Kinderombudsman Marc Dullaert richt samen met zijn Europese collega's een taskforce op voor vluchtelingenkinderen in heel Europa. Hij maakt zich zorgen over de tienduizenden kinderen die naar Europa komen, veel van hen zijn getraumatiseerd.
De Europese kinderombudsmannen gaan erop toezien dat regeringen de rechten van deze kinderen respecteren. De situatie in verschillende landen wordt gemonitord, gerapporteerd en op de politiek agenda gezet.
Dullaert gaat de taskforce leiden, waar veertig kinderombudsmannen uit 33 landen aan meedoen. De afgelopen dagen kwamen zij bijeen in Nederland voor hun jaarlijkse top.
In Nieuwsuur is kinderombudsman Marc Dullaert te gast, en een reportage over de psychosociale zorg en het onderwijs aan asielzoekerskinderen in Nederland.
Hulp
Nederland telt op dit moment zo’n tienduizend asielkinderen en dat aantal neemt iedere week toe. Zo kwamen er volgens Dullaert begin januari nog maar 33 alleenstaande minderjarige vluchtelingen naar Nederland. Afgelopen augustus waren dat er bijna vijfhonderd.
Ook neemt het aantal nareizende kinderen naar Nederland snel toe: van 365 in april tot 1095 in juli. Veruit de meesten komen uit Syrië, en veel van hen zijn getraumatiseerd door het oorlogsgeweld. Dullaert en andere organisaties maken zich zorgen of Nederland wel de benodigde zorg biedt.
De effecten van oorlog op kinderen zijn vaak desastreus, zegt Minou Hexspoor van War Child. Zij woont en werkt in Libanon waar ze vluchtelingenkinderen uit Syrië helpt met het verwerken van hun trauma's.
"In ons hulpprogramma zaten bijvoorbeeld drie zusjes uit Syrië die hebben moeten toekijken hoe hun vader werd doodgemarteld. Je kan je voorstellen waar deze kinderen mee rondlopen. Zij hebben hulp nodig om verder te kunnen met hun leven."
Bedplassen
Hoe kinderen reageren op traumatische gebeurtenissen is heel verschillend. "Kinderen vertonen gedragsproblemen, reageren heel agressief of zijn juist heel stil. Anderen hebben last van nachtmerries of bedplassen", vertelt Hexspoor.
Bijna alle kinderen hebben veel meegemaakt, maar niet allemaal zijn getraumatiseerd. Uit internationaal onderzoek blijkt dat gemiddeld elf procent van de vluchtelingenkinderen last krijgt van posttraumatische stressstoornissen. Zij hebben psychische hulp nodig om zich verder gezond te ontwikkelen.
In Nederland is de GGD verantwoordelijk voor de jeugdgezondheidszorg aan asielzoekerskinderen. Op ieder asielzoekerscentrum is een jeugdverpleegkundige van de GGD aanwezig, die alle kinderen onderzoekt en ook kijkt naar psychische problemen. De GGD zegt voorbereid te zijn op de hoge instroom asielzoekerskinderen.
De aandacht voor kinderen in de opvang is onvoldoende. In de chaos worden de belangen van kinderen vergeten
Ondanks de screening van alle kinderen maakt de werkgroep Kind in AZC zich zorgen over het welzijn van de vluchtelingenkinderen. "De aandacht voor kinderen in de opvang is onvoldoende. Wat wij zien is dat alle capaciteit gaat naar het vinden van bedden. In deze chaos worden de belangen van kinderen vergeten", zegt voorzitter Karin Kloosterboer.
Iedere keer verhuizen
In 2009 publiceerde de werkgroep, waar onder andere Unicef, Vluchtelingenwerk en Defence for Children onderdeel van uitmaken, een kritisch rapport over de asielopvang voor kinderen in Nederland. Een aantal zaken is sindsdien verbeterd, maar de asielprocedure is volgens de werkgroep nog altijd schadelijk voor kinderen.
"Wij zouden graag zien dat er kleinschalige centra komen waar gezinnen worden opgevangen. De gezinnen blijven op een plek en de loketten komen naar de kinderen toe", zegt Kloosterboer. "Nu moeten kinderen iedere keer verhuizen als zij in een andere fase van de asielprocedure komen. Het vele verhuizen zorgt voor hechtingsproblemen."
Speciaal onderwijs
De Syrische Ahmad (10) en zijn zusje Rayan (8) hebben hier ook last van. Na vier weken in aanmeldcentrum Ter Apel kregen zij te horen dat ze moesten verhuizen, even verderop naar Musselkanaal.
In tranen namen ze van hun juf op de Interschool waar ze de afgelopen weken naartoe gingen. School is volgens deskundigen de manier om kinderen weer kind te laten zijn. Het biedt regelmaat, veiligheid en structuur en is van grote invloed op de geestelijke ontwikkeling van kinderen.
We hebben een boksbal en kunnen oorlogssituaties naspelen. Een kind kan dan vrij vlot alles wat in zijn of haar hoofd zit een plek geven.
De Interschool is gespecialiseerd in het bieden van onderwijs aan asielzoekerskinderen. Directeur Anita Klompsma-Bolk laat zien hoe er gewerkt wordt. "We proberen kinderen een warm welkom te geven door ze iedere ochtend op te wachten en een hand of high-five te geven. De kinderen zijn net in Nederland en spreken nog niet de taal. Daarom wordt alles hier met plaatjes uitgebeeld."
Ook is er een speelkamer waar een speltherapeute speelt met een kind. "We hebben een boksbal en kunnen oorlogssituaties naspelen. Een kind kan dan vrij vlot alles wat in zijn of haar hoofd zit een plek geven. En kan het weer tot leren komen."
Beter afstemmen
De Interschool in Ter Apel kan aan honderdvijftig kinderen onderwijs bieden, maar op dit moment zitten er vijftien kinderen op school. "Gezinnen komen hier in Ter Apel aan, maar worden snel verspreid over het hele land. Allerlei scholen moeten nu onderwijs aanbieden aan asielzoekers terwijl ze de expertise niet altijd in huis hebben. Terwijl ik een schoolteam heb dat goed is voorbereid, maar met lege lokalen zit", zegt Klompsma-Bolk.
Interschool hoopt dat dit beter afgestemd wordt, zodat kinderen het onderwijs krijgen dat ze verdienen.