Mishandeling, marteling, ontvoering en moord. Duizenden mensen zijn de afgelopen jaren in Mexico slachtoffer geworden van criminele bendes of overheidsdiensten.
Met misschien wel als bekendste voorbeeld de verdwijning van 43 studenten, vorig jaar op 26 september. De Mexicaanse Justitie neemt aan dat de studenten zijn ontvoerd en vermoord en heeft de zaak gesloten. Familie en vrienden van de vermisten laten het er niet bij zitten. Wereldwijd vragen ze aandacht voor het geweld in hun land en het lot van de studenten. Vandaag waren ze in Nederland.
Nieuwsuur spreekt met student Omar Garcia en vader van een van de verdwenen studenten Eleucadio Ortega. Ze reizen de komende maand door Europa om aandacht te vragen voor de vermiste studenten en de mensenrechtensituatie in Mexico.
Waarheid
Na bijna acht maanden is er nog steeds geen duidelijkheid over de 43 studenten die vermist raakten na een demonstratie in de Mexicaanse stad Iguala. Naast een nationaal onderzoek kijkt sinds februari ook een internationaal onderzoeksteam naar de verschillende theorieën die bestaan rondom de verdwijning van de jongeren. Maar volgens de nabestaanden geven de Mexicaanse autoriteiten niet genoeg openheid om de waarheid boven tafel te krijgen.
Omar Garcia is student aan de Ayotzinapa normal school in Iguala, waar hij zijn diploma voor docent wil halen. Net als vele van zijn medestudenten is hij ontevreden over het summiere budget van de opleiding. Op 26 september besluit hij met zo’n honderd studenten actie te gaan voeren en naar Mexico City af te reizen om zich daar aan te sluiten bij grotere protesten.
Spoorloos
Ze splitsen zich op in twee groepen om te kunnen onderhandelen met verschillende buschauffeurs over de prijs van de rit. De sfeer is uitgelaten en de studenten klimmen de bussen in voor er afspraken zijn gemaakt. Dan gaat het fout.
Omar wordt gebeld door vrienden in een andere bus. De politie schiet op de bus omdat ze denkt dat de studenten de bussen proberen te kapen. De studenten gooien dingen naar de politie, roepen dat ze ongewapend zijn om de beschieting te laten stoppen.
Omar en de studenten in zijn bus haasten zich naar hun vrienden toe. De andere helft van de groep zit verslagen voor de bus als ze aankomen. Terwijl ze hulp proberen in te roepen wordt er plots weer geschoten. “We probeerden allemaal zo snel mogelijk weg te komen. Om me heen zag ik vrienden tegen de grond gaan. Ik dacht dat mijn laatste uur geslagen had.” Omar heeft met 30 medestudenten kunnen ontsnappen. De 43 achterblijvers zijn tot nu toe spoorloos.
Verdoezelen
Volgens het onderzoek van de Mexicaanse autoriteiten zijn de 43 vermiste studenten gearresteerd door de lokale politie die ze vervolgens overdroeg aan een drugsbende. Leden van de bende zouden de studenten hebben vermoord, verbrand en de resten in een rivier hebben gedumpt. Maar volgens Eleucadio Ortega, vader van de vermiste student Mauricio, proberen de autoriteiten zo de betrokkenheid van het leger te verdoezelen.
De studenten zijn waarschijnlijk vermoord niet ver van een legerbasis waar zich een crematorium bevindt. De nabestaanden geloven dat de lichamen daar zijn verbrand om het bewijs te verdoezelen.
Druk
De autoriteiten willen deze theorie niet verder onderzoeken, zij baseren zich op bekentenissen van bendeleden en lokale politie-agenten die zeggen dat het eerste scenario een kloppend verslag is van de gebeurtenissen.
Door de aanhoudende protesten van nabestaanden en kritische reacties van bekende Mexicaanse wetenschappers en journalisten, besloot het Inter-Amerikaanse Hof voor de Mensenrechten in februari een internationaal onderzoeksteam te sturen. Ondanks meerdere aanbevelingen van de internationale onderzoekers willen de Mexicaanse autoriteiten het onderzoek niet heropenen, zegt Ortega, en dus hopen ze met hun bezoek aan Europa druk op de autoriteiten uit te oefenen.
Corruptie
Volgens antropoloog Jose Aguiar van de Universiteit Leiden is de zaak van de vermiste studenten een voorbeeld van de structurele problemen in het land. Uit eerdere rapporten van Human Rights Watch en Amnesty blijkt ook dat het aantal onopgeloste vermissing sinds 2007 op 26.000 staat en de meldingen van marteling en misbruik door politie en leger met 600 procent zijn gestegen.
In Mexico wordt er bijna niet getoornd aan de onschendbaarheid van politici, het leger en de politie, volgens Aguiar. Corruptie zit verweven in het systeem en geweld door de autoriteiten wordt makkelijk goed gepraat als handhaving.
Omar denkt daarom ook dat hij en zijn medestudenten zijn aangevallen om wat ze representeren. “Onze school staat bekend om zijn linkse stroming, dat we ons verzetten tegen de belangen van de regering en grote bedrijven. Ze proberen door ons te onderdrukken de opkomst van een sociale beweging tegen te gaan.”