Er is veel te weinig zorg geregeld voor zieke, kwetsbare ouderen die tijdelijk even niet thuis kunnen wonen, maar die medisch gezien ook niet in het ziekenhuis horen. Deze noodopvang is slecht georganiseerd, zeggen diverse artsen vanavond in Nieuwsuur. Staatssecretaris Van Rijn beloofde vandaag 20 miljoen euro extra om het probleem op te lossen.
Ziekenhuizen raken nu vaak verstopt met ouderen die daar ten onrechte een bed bezet houden en er vervolgens moeilijk wegkomen. Het zijn bijvoorbeeld alleenstaande ouderen die vallen, maar niets hebben gebroken, of mensen met een zware longontsteking. Ze kunnen tijdelijk niet alleen thuisblijven en hebben ondersteuning en verzorging nodig. Hoogleraar ouderengeneeskunde Jos Schols vindt dat er sprake is van een weeffout die snel moet worden hersteld. "Er is nu een gapend gat."
Verkeerde bed
Nieuwsuur berichtte in mei over kwetsbare ouderen die onnodig lang in het ziekenhuis liggen. Minister Schippers erkende het probleem begin november tijdens de begrotingsbehandeling van VWS. "In meerdere regio’s zie je dat ouderen te lang in het ziekenhuis liggen, in het verkeerde bed, die zouden eigenlijk in een eerstelijnsbed moeten liggen."
Eerstelijnsbedden zijn tijdelijke opvangbedden, tussen het eigen bed thuis en het ziekenhuisbed. Ze heten ook wel logeerbedden, spoedbedden, huisartsenbedden of wijkziekenboeg.
Volgens Schippers is in de praktijk juist veel mogelijk "maar weten mensen elkaar niet te vinden." Maar zijn die tijdelijke opvangbedden er wel en is er genoeg financiering? Nieuwsuur zocht het uit en ging onder andere kijken in Amsterdam, Rotterdam en Kerkrade.
Buiten kantoortijden
Voor huisartsen in Amsterdam is het bijna onmogelijk om zo'n bed te regelen. Stella Zonneveld van de Huisartsenkring Amsterdam: "Op papier zou het allemaal geregeld zijn, maar in een noodsituatie buiten kantoortijden kan je in Amsterdam helemaal niets."
Onlangs nog kon Zonneveld op vrijdagmiddag geen plek regelen voor een dementerende in de problemen. Pas maandag was er een bed beschikbaar. In het tussenliggende weekend is de persoon gaan dwalen en bewusteloos ergens aangetroffen. Zonneveld: "Dat moeten we toch niet willen."
Er is volgens haar sprake van een chaotische situatie: "Er zijn zoveel verschillende regelingen sinds dit jaar, dat je als hulpverlener niet meer weet wie waaronder valt. En het erge is, als je dan naar het telefoonnummer belt voor dit soort zorg dan weten de mensen aan de andere kant van de lijn het ook vaak niet."
Complexe patiënten
Geriater Arend Arends van het Havenziekenhuis in Rotterdam ziet dat de ziekenhuizen soms verstopt raken: "Er liggen in het ziekenhuis regelmatig patiënten die er niet horen. En het erge is dat ze er ook nog eens achteruit gaan."
Vaak kost het regelen van een logeerbed een week of langer. De Rotterdamse zorgorganisatie Aafje heeft op diverse locaties bedden waar mensen tijdelijk kunnen verblijven. Helaas komen daar niet de patiënten terecht die kortdurend herstel nodig hebben. Het zijn vooral complexe patiënten die voor 70 à 80 procent uiteindelijk niet naar huis gaan, maar na drie maanden permanent worden opgenomen in het verpleeghuis.
Marco van Duuren, manager van Aafje: "Wij hebben op die afdelingen nu in feite verpleeghuispatiënten liggen, terwijl die plekken eigenlijk bedoeld zijn voor herstelpatiënten voor wie nu geen plek is."
Sinds dit jaar is de nieuwe Wet Langdurige Zorg van kracht en blijkt in de praktijk dat de directe toegang tot het verpleeghuis veel strenger is geworden. Geriater Arends: "Die tijdelijke herstelbedden worden dus misbruikt als tussenfase voordat iemand permanent naar het verpleeghuis gaat."
Niet rendabel
In Kerkrade lijkt het goed georganiseerd. Daar is een huisartsenverblijf met de mogelijkheid om 19 mensen tijdelijk op te nemen. Zuid-Limburg is een van de meest vergrijsde regio's en het huisartsenverblijf is een groot succes.
Roger Ruiters van zorgorganisatie Meander: "Toch hebben wij een probleem, want wij draaien al twee jaar met verlies. Er is een exploitatietekort van 400.000 euro per jaar." Als VWS niet met extra geld over de brug komt dan zal dit huisartsenverblijf uiteindelijk de deuren moeten sluiten.
- Nieuwsuur
Een vrouw in een ziekenhuisbed - Nieuwsuur
Een oudere in het ziekenhuis
Ook de Brabantse zorgorganisatie De Zorgboog kampt met een tekort van 300.000 euro over het jaar 2015 en heeft daarover aan de bel getrokken bij VWS. Veel zorgorganisaties die Nieuwsuur spreekt, kampen met budgettekorten, zeker in de laatste maanden van het jaar. "Dat kan natuurlijk niet," zegt Bernadet Naber van brancheorganisatie Actiz. Actiz krijgt veel signalen uit het hele land dat er te weinig geld is om deze zorg overeind te houden en maakt zich zorgen over de continuïteit ervan.
Praktijkteam
Minister Schippers komt op 1 januari met een praktijkteam om dit soort problemen in de regio op te lossen. In dat team zitten ambtenaren van VWS met veel verstand van de verschillende wetten en regelingen. Volgens de minister kost het team geen extra geld.
De meeste mensen die Nieuwsuur spreekt denken echter dat meer capaciteit en budget en een betere regeling essentieel zijn om de problemen op te lossen. Ze zijn sceptisch over de inzet van het praktijkteam. Schols: "Dit is echt een weeffout die hersteld moet worden, dat is belangrijker dan met zo'n team op pad te gaan."