Stembureaus in steeds meer staten geopend • Alle ogen gericht op de swing states

Podcast De Dag uit swing state Arizona

Podcast De Dag komt vandaag vanuit een van de swing states: Arizona. Verslaggevers praten daar met kiezers en medewerkers van een streng beveiligd kiesbureau. Om de verhitte verkiezingsstrijd in goede banen te leiden zijn speciale troubleshooters ingezet om conflicten bij stembureaus te de-escaleren.

Ook aan het woord komen campagnemedewerkers, die tot het laatste moment van deur tot deur gaan om twijfelende kiezers over de streep te trekken en hen te overtuigen van het belang van hun stem. De Trumpcampagne focust voor de eindsprint op jonge mannen. De Democraten hopen dat vrouwen in groten getale op Kamala Harris gaan stemmen.

Uit de verhalen blijkt dat zowel Trump- als Harrisaanhangers zich voorbereiden op een tumultueuze tijd na de verkiezingsdag. Beluister de podcast via deze link.

In steeds meer staten kan gestemd worden

Ook in North Carolina, Georgia, Pennsylvania en Michigan zijn de stembureaus voor de Amerikaanse verkiezingen geopend. North Carolina was de eerste van zeven swing states waar gestemd kon worden. In alle andere staten is vrijwel zeker al bekend naar welke presidentskandidaat de kiesmannen gaan. Daardoor zal de uitslag van de verkiezingen bepaald worden in deze zeven swing states.

North Carolina is goed voor zestien kiesmannen. Vier jaar geleden ging de staat naar Donald Trump, die nu in de peilingen ook een lichte voorsprong lijkt te hebben op Kamala Harris.

Ook in West Virginia, Vermont, Alabama, Delaware, Florida, Illinois, Kansas, Maryland, Massachusetts, Missouri, Rhode Island, South Carolina, Tennessee en Ohio kunnen de Amerikanen nu hun stem uitbrengen. Ook in de hoofdstad Washington D.C. kunnen de mensen nu naar de stembus. Dat is geen aparte staat, maar een district dat drie kiesmannen mag afvaardigen.

FBI: Rusland voert cyberaanvallen uit

Amerikaanse inlichtingendiensten waarschuwen dat Rusland het aantal cyberaanvallen vandaag zal opvoeren. De aanvallen richten zich volgens de diensten op de zeven belangrijke swing states: Arizona, Nevada, Michigan, Wisconsin, North Carolina, Pennsylvania en Georgia.

Onder meer de FBI zei in een verklaring dat "buitenlandse partijen, vooral Rusland, extra beïnvloedingsoperaties uitvoeren om het vertrouwen van het publiek in de integriteit van de Amerikaanse verkiezingen te ondermijnen en verdeeldheid onder de Amerikanen aan te wakkeren". Aan Rusland verwante actoren doen dat onder meer door nepvideo's en nepberichten te verspreiden op sociale media. Volgens de diensten kunnen deze beïnvloedingspogingen aanzetten tot geweld, ook tegen verkiezingsfunctionarissen.

Ook Iran probeert zich met verkiezingsuitslag te bemoeien, schrijven de diensten. "We zagen eerder kwaadwillige cyberactiviteiten om de campagne van voormalig president Trump in gevaar te brengen."

Wanneer kunnen we een uitslag verwachten?

Morgenochtend om 07.00 uur Nederlandse tijd sluiten de laatste stembureaus in de VS, op Adak Island in Alaska. In alle andere staten gaan de stembureaus in de Nederlandse nacht dicht. Het exacte tijdstip verschilt per staat.

Toch kan het bij een nek-aan-nekrace lang duren voordat er een definitieve winnaar wordt uitgeroepen. Bij nipte overwinningen kan het in sommige staten zo zijn dat er hertellingen nodig zijn. Ook kan het proces van het tellen van de stemmen lang duren doordat er veel stemmen vervroegd zijn uitgebracht en die pas morgen worden geteld als de stembureaus dicht zijn. Dit zou dagen kunnen duren.

