D66-leider Jetten eist duidelijkheid van formerende partijen

Nieuwe afspraak: maandagmiddag weer verder

De vier onderhandelende partijen hebben een nieuwe afspraak gemaakt: morgen om 15.00 uur gaan ze weer verder praten over de vorming van een nieuw kabinet.

D66-leider Jetten vraagt formerende partijen 'kleur te bekennen'

D66-leider Jetten wil dat de PVV, VVD, NSC en BBB nu snel duidelijk maken of ze met elkaar een kabinet willen vormen. Bijna twee maanden geleden waren de Tweede Kamerverkiezingen, maar het is nog niet zeker dat de vier formerende partijen ook daadwerkelijk met elkaar verder willen. "Het is tijd om kleur te bekennen", aldus Jetten in het tv-programma WNL op Zondag. "Maak nu duidelijk: we gaan het doen of we gaan het niet doen."

In hetzelfde programma zei VVD-prominent Henk Kamp dat de formatie niet te lang moet duren. "Je bent zo een half jaar verder." Kamp noemt het gezien de verkiezingsuitslag "logisch" dat de vier partijen met elkaar een kabinet gaan vormen. Hij wil alleen niet zeggen wat voor kabinet dat moet zijn. "Ik weet niet in welke vorm en welke mensen erin moeten."

Volt-leider Dassen: gesprekken BBB, VVD en NSC met Wilders zijn 'onverdedigbaar'

Volt-leider Dassen vindt het "onverdedigbaar" dat VVD, NSC en BBB om tafel met de PVV zitten om te kijken of er een nieuw kabinet gevormd kan worden. Op het congres over de Europese verkiezingen stond Dassen in zijn speech stil bij de formatie en de verkiezingsuitslag. Hij noemt PVV-leider Wilders "een valse profeet", die 2,5 miljoen Nederlanders heeft verleid door te vertellen "dat Europa en haar vrijheden niet van iedereen zijn, maar slechts van enkelen."

Dassen haalt uit naar de drie partijen die nu onderhandelen over de rechtsstaat met "deze anti-rechtstatelijke eenmanspartij". "Ze spelen met vuur", aldus Dassen. "Democratie en de rechtsstaat is niet alleen iets van wetten en regels."

Liberale EU-fractie heeft zorgen over mogelijke samenwerking met PVV

Meerdere leden van de liberale fractie in het Europees Parlement zeggen bezorgd te zijn over de mogelijke samenwerking tussen de VVD en de PVV in een Nederlands kabinet, zo blijkt uit gesprekken die de NOS voerde met meerdere EU-Europarlementariërs uit verschillende landen.

Yesilgöz in brief aan leden: 'Hoop op snelle afspraken migratie'

Ook VVD-leider Yesilgöz heeft, net als haar partijgenoot in de Eerste Kamer Schippers, een brief aan de leden geschreven over de aangenomen Spreidingswet en de formatie.

Schippers legde gisteravond uit waarom de VVD-senatoren voor de wet stemden.

Yesilgöz maakt in haar brief vooral duidelijk dat zij migratie aan de formatietafel "hoog op de lijst van onderwerpen" heeft staan. Ook spreekt ze haar hoop uit dat "we ook op migratie snel goede afspraken kunnen maken". "Zodat we weer grip hebben op migratie, want dat is hard nodig."

BBB licht toe: we zijn niet tegen spreiding, maar wel tegen de spreidingswet

De BBB-fractie in de Eerste Kamer heeft in een schriftelijke verklaring toegelicht waarom de leden dinsdag unaniem tegen de spreidingswet zullen stemmen. De wet verplicht gemeenten asielzoekers op te vangen. Dit moet de oneerlijke verdeling en het tekort aan opvangplaatsen oplossen.

"Wij zijn voor een evenwichtige verdeling van statushouders over het land en ook voor een goede spreiding van asielzoekerscentra. We zijn voor een aanscherping van instroom- en uitstroombeleid waardoor het aantal, de omvang en de samenstelling van asielzoekerscentra minder problemen geven. De voorliggende wet lijkt sympathiek, maar lost de problemen op korte termijn niet op. Daarmee zijn we niet tegen spreiding, maar wel tegen deze wet."

