Als er minder gas uit de grond komt bij in Groningen, ontkomt Nederland er de komende jaren niet aan om meer gas uit het buitenland te importeren. Volgens minister van Economische Zaken Henk Kamp is Russische gas dan een optie.
Het is niet voor niets dat minister Kamp Russisch gas als optie noemt. Nederlandse politici hebben de afgelopen tientallen jaren veel tijd en moeite gestopt om de toekomst van de Nederlandse gassector te verbinden met die van Gazprom, dus Rusland. Maar Nederland zit nu in een spagaat, want is een innige relatie met Rusland wenselijk?
Krachtig opstellen
Minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders stelde afgelopen week dat de internationale gemeenschap zich eensgezind en krachtig moet blijven opstellen tegenover Rusland. Er is een vertrouwensbreuk door de Russische annexatie van de Krim en de betrokkenheid in de strijd in Oost-Oekraïne en dat vertrouwen zal volgens Koenders hersteld moeten worden.
Voor de gasrelatie geldt dat niet, vindt minister Kamp: “Rusland is al tientallen jaren leverancier van gas voor verschillende Europese landen. Ze waren ook een betrouwbare leverancier in tijden dat er spanningen waren tussen Rusland en andere landen. Leveranties zijn altijd door gegaan.”
Politiek wapen
Volgens oud-secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer is dat onverstandig gedacht. “In de Koude oorlog is er inderdaad energie blijven stromen, maar het is onjuist dat er geen enkel risico bestaat dat energie wordt ingezet als buitenlands politiek wapen. Poetin heeft het al eens gedaan in zijn ruzie met Oekraïne met alle consequenties van dien. En hij kan het weer doen.”
Minder gas uit Groningen heeft alleen gevolgen voor de landen die een gascontract hebben met Nederland. Nederland heeft verschillende langlopende levercontracten met Italië, België en Duitsland. Het verminderen van de gaswinning uit Groningen leidt tot minder aanbod van Nederlands gas op de gasmarkt, terwijl de vraag blijft.
Om wel belangrijke speler te blijven op de gasmarkt besloot Nederland tien jaar geledenom hét gasknooppunt van Noordwest-Europa te worden. Het plan was om gas te importeren, ondergronds op te slaan en vervolgens te exporteren.
Doorvoerland
Nederland stopte meer dan tien miljard in deze ‘gasrotondestrategie’ om belangrijke groothandelaar in gas voor Europa te blijven, ook als het Groningenveld leeg is. Pijpleidingen werden gekocht, er kwamen investeringen in een terminal voor vloeibaar gas en miljoenen euro’s werden gestopt in een project voor ondergrondse gasopslag.
Volgens hoogleraar Energie Machiel Mulder van de Universiteit Groningen heeft dit tot nu toe nog maar weinig effect gehad. "Alle investeringen hebben tot nu toe nog niets opgeleverd. Als je kijkt of Nederland nu al een doorvoerland is geworden, dan moet je concluderen dat dit nog niet het geval is.”
Nederland is nog steeds geen doorvoerland.
Belangrijke partner in de gasrotonde is Rusland. Het is niet voor niets dat het Nederlandse staatsbedrijf Gasunie voor 9 procent aandeel neemt in de Russische pijpleiding Nordstream, een leiding die de gasreserves van Rusland met Europa verbindt. Deze pijpleiding is een belangrijk onderdeel van de gasrotonde.
“Voor de gasrotonde heb je import nodig, en veel mogelijkheden voor import zijn er niet binnen de EU. Noorwegen heeft gas, maar die zitten bijna aan hun maximum. De grootste voorraden liggen toch in Rusland, dus voor het wel doen slagen van de gasrotonde is Russisch gas zeer belangrijk", zegt Mulder.
Geopolitieke overweging
Mulder: “Ik vind dat hoe er over energie wordt gesproken in Europees verband, en dat geldt ook voor Nederland, dit niet alleen een zaak is voor de bewindspersoon van economische zaken maar ook weldegelijk de minister van Buitenlandse Zaken die de geopolitieke overwegingen zal moeten meewegen.”
Ondanks dat de relatie met Rusland op scherp staat, heeft Kamp geen behoefte om de verschillen met Rusland groter te maken dan die zijn. Kamp: “Ik heb behoefte aan een goede relatie met Rusland. En ik denk dat de goede gasrelatie zoals die de afgelopen tientallen jaren heeft bestaan, zal blijven bestaan.”
Ik heb behoefte aan een goede relatie met Rusland.