Vier jaar geleden werd Joe Biden pas vier dagen na de verkiezingsdag uitgeroepen tot winnaar. In 2016 werd Trump al een paar uur na het sluiten van de stembureaus gekroond tot winnaar.

De grote Amerikaanse nieuwszenders zullen op de verkiezingsavond al proberen in alle staten een winnaar uit te roepen. Voor de NOS zijn de 'calls' en de cijfers van het Amerikaanse persbureau Associated Press leidend.

Proud Boys kondigen acties aan rond stembureaus

De extreemrechtse organisatie Proud Boys heeft aangekondigd aanwezig te zijn bij stembureaus, schrijft de Amerikaanse zender NBC News. Hoeveel leden in actie komen en wat die precies inhoudt, is onduidelijk. Wel ziet de zender dat er acties worden voorbereid op meerdere plekken in het land.

"Geladen en klaar voor verraderlijke kiezersfraude", citeert NBC News uit een van de Telegramgroepen van Proud Boys. Ook zien ze afbeeldingen van gewapende mannen met daarbij de tekst 'vrije mensen gehoorzamen de overheid niet'.

Proud Boys hadden een rol bij de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021, nadat Donald Trump de verkiezingen had verloren van Joe Biden. Meerdere leden van de groepering werden opgepakt en kregen celstraffen. Zo kreeg de leider van de groepering een celstraf van 22 jaar.

Beide partijen vechten voor laatste stemmen in Pennsylvania

Ook op de laatste dag van de campagne proberen beide partijen in de belangrijke swing state Pennsylvania nog stemmen te winnen. Maxime de Vries kijkt mee hoe dat in z'n werk gaat.

Alle ogen zijn gericht op de zeven swing states

Vandaag zullen de meeste mensen kijken naar de zeven swing states: Wisconsin, Michigan, Pennsylvania, Georgia, North Carolina, Nevada en Arizona. In alle andere staten is vrijwel zeker al bekend naar welke presidentskandidaat de kiesmannen gaan. Daardoor zal de uitslag van de verkiezingen bepaald worden in deze zeven swing states.

Wisconsin, Michigan en Pennsylvania worden de Blue wall genoemd. Jarenlang waren deze staten een zekere overwinning voor de Democraten, maar in 2016 wist Trump ze te winnen. Vier jaar geleden gingen ze weer naar de Democraten, maar de marges waren toen zo klein dat wordt aangenomen dat Trump hier opnieuw kans maakt. Mocht Harris deze drie staten winnen, dat heeft ze het minimale aantal kiesmannen binnen om president te worden. Voor Trump zou het binnenhalen van deze staten niet per se voldoende zijn.

In de Sun Belt, de warme zuidelijke staten, lijkt Trump er beter voor te staan. Toch zal hij zelfs wanneer hij de kiesmannen binnenhaalt in Georgia, North Carolina, Nevada en Arizona nog een van de Blue wall-staten moeten zien te winnen om tot een meerderheid te komen.

Eerste uitslag bekend: Trump en Harris gelijk in gehucht Dixville Notch

Dixville Notch, een gehucht in New Hampshire met zes inwoners, heeft als eerste plaats in de VS zijn uitslag bekendgemaakt. Zowel Harris als Trump kreeg daar drie stemmen.

Dixville Notch opende en sloot het stembureau kort na middernacht. Daarmee is de plaats de eerste plek waar vandaag gestemd kon worden en waar ook de uitslag al bekend is. Het is een traditie die teruggaat tot 1960 en die het plaatsje elke vier jaar weer publiciteit brengt. Ook vandaag waren er weer veel meer journalisten bij het stembureau aanwezig, dan er kiezers waren.

De uitslag in Dixville Notch, gelegen aan de Canadese grens, is historisch gezien geen indicator voor de uiteindelijke winnaar van de verkiezingen en zelfs niet voor de keuze van de staat. De verwachting is dat de kiesmannen van New Hampshire naar Harris gaan.

