Opvallend veel jihadstrijders komen uit Denemarken. Degenen die terugkeren en geen strafbare feiten hebben gepleegd, krijgen hulp aangeboden van gemeente, politie en sociaal werkers. Die bijzondere aanpak lijkt te werken, al zijn niet alle jongeren ervan gediend. Deel drie van de serie 'Jihad in Europa' van Saskia Dekkers.
In vergelijking met bijvoorbeeld België en Nederland krijgen terugkerende jihadstrijders in Denemarken een warm welkom. Geen direct vooruitzicht op een verblijf in de cel, maar kans op een baan of opleiding. De jihadisten mogen niet automatisch worden opgepakt en bestraft. Alleen als is bewezen dat ze crimineel actief waren, worden ze vervolgd. In alle andere gevallen worden de jongens 'vriendelijk en open' benaderd door de politie. Discriminatie of uitsluiting drijft volgens de Denen jonge moslims juist naar de jihad.
Het Aarhus-model
Aarhus, de tweede stad van Denemarken met 300.000 inwoners, heeft te maken met veel Syriëgangers. Uit heel Denemarken zijn minstens honderd mensen vertrokken naar Syrië, daarvan kwamen er 35 uit Aarhus. Politie, gemeente en hulpverleners proberen in contact te komen met degenen die terugkeren, om vervolgens samen te bekijken hoe de jonge jihadisten kunnen reïntegreren in de maatschappij. Het wordt het Aarhus-model genoemd.
"Als iemand in Syrië is geweest, proberen we de situatie van diegene zo goed mogelijk te beoordelen. Wat hebben ze nodig? Welke problemen kunnen ze onze gemeenschap opleveren? Zijn er risico's?", zegt Allan Aarslev, die het project begeleidt vanuit de politie.
We willen duidelijk krijgen wat er nodig is om Syriëgangers weer succesvol in de maatschappij terug te brengen.
Die zachte aanpak wekt bij sommigen verbazing. Critici noemen het gevaarlijk en naïef. Ook sommige politici zijn het er niet mee eens. "De aanpak van Aarhus is te soft. Ze zien het probleem niet", zegt parlementslid Marie Krarup van de Deense Volkspartij. "De islam is het probleem, die is van zichzelf radicaal. Je kan geen grote groep moslims integreren in een christelijke samenleving."
Maar de gemeente Aarhus is juist voorzichtig positief. Er vertrekken minder jongeren naar Syrië, dit jaar slechts één. "Je moet je ook afvragen wat het alternatief is", zegt politieman Aarslev. "Deze mensen zijn nou eenmaal in Denemarken. Ze kunnen een nog groter probleem worden voor het land als we ze niet de kans geven terug te keren in de maatschappij."
Succes of fiasco?
Saskia Dekkers spreekt met twee jihadisten bij wie de politie op de stoep stond na hun terugkeer in Denemarken. De jonge Ibrahim was aangenaam verrast door de benadering. "Ik was bang dat ik in grote problemen zou zitten. Veel mensen hebben een negatief beeld van Syriëgangers. Maar ze boden me juist hulp. Ze vroegen of ze me konden helpen om weer terug naar school te gaan." Hij vindt de Deense aanpak juist goed.
Maar de 30-jarige Abdel is minder positief. Hij werkt bij een groot Deens bedrijf, heeft een goede baan en een vrouw en kinderen. Toch vertrok hij drie maanden naar Syrië om zijn "moslimbroeders te helpen". Nu hij terug is, vertrouwt hij de politie en hulpverleners niet. "Ze zeggen alleen maar dat ze jihadisten willen laten terugkeren in de samenleving, maar zo controleren ze ons. Het programma is een groot fiasco."