Dertig jaar lang bepaalde het melkquotum hoeveel melk boeren maximaal mochten produceren. Maar dat melkquotum verdwijnt volgend jaar. Om de te verwachten groei van melkveehouderijen in goede banen te leiden, nam de Tweede Kamer vandaag de wet Verantwoorde groei melkveehouderij aan. Maar belangrijke regels over hoe de sector precies mag groeien, staan in de wet nog niet beschreven. Ze zijn zo gevoelig dat daar nog flink over wordt onderhandeld.
Uitbreiden
De Nederlandse zuivelindustrie is booming business. Met name de export naar China en de rest van Azië groeit nog steeds fors. In 2013 steeg de totale Nederlandse zuivelexport tot bijna 8 miljard euro, een groei van 12 procent ten opzichte van 2012. Een melkquotum staat die wereldhandel in de weg en zal daarom volgend jaar verdwijnen.
Melkveehouders hebben geanticipeerd op de afschaffing van de melkquota door hun veestapel al flink uit te breiden. Het aantal melk- en kalfkoeien is in een jaar tijd met een kleine 20.000 dieren toegenomen tot bijna 1,6 miljoen.
Schadelijk
De verwachting is dat hier de komende jaren nog ongeveer 200.000 koeien bij komen. Staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken wil met haar mestwet milieuvoorwaarden stellen aan de groei van de melkveehouderijen.
Melkveehouders moeten de toename van het mestoverschot beperken en de groei van hun bedrijf compenseren met de aankoop van extra grond of door de mest 100 procent te verwerken, in de praktijk komt dat neer op het exporteren van de mest.
Vanuit de sector is er veel kritiek op de nieuwe wet. Vooral de laatste optie zou er mogelijk voor zorgen dat de melksector te veel industrialiseert. Partijen als de PvdA vrezen voor de komst van een 'plofkoe', een melkplas en een mestberg. Door te veel mest kunnen meststoffen (stikstof en fosfaat) in het grond- en oppervlaktewater terechtkomen. De meststof nitraat is schadelijk voor het drinkwater.
Haast
Staatssecretaris Dijksma beloofde de Kamer dat ze met strenge regels zal komen als de wet is aangenomen, zodat ook de Eerste Kamer er nog voor het kerstreces mee kan instemmen. Anders wil de Europese Unie Nederland geen ontheffing meer geven om meer mest uit te rijden. Daarna wil Dijksma met partijen praten over strengere afspraken. Reden voor de VVD om het niet met de coalitiepartner eens te zijn. Zij vrezen te strenge afspraken.
Recordboete
Vooruitlopend op het afschaffen negeren boeren al massaal het melkquotum omdat de winst de boete meer dan goed maakt. De Europese Commissie legde dit jaar een recordboete op van 132 miljoen euro.
Overproductie
De melkquota zijn ingevoerd in 1984 omdat in de Europese Unie meer melk werd geproduceerd dan geconsumeerd. Dat leidde uiteindelijk tot een zogenoemde 'melkplas' en 'boterberg'. Deze overproductie was een direct gevolg van de landbouwsubsidies. In 2005 heeft Europa besloten dat de Europese melkquota langzaam zullen verdwijnen.