Amerikanen stemmen ook voor deel Senaat en hele Huis van Afgevaardigden

Trump wil uitslag verkiezingen vanavond horen

Trump is in swingstate Michigan aan zijn laatste speech van deze verkiezingscampagne begonnen. Zoals eerder zei hij de telling van de uitgebrachte stemmen niet te vertrouwen. Hij eiste dat de uitslag op de verkiezingsavond bekendgemaakt zal worden.

Net als de afgelopen campagnetoespraken gebruikt hij zijn speech om af te geven op iedereen die hij als zijn tegenstanders beschouwt. Behalve zijn "liegende" Democratische tegenstander Kamala Harris moesten onder meer vertrekkend president Joe Biden en de voormalige voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi het ontgelden. Ook wees hij weer met zijn vinger naar het persvak waar journalisten zitten die volgens hem leugens verkondigen.

Daarna ging het over de illegale immigranten in de VS. Hij zei dat slachtoffers van natuurgeweld in North Carolina niet geholpen konden worden, omdat de regering-Biden het geld al aan de opvang van illegale immigranten had besteed. En zoals ook in zijn eerdere campagnes beloofde hij dat hij een eind aan de illegale immigratie zou maken.

Eerste stembureau open

Zojuist is het eerste stembureau in de Verenigde Staten opengegaan. De eer was, net zoals bij voorgaande verkiezingen, aan Dixville Notch in de staat New Hampshire. Om middernacht konden de eerste kiezers hier hun stem uitbrengen.

Voorafgaand werd het Amerikaanse volkslied gespeeld op een accordeon, door de drievoudig wereldkampioen. Het dorpje heeft maar een handjevol kiesgerechtigden en telt zo gelijk de uitslag. Dixville Notch is daarna 18 uur lang de enige plek in de VS waar al een uitslag bekend is.

Harris en Trump in Pennsylvania: optimisme versus rampspoed

Harris en Trump spraken gisteravond allebei in swingstate Pennsylvania. Harris sprak zich uit voor verbinding, Trump zei dat Amerikanen rampspoed te wachten staat als ze niet voor hem kiezen.

Al keerde daarna de vrolijkheid terug toen hij op YMCA van The Village People ging dansen.

Harris in laatste toespraak: 'De race is nog niet klaar'

Kamala Harris heeft haar laatste toespraak gegeven voordat Amerikanen later vandaag (Nederlandse tijd) naar de stembus mogen voor de presidentsverkiezingen. De toespraak van de Democratische kandidaat was inhoudelijk grotendeels hetzelfde als die van een paar uur eerder in Pittsburgh.

De vicepresident herhaalde optimistisch te zijn en dat het momentum aan de Democratische zijde is. Ze beloofde te luisteren naar haar tegenstanders en hun een plek aan de tafel te geven. "Dat is wat sterke leiders doen", voegde ze daaraan toe.

De presidentskandidaat noemde haar tegenstander Donald Trump opnieuw niet en riep op tot verbinding. "We moeten onze mede-Amerikanen zien als een buur, niet als een vijand."

Ook deed ze opnieuw een stemoproep. "De race is nog niet klaar. We moeten sterk finishen. Dit kunnen de spannendste verkiezingen in de geschiedenis worden. Elke stem telt."

Harris gaf haar laatste toespraak van deze campagne in de stad Philadelphia in Pennsylvania, een zogenoemde swing state. Ook Donald Trump hield eerder vannacht in deze staat een toespraak.

Voorafgaand waren er optredens, onder meer van Lady Gaga. Voordat Harris het podium betrad, nam televisiepersoonlijkheid Oprah Winfrey het woord.

Hier spreken de kandidaten straks

Kandidaten onderweg naar laatste optredens

De twee presidentskandidaten zijn nu op weg naar hun laatste toespraken voordat de verkiezingsdag in de Verenigde Staten aanbreekt. Stemmen kan in de staat Vermont vanaf 11.00 uur (Nederlandse tijd). In de uren daarna volgen de andere staten.

De Republikeinse kandidaat Donald Trump wordt vanochtend nog verwacht in Grand Rapids in Michigan, waar hij zijn vorige campagnes ook afsloot. Kamala Harris, kandidaat namens de Democraten, is onderweg naar Philadelphia in Pennsylvania. Onder anderen Lady Gaga zal daar optreden.