BBB denkt dat de wet door zijn ingewikkeldheid juist tot vertraging kan leiden. "Voor je het weet bevordert de wet niet de solidariteit maar wordt het een wet om je achter te verstoppen." Dinsdag stemt de Eerste Kamer erover.

Dinsdag liet de VVD-fractie in de Eerste Kamer weten juist voor te gaan stemmen, terwijl VVD-leider Yesilgöz en de Tweede Kamerfractie tegen zijn. Die verdeeldheid bemoeilijkt de gesprekken van PVV, VVD, NSC en BBB over een nieuw kabinet.

BBB-fractie in Eerste Kamer zal tegen spreidingswet stemmen

De fractie van de BBB in de Eerste Kamer zal komende dinsdag unaniem tegen de spreidingswet stemmen. Later vandaag komt de fractie nog met een schriftelijke verklaring hierover, zegt fractievoorzitter Ilona Lagas.

Dat de BBB-top en de Tweede Kamerfractie tegen de spreidingswet zijn was al bekend. Partijleider Caroline van der Plas kon echter niet met zekerheid zeggen dat de senatoren allemaal zullen tegenstemmen, omdat enkele senatoren neigden naar steun voor de spreidingswet.

Door steun van de VVD-fractie is het vrijwel zeker dat dinsdag de spreidingswet van VVD-staatssecretaris Eric van der Burg een politiek feit is. PVV-leider Geert Wilders noemt dat een probleem voor de formatiegesprekken. Dat is nog niet opgelost, maar de partij PVV, VVD, NSC en BBB praten volgende week wel verder.

Formatiegesprekken voor vandaag klaar, volgens Plasterk zit er voortgang in

De onderhandelaars van PVV, VVD, NSC en BBB hebben vandaag onder leiding van informateur Plasterk weer in twee sessies met elkaar gepraat. Ze wilden na afloop niets inhoudelijks zeggen.

Gisteren noemde PVV-leider Wilders het verschillende keren een probleem dat de Eerste Kamer de spreidingswet aanneemt. Hij zei toen te hopen dat het "probleem" de komende dagen wordt opgelost. Vandaag wilde hij daar verder niets over kwijt en ook de andere Kamerleden aan tafel gingen niet in op vragen daarover.

Ook Plasterk zei dat hij niet anders kan dan zich aan de afgesproken radiostilte te houden. Hij voegde er wel aan toe dat er voortgang in de gesprekken zit, dat de sfeer goed is en de mensen constructief zijn. Volgens hem is het "niet zo dat steeds tegen hetzelfde probleem wordt aangelopen". Hij benadrukte verder dat "het doel is om een coalitie tot stand te brengen en niet vier partijen te laten fuseren tot één partij".

'Twee tot drie maanden'

Ook volgende week maandag, dinsdag, woensdag en donderdag staan er weer gesprekken op de agenda. Plasterk wil begin februari verslag uitbrengen aan de Kamer en hij is niet van plan tussentijds mededelingen aan de Kamer te doen, zoals sommige partijen hebben gevraagd.

Hij zei wel dat gesprekken over de Grondwet het eerste onderwerp op de agenda waren en dat hij niets zal doen wat in strijd is met de Grondwet. Op de vraag wanneer er een kabinet is, antwoordde hij dat de ronde waarin echt onderhandeld wordt over een regeerakkoord "als het goed gaat maximaal twee tot drie maanden duurt."

Timmermans, Ouwehand en Dassen willen opheldering van Plasterk over grondrechten

Informateur Ronald Plasterk moet tussentijds vertellen hoe de gesprekken over de rechtsstaat verlopen tussen PVV, VVD, NSC en BBB. Dat vinden Frans Timmermans (GL-PvdA), Esther Ouwehand (PvdD) en Laurens Dassen (Volt).

Plasterk kondigde in december aan dat de gesprekken met de vier partijen worden opgeknipt in delen. Allereerst wilde hij proberen of de vier partijen het eens kunnen worden over het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat. Pas daarna komen andere onderwerpen aan de orde.

