Het is een ongeschreven wet in Amerika dat een president die bij tussentijdse verkiezingen een gevoelige nederlaag lijdt zich even koest houdt. Maar op Barack Obama lijkt de nederlaag van begin november een tegenovergesteld effect te hebben gehad. Na de verkiezingen is hij knallend uit de startblokken gekomen.
Vorige week sloot hij een opmerkelijk milieuakkoord met collega Xi in China. En komende nacht spreekt hij de Amerikaanse bevolking toe over opzienbarende maatregelen op het gebied van immigratie die hij op de Facebookpagina van het Witte Huis al aankondigde.
Volgens berichten zal hij vijf miljoen immigranten een pad bieden op weg naar een legale verblijfsstatus. Het grootste deel daarvan (vier miljoen) woont al minstens vijf jaar in de VS en heeft zich gedurende die tijd als voorbeeldige illegale vreemdeling gedragen.
Iedereen is het erover eens dat ons immigratiesysteem kapot is.
Een kleiner deel (een miljoen) betreft ouders van zogeheten ‘dromers’ - jonge immigranten die als kind naar Amerika kwamen. Hun ouders zouden, als het aan Obama ligt, niet langer hoeven te vrezen voor deportatie.
Dictator
Zowel de immigratieregeling als het milieuakkoord komt op het conto van Obama en zijn naaste adviseurs. De president heeft nadrukkelijk gehandeld zonder overleg met de Republikeinse oppositie in het Congres, winnaars van de tussentijdse verkiezingen. De reactie van de oppositie in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat is voorspelbaar. De Republikeinen verwijten Obama dat hij zich sinds de verkiezingen minder democratisch gedraagt.
Daarbij vallen termen als ‘koning’ en ‘dictator’. Obama zegt dat hij de Republikeinen een jaar geleden geheel volgens de regels van het politieke spel vroeg om een immigratiewet, die hij zou kunnen tekenen. Die wet is er niet gekomen en dus rest hem geen ander keuze dan zelf tot actie over te gaan.
Juridische actie
Hij moet wel want er is sprake van een crisis: miljoenen immigranten leven dagelijks in angst en beven. Uitzetting hangt hun permanent boven het hoofd. De executive action van Obama is dus goed nieuws voor immigranten, hoewel hij volgens sommige organisaties niet ver genoeg gaat.
De daadkracht van de president is slecht nieuws voor de Republikeinen. Zij rekenden na de verkiezingen op een timide en uitgebluste president. Maar zij hebben zich in Obama vergist en niet zo’n beetje ook. De vraag is natuurlijk: wat nu? Twee Republikeinse gouverneurs hebben al gedreigd met juridische actie.
Het zou goed kunnen dat die er komt en dat het (hoog)gerechtshof uiteindelijk een oordeel zal vellen over het immigratiebeleid van de president. De Republikeinen hebben wel een probleem. Zij kunnen het zich met het oog op de presidentsverkiezingen van 2016 niet veroorloven de electoraal aantrekkelijke Latino's van zich te vervreemden. En die zullen de maatregel van Obama in overgrote meerderheid omhelzen.