Zowel Michigan als Pennsylvania is een zogenoemde swing state of battleground state, dat zijn staten waar zowel de Republikeinen als de Democraten grote kans maken om te winnen.

Harris zet artiesten in bij voorlaatste optreden in Pittsburgh

Net als haar tegenkandidaat heeft de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris een toespraak gegeven in Pittsburgh in sleutelstaat Pennsylvania. In haar korte toespraak riep ze vooral het publiek op te gaan stemmen.

"Pittsburgh, luister. We hebben nog één dag om dit gedaan te krijgen", zei ze tegen het publiek. "Dus nu gaan we werken om stemmen binnen te halen. Laten we in de komende 24 uur contact opnemen met familie, vrienden, klasgenoten, buren en collega's."

Opvallend genoeg noemde ze de naam van Donald Trump niet. Wel zei ze dat "het momentum aan onze kant" is. Na haar speech kreeg Harris bijval van zangeres Katy Perry, die een optreden gaf. Ook andere artiesten, onder wie de zanger en drummer van The Roots, gaven een optreden.

Harris gaat nu door naar Philadelphia, ook in Pennsylvania, waar ze haar campagne zal afsluiten.

Podcaster Joe Rogan schaart zich achter Trump

De populaire podcastmaker Joe Rogan heeft op het laatste moment zijn steun uitgesproken voor Donald Trump. Rogan had de Republikeinse presidentskandidaat afgelopen maand te gast in zijn podcast. Dat gesprek duurde drie uur.

Tijdens zijn verkiezingsbijeenkomst in Pittsburgh reageerde Trump verheugd op de steun van Rogan. Hij typeerde de podcastmaker als "wat liberaler dan sommige andere mensen in deze ruimte nu".

Trump haalt uit naar Harris en migranten, haalt familie op podium

De republikeinse presidentskandidaat Donald Trump heeft in de stad Pittsburgh (Pennsylvania) een van zijn laatste optredens gehouden voordat de Amerikanen naar de stembus mogen. In zijn speech haalde hij opnieuw uit naar zijn tegenkandidaat, de Democraat Kamala Harris.

"Ik wil beginnen met een heel makkelijke vraag: zijn jullie beter af dan vier jaar geleden?", vroeg hij aan zijn publiek, dat ontkennend antwoordde. Trump noemde Harris "een ramp", en beloofde de Verenigde Staten "een gouden eeuw" als hij morgen de verkiezingen wint.

Halverwege zijn toespraak riep Trump zijn familie het podium op. Op het podium stonden Trumps schoondochter en medevoorzitter van de Republikeinse partij Lara Trump (l), Trumps schoonzoon Michael Boulos en dochter Tiffany (derde van rechts), zoon Eric en zoon Donald Jr (uiterst rechts).

De oud-president deed nog een opvallende uitspraak over migranten. Hij zei dat de Amerikaanse mixed martial arts-organisatie UFC een competitie moet opzetten waarin vechtsporters het opnemen tegen migranten. "Ik wil dat een migrant het opneemt tegen de kampioen, en ik denk dat de migrant het waarschijnlijk wint. Zo vervelend zijn sommigen van die gasten."

Trump gaat later vannacht nog naar Michigan, waar hij zijn laatste toespraak zal houden. In deze staat sloot hij ook zijn campagnes in 2016 en 2020 af.

Maatregelen tegen mogelijke ongeregeldheden in Washington

In de Amerikaanse hoofdstad Washington worden maatregelen genomen tegen mogelijke onlusten tijdens en na de verkiezingen. Verschillende ondernemers plaatsen houten schotten tegen hun gevels uit angst voor rellen.

Rechter in Pennsylvania staat weggeefactie Musk toe

De actie van ondernemer en Trump-aanhanger Elon Musk, waarbij Amerikanen in onbesliste staten elke dag een miljoen dollar kunnen winnen als ze zich registreren om te stemmen, mag van de rechter doorgaan. Het Openbaar Ministerie in Pennsylvania wilde de actie stopzetten en noemde het een "illegale loterij".