Maar de drie fractievoorzitters hebben het idee dat er nu al over andere onderwerpen zoals de economie wordt onderhandeld. "We willen weten of het deel over de grondrechten al is afgerond", zei Timmermans bij Sven op 1 op NPO Radio 1. "Zo niet dan wordt mijn vrees bewaarheid, namelijk dat de rechtsstaat onderwerp wordt van de onderhandelingen."

Speciale aandacht

Timmermans wil op korte termijn een Kamerdebat. "Dit is niet zomaar een onderwerpje, dit vraagt speciale aandacht van de Kamer." Hij rekent daarbij op steun van NSC-leider Pieter Omtzigt, ook al zit die partij zelf aan de onderhandelingstafel.

Gisteren herhaalde Plasterk op eerdere vragen van Timmermans dat hij zich wel degelijk aan de afspraken met de Tweede Kamer houdt. Hij brengt uiterlijk begin februari verslag uit over de onderhandelingen tot dan toe, zo beloofde hij.

'Bestuurlijk meest ervaren partij zorgt voor hobbel in formatie'

Nu het ernaar uitziet dat de spreidingswet volgende week wordt aangenomen door de Eerste Kamer, is er volgens PVV-leider Wilders een groot probleem in de formatie. "Om te beginnen is dat een inhoudelijk probleem voor de formerende partijen", zegt politiek verslaggever Wilma Borgman, "want de wet die ze alle vier niet wilden komt er nu toch. Waardoor die vier partijen, zoals een direct betrokkene het zei, 'met hun rechtse profiel' er straks verantwoordelijk voor kunnen zijn dat er in elke gemeente een asielzoekerscentrum is."

"Ook politiek is het een probleem", aldus Borgman. "Want wat is een akkoord met VVD-leider Yesilgöz nog waard als haar Eerste Kamerfractie zich niks van haar blijkt aan te trekken. Dat is voor Wilders lastig, maar ook voor BBB-leider Van der Plas. Want haar Eerste Kamerfractie was er nou juist wel op voorbereid dat ze zouden doen wat was afgesproken. En dan hebben we nu de situatie dat het aan de bestuurlijk meest ervaren partij te danken is dat er nu een flinke hobbel zit in de formatie."

Nieuwe dag van gesprekken, geen van de deelnemers wil iets zeggen

PVV, VVD, NSC en BBB zitten weer met elkaar om tafel. Het probleem dat is ontstaan doordat de VVD-fractie in de Eerste Kamer volgende week voor de spreidingswet wil stemmen, is nog niet opgelost. Voor aanvang van een nieuwe onderhandelingsdag wilde geen van de deelnemers iets kwijt over de stand van zaken. Informateur Plasterk herhaalde dat problemen er zijn om opgelost te worden.

PVV-leider Wilders noemde het aannemen van de spreidingswet door de Eerste Kamer de afgelopen dagen een groot en serieus probleem voor de formatiegesprekken. Hij benadrukte dat er nog gepraat wordt. "Maar het moet wel worden opgelost."

Dinsdagavond bleek dat de VVD-fractie in de Eerste Kamer toch voor de spreidingswet wil stemmen. Dat was onverwachts, want in de Tweede Kamer stemde de VVD tegen de wet waarmee asielzoekers beter over het land verdeeld moeten worden. VVD-leider Yesilgöz, die met Wilders over de vorming van een nieuw kabinet spreekt, zei gisteren dat "elk probleem kan worden opgelost".

Staatssecretaris Digitalisering: in formatie nadenken over AI

Staatssecretaris Van Huffelen vindt dat de partijen aan de formatietafel over de invloed van kunstmatige intelligentie (AI) moeten spreken. Nederland heeft volgens haar een koppositie als het gaat over de aanpak, "maar die positie moeten we wel blijven behouden, als we hier grip op willen blijven houden", zei de bewindspersoon voor Digitalisering in het tv-programma Goedemorgen Nederland.

