De Zuid-Afrikaanse regering heeft een arrestatiebevel van het Internationaal Strafhof tegen de Sudanese president Omar al-Bashir genegeerd. Wat zegt dit over de betekenis en het functioneren van het Strafhof?
Nieuwsuur spreekt met Afrika-deskundige Klaas van Dijken, Strafhof-deskundige Tjitske Lingsma, en oud-minister en oud- VN-vertegenwoordiger in Sudan, Jan Pronk is te gast.
Bashir was in Johannesburg voor een top van de Afrikaanse Unie. Het strafhof (ICC) had Zuid-Afrika verzocht om zijn uitlevering. Een rechtbank besloot dat hij in het land moest blijven totdat duidelijk was of hij moest worden overgedragen aan het Strafhof.
Toch vertrok de Sudanese president vanmiddag uit Zuid-Afrika. Volgens de Zuid-Afrikaanse regering stond Bashir niet op de passagierslijst en kregen de piloten daarom toestemming om te vertrekken. Daarmee wordt de uitspraak van de rechtbank genegeerd.
Het strafhof is afhankelijk van andere landen, als die niet meewerken, wordt het een lastig verhaal.
Volgens Afrika-deskundige Klaas van Dijken heeft hij vermoedelijk bescherming gekregen van de Zuid-Afrikaanse regering. "Ik neem aan dat hij de garantie heeft gekregen dat hij weer terug kon."
Het Internationaal Strafhof heeft te weinig macht om Bashir zelf op te pakken. "Het ICC heeft geen eigen arrestatieteam en zijn dus afhankelijk van andere landen, en als die niet meewerken wordt het een lastig verhaal."
Genocide
Veel Afrikaanse leiders wantrouwen het strafhof en zeggen dat het zich teveel richt op Afrika. "Maar het idee dat alle Afrikaanse tegen het Strafhof zijn, is niet zo", zegt Tjitske Lingsma, Strafhof-deskundige. "Ik denk dat in de landen waar het Strafhof actief is, er ook echt reden is om actief te zijn. Maar het zou voor de beeldvorming ook wel goed zijn om eens buiten Afrika te kijken."
Het ICC wil Bashir berechten voor genocide in de regio Darfur. Daarbij vielen ongeveer driehonderdduizend doden. Het eerste arrestatiebevel werd in 2009 tegen hem uitgevaardigd vanwege misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden, in 2010 volgde een tweede vanwege genocide.
Zuid-Afrika heeft het verdrag van het Strafhof geratificeerd en had daarom volgens onder anderen VN-chef Ban Ki-moon gehoor moeten geven aan het arrestatiebevel van het Strafhof.