Loterijen mogen in Pennsylvania alleen door de staat georganiseerd worden. Volgens de advocaat van Musk is er geen sprake van een loterij en worden de winnaars zorgvuldig en "niet willekeurig" uitgekozen. Musk beweerde zelf dat mensen willekeurig werden gekozen.

Inmiddels heeft Musk al zestien miljoen dollar weggegeven. De uitspraak had sowieso weinig gevolgen gehad voor de verdere verloop van de weggeefactie, omdat de verkiezingen morgen zijn.

Op bezoek in swing state Arizona

Verslaggever Simone Tukker spreekt met kiezers in Arizona, een van de zeven staten waar de presidentskandidaten Harris en Trump nek-aan-nek gaan. Wat bepaalt hun keuze? En wat doet de staat om de verhitte verkiezingsstrijd in goede banen te leiden?

Directeur cybersecurity agentschap: 'ongekend veel desinformatie'

In aanloop naar de verkiezingen is er een 'ongekend' niveau geweest van desinformatie van buitenlandse actoren, zegt de Jen Easterly, directeur van het agentschap voor cyberveiligheid en infrastructuurveiligheid.

"Amerikanen worden overspoeld met een stroom aan desinformatie." Vooralsnog zijn er volgens haar geen incidenten geweest die een impact kunnen hebben op de verkiezingsuitslag. Daarnaast is de verkiezingsinfrastructuur nog nooit zo veilig geweest "en is de gemeenschap nog nooit beter voorbereid om veilige, beveiligde, vrije en eerlijke verkiezingen te organiseren", aldus Easterly.

Wat klopt er van de beweringen van de kandidaten? NOS-verslaggever Maxime de Vries sprak in de VS met mensen die dat uitzoeken:

Amerika op de laatste dag voor de presidentsverkiezingen

Missouri wil personeel ministerie van Justitie weigeren

Missouri heeft het Amerikaanse ministerie van Justitie aangeklaagd. De staat wil niet dat personeel van het ministerie tijdens de verkiezingen in stembureaus in St. Louis toekijkt, hoewel de kiescommissie van de stad ermee akkoord ging.

Missouri is een van de 27 staten waar morgen ambtenaren van het ministerie op stembureaus gaan kijken of verkiezingswetten wel worden nageleefd.

Alleen in St. Louis zouden stembureaus worden gecontroleerd. In 2021 trof de stad een schikking met het ministerie vanwege zorgen over barrières die het stemmen voor mensen met een beperking belemmerden. Onderdeel van die schikking was het toelaten van Justitiepersoneel op de stembureaus. Maar Missouri wil daar nu niet aan mee werken. Volgens de staat wil het ministerie met het sturen van hun eigen personeel verkiezingsautoriteiten van Missouri verdringen.

Het ministerie van Justitie wilde niet reageren op de rechtszaak.

Harris aangekomen in Pennsylvania

Ook Kamala Harris is begonnen aan haar laatste bezoeken: ze begint bij de stad Scranton in de staat Pennsylvania, een van de swing states. "Zijn jullie klaar om te stemmen? Zijn jullie klaar om te winnen", vroeg Harris aan de aanwezigen.

Campagnemedewerkers proberen op de laatste dag nog mensen over te halen om te stemmen op de Democratische kandidaat. "Terwijl we stemmen mobiliseren moeten we ons bewust zijn over het bouwen van gemeenschappen, het vormen van coalities en mensen helpen herinneren dat we meer gemeen hebben dan wat ons scheidt."

Indiaas dorp bidt voor winst Kamala Harris

In het dorp Thulasendrapuram, in het zuiden van India, gaan inwoners in een hindoeïstische tempel bidden voor de winst van Kamala Harris. Haar opa van haar moeders kant is afkomstig uit dat dorpje. Bij de tempel is een spandoek opgehangen waar de "dochter van het land" succes toegewenst wordt in de presidentsverkiezingen.

