Sinds 1 januari is Nederland voorzitter van de Raad voor de Europese Unie. Een zwaar voorzitterschap wordt het al genoemd; de komende zes maanden moeten belangrijke beslissingen worden genomen over ingewikkelde EU-vraagstukken.
Hoe staat de Europese Unie er werkelijk voor? Welke rol kan het Nederlands voorzitterschap spelen het komende half jaar? Europa-correspondent Saskia Dekkers spreekt voor een driedelige serie met zeven kritische Europese denkers. Vanavond deel 2: De Brexit.
Britse eisen
De komende maanden, wanneer Nederland voorzitter is van de EU, zal een eventuele ‘Brexit’ prominent op de agenda staan. Het Verenigd Koninkrijk houdt uiterlijk in 2017 een referendum over de vraag of het land lid blijft van de Europese Unie.
Voor die tijd probeert de Britse premier David Cameron een overeenkomst met de EU te sluiten en zoveel mogelijk Britse eisen voor een meer eigenstandige rol in de Europese Unie in te willigen. Uiteindelijk zal de Britse bevolking zich via het referendum uitspreken en beoordelen of Cameron genoeg eisen heeft binnengehaald.
Cruciale rol
Op 18 en 19 februari staat er een ‘Brexit-top’ gepland voor de Europese regeringsleiders.
Eigenlijk heeft de tijdelijke voorzitter geen taak in deze kwestie, toch denkt de Britse historicus Timothy Garton Ash dat Nederland een cruciale rol kan spelen in de aanloop van deze top. "Nederland is zo’n land dat graag wil dat een liberaal land zoals Groot-Brittannië in de unie blijft. In de marges van de onderhandelingen zal Nederland waarschijnlijk een significante rol spelen."
De Britse eisen
Twee maanden geleden presenteerde premier Cameron vier hervormingspunten voor de positie van het Verenigd Koninkrijk in de EU: niet-eurolanden krijgen een beschermde status, de overdracht van bevoegdheden naar Brussel wordt een halt toe geroepen, nationale parlementen krijgen meer zeggenschap en EU-migranten moeten wachten voordat ze in aanmerking komen voor uitkeringen en sociale huisvesting.
Een van de lastigste eisen van Groot-Brittannië is het terugdringen van de massale instroom van Oost-Europese migranten. De Britten willen dat EU-migranten de eerste vier jaar geen recht hebben op sociale uitkeringen. Maar dat is tegen de Europese regels in.
Volgens voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk zijn er nog altijd rode lijnen die niet kunnen worden overschreden. "We gaan principes zoals het vrije verkeer van personen en anti-discriminatie niet opgeven."
Verkopen
Volgens Nina Schick, een analiste van de EU-kritische denktank Open Europe is het migratievraagstuk voor de Britse bevolking precies het knelpunt. "Als Cameron op dat gebied niet iets kan binnenhalen, zal het erg moeilijk voor hem worden om dat te verkopen aan zijn volk."
"Er is enorm veel angst en bezorgdheid over het migrantenvraagstuk: migranten en vluchtelingen in combinatie met de islam", zegt Garton Ash. "De combinatie van euroscepsis en de bezorgdheid over migranten is heel gevaarlijk. Want als er iets is waardoor Cameron het referendum verliest, al is dat niet waarschijnlijk, is het dit."