Het kabinet komt vandaag met een visie op AI. Daarin staat dat de nieuwe technologie kansen biedt, maar ook banen kan kosten. De Sociaal-Economische Raad (SER) wordt om advies gevraagd. Het overlegorgaan van vakbonden en werkgevers moet in kaart brengen welke banen verloren kunnen gaan omdat AI-systemen werk overnemen.

Maar, zei Van Huffelen in het programma van WNL, "ik ben lid van een demissionair kabinet. Niemand weet hoelang het nog duurt. En het is wat mij betreft heel belangrijk dat een nieuw kabinet dit onderwerp zeer serieus neemt en in die formatie nadenkt over de vraag: wat gaan we hier in Nederland verder mee doen?"

Probleem in formatie nog niet opgelost; Wilders: hoop dat we eruit komen

De gesprekken voor vandaag zijn klaar. PVV-leider Wilders zegt na afloop dat het probleem van de spreidingswet nog niet is opgelost. Door de steun van de VVD-fractie in de Eerste Kamer gaat die omstreden wet waarschijnlijk toch aangenomen worden.

"Ik hoop dat we er met elkaar uitkomen", aldus een weinig spraakzame Wilders, die een fel tegenstander van de wet is. "Transparantie helpt niet in deze fase. We praten nog." Voor morgen staan er weer gesprekken van de vier partijen onder leiding van informateur Plasterk gepland.

BBB-voorvrouw Van der Plas spreekt na afloop van "hele goede, hele intensieve gesprekken". VVD-leider Yesilgöz zegt helemaal niets en wenst de wachtende journalisten alleen een goedenavond.

Wilders: spreidingswet serieus probleem

PVV-leider vindt dat er "nog steeds een groot probleem" is, nu de spreidingswet door de Eerste Kamer wordt aangenomen. Vanmorgen had hij het voor een eerste overleg met zijn mede-onderhandelaars ook al over een probleem en hij herhaalde dat voor de tweede ronde van vandaag. Hij benadrukte dat de PVV niet van de spreidingswet is gediend. "En ik denk een groot deel van Nederland niet."

Wilders voegde eraan toe van harte te hopen "dat we er de komende dagen uit komen". Hij zei ook: "Ik ben hier, dus ik praat verder, maar het moet wel worden opgelost, want het is een serieus probleem voor mijn partij."

Yesilgöz: elk probleem kan worden opgelost

VVD-leider Yesilgöz vindt dat "elk probleem kan worden opgelost". Dat zei ze na een eerste gesprek van een nieuwe formatieronde onder leiding van informateur Plasterk.

Yesilgöz kreeg vragen over de opmerking van PVV-voorman Wilders. "We hebben een probleem", zei hij eerder vandaag over de steun die de VVD in de Eerste Kamer geeft aan de spreidingswet. De VVD-leider daarover: "Er zal buiten die zaal wel meer gebeuren wat ook aan die tafel een plek krijgt. Dat is logisch, maar ik kan verder niet op de inhoud ingaan." Volgens haar zijn de opmerkingen van Wilders "misschien een kwestie van stijl".

Yesilgöz zei dat aan de formatietafel "goede gesprekken" worden gevoerd en ze heeft geen reden eraan te twijfelen dat Plasterk begin februari verslag kan uitbrengen aan de Tweede Kamer. Wilders en de andere onderhandelaars wilden na de eerste ronde van overleg niets zeggen. Vanmiddag komen ze weer bij elkaar.

Wilders over spreidingswet: 'We hebben een probleem'

Yesilgöz: VVD in Eerste Kamer maakt eigen afweging

VVD-leider Yesilgöz heeft nog eens gezegd dat ze liever had gezien dat er eerst afspraken worden gemaakt om de instroom van asielzoekers te beperken en dat pas daarna maatregelen worden genomen om asielzoekers beter te verspreiden over het land. Daarom was de VVD in de Tweede Kamer tegen de spreidingswet, benadrukte ze opnieuw.