"Er zal een speciale gebedsdienst in de tempel zijn", zegt een inwoner tegen persbureau Reuters. "Vieringen zullen volgen als ze wint." Vier jaar geleden was er ook al een gebedsdienst. Toen werd gebeden voor de winst van Joe Biden, van wie Harris de vicepresidentskandidaat was.

Trump in North Carolina

Donald Trump is begonnen aan zijn laatste tour voor de verkiezingen morgen. In North Carolina gaf hij een speech aan zijn aanhangers, volgens Trump kan hij in de staat niet meer verliezen. "We liggen ver voor, we hoeven het alleen maar af te maken", zei hij. "Als we ervoor kunnen zorgen dat iedereen gaat stemmen, kunnen ze niets doen". North Carolina is een van de swing states, en in de peilingen gaan Trump en Kamala Harris nek aan nek.

Aanklager: 'weggeefactie Elon Musk illegale loterij'

De dagelijkse weggeefactie van 1 miljoen dollar van miljardair Elon Musk aan geregistreerde stemmers in swing states is volgens het OM in de stad Philadelphia een "illegale loterij". Dat zei de aanklager vandaag op een hoorzitting, een dag voor de verkiezingen.

De afgelopen twee weken heeft Trump-aanhanger Musk elke dag een miljoen dollar weggegeven aan een willekeurige stemmer die zich registreerde als kiezer en een grondwetpetitie tekende. Tot nu toe is er 16 miljoen dollar weggegeven. De actie eindigt morgen, wanneer kiezers naar de stembus kunnen voor de presidentsverkiezingen.

Het OM in Philadelphia heeft een rechtszaak tegen Musk aangespannen om de weggeefactie te blokkeren. Volgens het OM is het in strijd met de wet van de staat Pennsylvania. Alleen de staat mag daar een loterij organiseren. De advocaat van Musk, Chris Gober, zei dat de actie helemaal geen loterij is. Volgens hem probeert het OM via de rechtszaak de mond te snoeren van de miljardair omdat hij Trump-aanhanger is.

Congres, referenda en gouverneurs

Vergeet niet dat er nog veel meer verkiezingen worden gehouden naast die voor president. Alle zetels in het Huis van Afgevaardigden zijn aan de beurt en een derde van die in de Senaat, 33 dus. Daarnaast mogen kiezers zich uitspreken over regionale leiders als gouverneurs, de staatsparlementariërs en sheriffs en rechters.

Ook staan er verschillende referenda op het stembiljet in meerdere staten, met als belangrijkste dit jaar waarschijnlijk de maatregelen over abortus die worden voorgelegd aan de kiezers in nasleep van het afschaffen van het nationale recht daarop.

Test zelf: zei Trump het of Harris?

Druk programma

Ook op deze laatste dag hebben beide kandidaten nog een druk programma, waarbij ze meerdere swing states aandoen. Harris brengt de hele dag door in de staat Pennsylvania, waar ze de tanende industriesteden Pittsburgh en Allentown bezoekt en de dag afsluit met een show vol beroemdheden in Philadelphia. Daar zal onder anderen Oprah Winfrey het publiek toespreken en er zijn optredens van Lady Gaga en Ricky Martin.

Trump begint in North Carolina en werkt zich via twee afspraken in Pennsylvania omhoog naar Grand Rapids in swing state Michigan. Het wordt een latertje voor hem, want zijn slotbijeenkomst begint pas om 22.30 uur plaatselijke tijd. Trump houdt met deze plek een traditie in stand: ook vier en acht jaar geleden sloot hij hier zijn campagne af. In tegenstelling tot Harris heeft hij geen beroemde gasten aangekondigd.

Begin liveblog

Welkom in ons liveblog, waar we de komende dagen het nieuws over de Amerikaanse verkiezingen zullen bijhouden. Zie hier ons laatste overzichtsartikel met nieuws uit de campagne. Daarin aandacht voor opmerkingen van Trump dat hij er "geen probleem" mee heeft als journalisten onder vuur worden genomen en Harris' zwijgen over een omstreden referendum in haar thuisstaat Californië.