De naam van het Europese grensbewakingsagentschap Frontex viel nooit zo vaak als de afgelopen weken. Machteloos stonden de medewerkers tegenover de stroom van migranten die in boten dagelijks de Middellandse Zee oversteken.
De Europese commissie geeft Frontex nu miljoenen extra om niet alleen de grenzen te bewaken en illegale migranten tegen te houden, maar ook reddingsacties te coördineren. Want de migrantenstroom lijkt niet te stoppen. Op Hemelvaartsdag, werden met hulp van onder andere de Duitse en Italiaanse marine, 2200 mensen gered. Op één dag.
Europacorrespondent Saskia Dekkers bezoekt het zenuwcentrum van het Europese grensagentschap en spreekt met Frontex-directeur Fabrice Leggeri.
Records
Het hoofdkantoor van de Europese grensbewaker, in 2004 opgericht om ervoor te zorgen dat Europese landen beter samenwerken bij het bewaken van de gemeenschappelijke buitengrenzen, staat in de Poolse hoofdstad Warschau. Door de vluchtelingencrisis heeft het agentschap het drukker dan ooit. Vorig jaar detecteerde Frontex de oversteek van zo’n 280.000 illegalen. Dit jaar staat de grensbewaking voor een nog grotere uitdaging, want het aantal migranten dat naar Europa trekt, breekt alle records.
Gedetecteerde bootjes
In het gloednieuwe zenuwcentrum van het agentschap: de controlroom, wordt elk grensincident gemeld en coördineert Frontex de reddingsacties op zee.
Op grote schermen is te zien hoeveel migrantenboten de afgelopen 48 uur zijn gedetecteerd. Maar dat zijn niet de enige data die het centrum verzamelt. "De informatie die hier binnenkomt komt van Europese grensautoriteiten van lidstaten", aldus Izabelle Cooper, woordvoerder van Frontex. "Van een vals paspoort dat op een vliegveld is ontdekt tot een gestolen auto en een mogelijke mensensmokkelaar."
Gevoelig
Frontex besteedt nu 47 miljoen euro, ongeveer een derde van het budget, aan het redden van mensenlevens. Met dat geld krijgen de verschillende EU-landen betaald voor extra schepen en vliegtuigen die nu zijn ingezet.
Lange tijd weigerden West-Europese landen extra geld vrij te maken voor Frontex. Het onderwerp ligt gevoelig en Europese leiders vrezen dat de uitbreiding van de operaties juist meer migranten aan zal trekken.
Kritiek
Frontex kreeg veel kritiek te verduren toen het operatie Triton startte op de Middellandse zee. De operatie was vooral bedoeld om migranten tegen te houden. Het lag niet in hun mandaat om mensenlevens te redden.
Maar sinds het uitbreken van de vluchtelingencrisis heeft Frontex de werkzaamheden langzaam verschoven van het beschermen van de grenzen naar het redden van levens. En dat valt niet altijd mee. Frontex-directeur Fabrice Leggeri: "Wij als Frontex moeten politieke beslissingen uitvoeren die op Europees niveau zijn genomen. Dat is soms lastig want er zijn doelen en verplichtingen die tegengesteld zijn."
Reddingsacties
De Europese Commissie gaat de capaciteit en de middelen van Frontex verdrievoudigen. Ook moet het agentschap een groter mandaat krijgen zodat ze een belangrijke rol spelen bij het terugsturen van uitgeprocedeerde asielzoekers.
Fabrice Leggeri: "Frontex kan alleen missies uitvoeren die de EU-lidstaten toestaan. Maar ondanks de juridisch ingewikkelde situatie is de EU er zich van bewust dat Frontex deel kan nemen aan reddingsacties."
De EU-ministers van Defensie en Buitenlandse Zaken komen maandag en dinsdag bij elkaar in Brussel. Ze zullen dan verder praten over het aanpakken van de smokkelboten.