Politie, Openbaar Ministerie en de geestelijke gezondheidszorg hebben geblunderd in de zaak van Bart van U., de man die vastzit voor de dood van de oud-politica Els Borst en van zijn zus, Loïs van U. De commissie-Hoekstra kwam vandaag met een vernietigend rapport over de gang van zaken rond de verdachte. Alles wat mis kon gaan in de strafrechtketen ging mis.
De commissie heeft vooral kritiek op de wijze waarop het OM nu functioneert. Het ontbreekt bij het OM aan "leiding, gezamenlijkheid en eenheid”. Volgens het rapport moet "het college van procureurs-generaal hoge prioriteit toekennen aan een ingrijpende verbetering van werkprocessen en procedures die voor het hele OM gelden."
Nieuwsuur spreekt met minister Ard van der Steur, en de commissievoorzitter Rein Jan Hoekstra. Herman Bolhaar, de hoogste baas van het OM, is te gast.
Het Openbaar Ministerie (OM) en het kabinet hebben hun excuses aangeboden aan de nabestaanden van oud-minister Els Borst en Loïs van U. Herman Bolhaar, voorzitter van het college van procureurs-generaal erkende dat "het OM ernstig tekort is geschoten."
Waandenkbeelden
Het OM heeft meerdere kansen gemist om de aan ernstige psychiatrische problemen lijdende Van U. op te nemen of gevangen te zetten. Volgens de commissie valt het op "dat de geestelijke gezondheidszorg op verschillende belangrijke momenten verstoken is van relevante informatie." Daardoor was het voor niemand duidelijk wat voor gevaar Van U. vormde.
In 2011 bleek al dat Van U. verward was en dat hij er waandenkbeelden op nahield. Zo droeg hij altijd een kogelwerend vest. Dat hoorde volgens zijn advocaat bij zijn standaarduitrusting als hij de straat op ging. Pogingen om Van U. te laten behandelen voor zijn geestelijke problemen mislukten doordat hij zich daartegen verzette. Hij weigerde iedere medewerking en door een hoger beroep en het instellen van cassatie wist Van U. aan behandeling te ontkomen.
Twee messen
Ook werd vergeten DNA af te nemen nadat Van U. in maart 2012 was veroordeeld voor verboden wapenbezit. De afwezigheid van zijn DNA in de databank van justitie leidde ertoe dat hij pas laat in beeld kwam in het onderzoek naar de dood van Els Borst. Dat gebeurde pas nadat hij was gearresteerd voor de moord op zijn zus, in januari van dit jaar.
In oktober 2013 werd Van U. aangehouden bij de ambassade van Israël in Brussel, met twee messen en een veiligheidsvest. Een Belgische psychiatrische instelling nam hem op en wilde hem, net als de familie, overplaatsen naar Nederland. Dat verzoek werd toen geweigerd door de zorgverzekeraar. Na een aantal maanden vertrok Van U. en kon hij gewoon naar huis.
Niet opgenomen
Begin 2014, een week voor de moord op Els Borst, ging Van U. naar een een politiebureau in zijn woonplaats Rotterdam. Hij vroeg daar om te worden vastgezet, omdat hij anders strafbare feiten zou plegen, meldde EenVandaag gisteren. Van U. werd uiteindelijk niet vastgezet of opgenomen, omdat hij geen gevaar voor zichzelf of anderen zou zijn.
Van der Steur zei dat er "signalen zijn gemist en dat er verkeerde inschattingen zijn gemaakt". Hij heeft gisteren persoonlijk zijn verontschuldigingen aangeboden aan de families van Borst en Van U. "Het spijt mij dat organisaties die tot taak hebben individuen en de samenleving te beschermen daarin zo ernstig hebben gefaald."
Aanbevelingen
Het kabinet neemt alle aanbevelingen van de commissie over, dus ook die over het afnemen van DNA-materiaal van verdachten die nog niet zijn veroordeeld. Van der Steur gaat vast een verandering van de wet voorbereiden, maar hij wil op dit onderdeel ook nog een onderzoek naar de juridische haalbaarheid.
Daarnaast moet er volgens het rapport dringend een betere aanpak komen van mensen die wegens psychische problemen een gevaar voor de samenleving kunnen vormen.
