Nederland stuurt asielzoekers terug naar gevaarlijk Libië

Amerika maakt zich steeds meer zorgen over de jihadisten die er oprukken en minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders noemt de gespannen situatie in het land "het grootste gevaar dat Europa op dit moment bedreigt". Het gaat niet over Syrië of over Irak, maar over Libië.

Drie jaar na de val van Kadhafi dreigt het land volledig uit elkaar te vallen. Mensenrechtenorganisaties willen dat Europese landen voorlopig geen asielzoekers terugsturen naar Libië omdat het er veel te gevaarlijk is. Dat gebeurt nu nog wel, ook vanuit Nederland.

Tripoli-variant van IS

Na de westerse bombardementen en de daaropvolgende dood van Kadhafi wilde Libië een nieuwe start maken. Maar zoals zo vaak - na de Arabische lente - liep het anders. Zwaar bewapende milities houden het land in hun greep in een strijd om de macht.

Mensenrechten worden op grote schaal geschonden, organisaties als Human Rights Watch kunnen het ter plekke nauwelijks meer controleren.

Kees Homan ziet in de burgeroorlog een ideologische dimensie: het gaat tussen voor- en tegenstanders van de fundamentalistische Moslimbroederschap. Sommige strijders willen een Tripoli-variant van de Islamitische Staat (IS) vestigen. Andere, wat meer liberaal ingestelde krijgers, zijn daar niet van gediend.

Een oplossing voor de verdeeldheid in Libië is niet in zicht. Beide kanten zijn niet bereid de wapens neer te leggen. De angst onder de bevolking groeit met de dag.

Asielbeleid

Gerd Leers, in 2011 minister van Immigratie en Asiel besloot in april van dat jaar dat uitgeprocedeerde Libiërs voorlopig in Nederland mochten blijven omdat het in Libië niet veilig was. Leers riep een zogenaamd ‘besluit- en vertrekmoratorium’ uit.

Die hield in dat uitgeprocedeerde Libiërs niet meer werden uitgezet en recht hadden op opvang. Een dergelijk moratorium gold ook al in sommige eerdere jaren.

In juni 2012 bekeek Leers de toestand in Libie opnieuw. Hij bestudeerde de analyse van zijn collega’s van het ministerie van Buitenlandse Zaken, dat om de zoveel tijd in een zogenaamd ‘ambtsbericht’ de situatie in verschillende landen beschrijft.

Leers schrijft dan: ‘Uit het ambtsbericht komt naar voren dat na de val van het Kadhafi-regime zich weliswaar nog regelmatig gewelddadige incidenten voordoen, maar dat dit in aanzienlijk mindere mate is dan in de periode voorafgaand aan de val van Gadhafi.'

Leers zag daarom geen aanleiding meer om asiel te verlenen op basis van de algemene situatie in Libië, en hief het moratorium voor Libië op. Asielaanvragen worden vanaf dat moment weer inhoudelijk beoordeeld. Uitgeprocedeerde asielzoekers kregen te horen dat ze het land alsnog moesten verlaten. Nog altijd geldt dat Libische asielzoekers individueel worden beoordeeld.

Aanbevelingen

Het ministerie van Buitenlandse Zaken zal voor de kerst een nieuw ambtsbericht uitgeven. Dit ambtsbericht schrijft Nederland voor het eerst niet alleen, maar in samenwerking met andere Europese landen: België, Noorwegen en Zweden. In het ambtsbericht staan geen aanbevelingen voor het asielbeleid.

Voor Irak is onlangs, na een nieuw ambtsbericht, het asielbeleid aangepast.