU-lidmaatschap weer op te starten.
Piri vindt dat er geen koppeling gemaakt moet worden tussen het actieplan van de EU en Turkije om de vluchtelingenstroom terug te dringen in ruil voor hernieuwde en versnelde onderhandelingen over toetreding tot de EU.
