Sinds 1 januari 2015 zit de sociale werkplaats op slot. En mogen geen nieuwe mensen meer instromen. Mensen met een arbeidsbeperking moeten volgens het kabinet aan de slag bij een gewone werkgever.
Op 31 december 2014 stonden er 15.000 mensen met een geldige indicatie op de wachtlijst voor een plek in de sociale werkplaats. Deze wachtlijstgroep krijgt nu voorrang bij beschikbare banen bij een gewone werkgever. Maar deze zogenoemde garantiebanen moeten nog wel gevonden worden.
Uit een rondgang van Nieuwsuur blijkt dat er dit jaar nauwelijks banen zijn gecreëerd voor de groep van 15.000 wachtenden.
Aan de slag
In Maastricht kregen jaarlijks ongeveer 60 nieuwe mensen een baan in de sociale werkvoorziening (SW). Eind vorig jaar stonden 123 mensen op de wachtlijst en ging de deur op slot. Volgens SW-directeur Marcel Jöris is voor die 123 mensen tot nu toe nog geen enkele baan gerealiseerd.
Een van de wachtenden is de 49-jarige Marcel van der Veur. Hij staat sinds eind 2013 op de wachtlijst en keek uit naar aangepast werk. Maar nu heeft hij geen concreet perspectief en weet hij niet waar hij aan toe is. "Ik heb de gemeente gebeld. Maar ze zijn nog niet klaar met de Participatiewet. Ik heb niet het idee dat iemand zich om mij bekommert.” Marcel leeft van een bijstandsuitkering maar wil dolgraag aan de slag.
Ook de halfzijdig verlamde Freddy Cuijpers uit Erp staat op de wachtlijst. Ook hij weet niet waar hij aan toe is en of hij ooit nog werk zal krijgen. "De gemeente verwijst naar het UWV, het UWV weer naar de gemeente. Ze weten totaal niet wat ze er mee aan moeten. Wie heeft de verantwoordelijkheid?"
Stinkende best
De verantwoordelijk wethouder van Maastricht, André Willems, erkent dat er nog geen garantiebanen zijn gerealiseerd in zijn stad maar dat hij desondanks optimistisch is. "We doen onze stinkende best en gaan de boer op om garantiebanen te realiseren, ik ben er van overtuigd dat we over een half jaar vele garantiebanen verder zijn.”
De wethouder vindt wel dat alles veel te snel is gegaan. “Het was verstandiger geweest als de sociale werkvoorziening niet per 1 januari 2015 op slot was gegaan, maar een half jaar of een jaar langer open was gebleven, zeker voor die mensen op de wachtlijst.”
Bij de sociale werkvoorziening van Maastricht is het nog altijd erg druk. Directeur Marcel Jöris: "Het is zuur voor de mensen op de wachtlijst, maar op dit moment is het noodzakelijk om vrijwilligers en bijstandsgerechtigden in te zetten, anders krijgen we onze orders niet op tijd af. Er is werk zat."
Rondgang Nieuwsuur
Maastricht is niet de enige gemeente zonder garantiebanen. Ook elders in het land zijn de afgelopen vier maanden nog maar mondjesmaat garantiebanen gecreëerd. Dat blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur langs de 35 arbeidsmarktregio’s en gesprekken met SW-bedrijven en gemeenten. Officiële landelijke cijfers zijn er niet.
Van de 9000 garantiebanen die er dit jaar bij moeten komen zijn er naar schatting nog geen 1000 gerealiseerd. Navraag leert dat de garantiebanen die wel zijn gecreëerd vooral naar Wajongers gaan en niet naar mensen die op de wachtlijst van de sociale werkplaats stonden. Diverse betrokkenen zeggen dat dit "ook wel een hele moeilijke doelgroep is om te bemiddelen."
Rondgang Nieuwsuur langs de 35 arbeidsmarktregio's
| 11 regio's | geven geen cijfers en verwijzen terug naar het ministerie van SZW |
| 10 regio's | 0 tot 5 garantiebanen |
| 4 regio's | 20 tot 50 garantiebanen |
| 1 regio | 100 garantiebanen |
| 3 regio's | 200 garantiebanen |
| 6 regio's | non-respons |
Gehandicaptenkoepel Ieder(in) heeft altijd gewaarschuwd voor concurrentie tussen verschillende groepen gehandicapten en is niet verbaasd over de bevindingen van Nieuwsuur. "De groep op de wachtlijst voor de sociale werkplaats is een complexe groep die veel kost aan ondersteuning. Er zijn andere groepen, die makkelijker kunnen worden bemiddeld naar werk en daarmee goedkoper zijn voor de gemeenten.” Gemeenten zijn in de praktijk nergens toe verplicht en maken keuzes.
Zwakke groep
Brancheorganisatie Cedris herkent het probleem uit de signalen die ze krijgt van haar leden, de sociale werkbedrijven. Voorzitter Job Cohen: "Ongetwijfeld zijn dit voor een deel kinderziekten. De drie decentralisaties zorgen voor grote veranderingen. Gemeenten zien zich geconfronteerd met grote bezuinigingen, veranderde regels en budgetten die tot op het laatst onduidelijk bleven."
Maar volgens Cohen is er tegelijkertijd wel reden tot zorg. "De Participatiewet moet deze mensen méér perspectief bieden op werk. Mensen die een beperking hebben en graag willen werken hebben daarbij wel structureel subsidie en begeleiding nodig. En dat kost geld. De grote vraag is of gemeenten voldoende blijven investeren in die zwakke groep die veel hulp nodig heeft. De eerste signalen stemmen niet positief. Als dit zo blijft, is dat doodzonde."
Verloop
Dat de grote instroom op garantiebanen in veel regio's vooralsnog uitblijft, wijten gemeenten onder andere aan het feit dat heel lang onduidelijk was hoe de regelgeving er uit zou zien. Hierdoor konden gemeenten pas laat van start met plannen maken. Veel regio’s zitten nog in een opstartfase, maar hebben er wel alle vertrouwen in dat ze de doelstellingen van staatssecretaris Klijnsma gaan halen.
Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zal voor de zomer met een eerste tussenrapportage komen over het verloop van de banenafspraak. De eerste officiële meting is aan het einde van 2015, dan zal blijken of de doelstelling van 9000 nieuwe banen is gehaald.