Dat haar partijgenoten in de Eerste Kamer toch met de wet instemmen, vindt ze hun goed recht, zei ze voor een nieuwe ronde van formatiebesprekingen. "Het hoort er ook bij dat op deze manier een eigen afweging wordt gemaakt. Het is belangrijk dat dat zuiver gebeurt." Yesilgöz zei ook dat het in de VVD niet zo werkt dat de partijleider de Eerste Kamerfractie belt om te zeggen hoe die moet stemmen. Vlak voor kerst kwam ze met een oproep aan de Eerste Kamer om de behandeling van de wet uit te stellen.

Yesilgöz benadrukte dat ook de VVD in de Eerste Kamer beperking van de instroom van asielzoekers noodzakelijk vindt. En ze wees er op dat in de Tweede Kamer "eindelijk een potentiële meerderheid ontstaat om die maatregelen te nemen". Ze voegde eraan toe dat haar inzet in de formatiegesprekken is om de instroom naar beneden te brengen.

Wilders: we hebben een probleem

PVV-leider Wilders vindt het "een probleem" dat de Eerste Kamer de spreidingswet toch aanneemt. Dat zei hij voor het begin van een nieuwe ronde van formatiebesprekingen onder leiding van informateur Plasterk. Gisteren werd duidelijk dat door de steun van de VVD de spreidingswet het in de Eerste Kamer zal halen. In de Tweede Kamer stemde de VVD nog tegen en de PVV is in beide Kamers groot tegenstander van de wet die het mogelijk maakt gemeenten te verplichten een bepaald aantal asielzoekers op te nemen. Wilders wilde voor het overleg van vandaag geen nadere toelichting geven. Hij zei wel dat hij zo over "het probleem" gaat praten.

Bemoeilijkt het doorgaan van de spreidingswet de formatie?

Gisteravond werd duidelijk dat de spreidingswet het toch gaat halen in de Eerste Kamer. Anders dan in de Tweede Kamer staat in de senaat de VVD achter het voorstel van demissionair staatssecretaris Van der Burg. Bij velen rijst nu de vraag of dat gevolgen heeft voor de formatie. Voor alle partijen die aan tafel zitten, is beperking van migratie een belangrijk punt.

Plasterk: geen conclusies over verloop van de informatie

Aan de gesprekken van gisteren met de president van De Nederlandsche Bank, de directeur van het Centraal Planbureau en de secretaris-generaal van het ministerie van Financiën kunnen geen conclusies worden verbonden over de werkwijze of het verloop van de informatie. Dat schrijft informateur Plasterk in een korte brief aan de Tweede Kamer.

Gisteren wilden verschillende Kamerleden weten of de informateur zich wel aan de afspraak houdt om pas over beleid te praten als er overeenstemming bestaat over "een basislijn voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat".

Plasterk zei gisteravond al dat hij geen afspraken schendt. In de brief meldt hij nog eens dat hij uiterlijk begin volgende maand verslag zal uitbrengen aan de Kamer.

Plasterk: heb geen afspraken geschonden, toelichting in brief woensdag

Informateur Plasterk vindt dat hij zich wel aan zijn opdracht houdt. GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren vinden dat hij afspraken schendt, omdat er volgens hen al wel over toekomstige beleid wordt gepraat. De afspraak is om eerst met de onderhandelende partijen PVV, NSC, BBB en VVD te kijken of er wel afspraken gemaakt kunnen worden over de rechtsstaat.

"Ik heb geen afspraken geschonden", zei Plasterk vanavond na een gesprek met de vier partijen. Morgenochtend zal hij dat in een brief toelichten. Verder is hij nog steeds van plan om begin februari duidelijkheid te geven over de gesprekken.

GL-PvdA en Partij voor de Dieren willen brief informateur: dit was niet de afspraak

GroenLinks-PvdA en de Partij voor de Dieren willen een brief van de informateur. Zij vinden dat hij zich niet aan zijn opdracht houdt, schrijft Groen-Links-PvdA-leider Frans Timmermans op X.

"De onderhandelende partijen praten al over beleid zonder dat bekend is of er harde garanties zijn over de rechtsstaat", zegt hij. Hij vindt dat er opheldering moet komen en verwijst naar het eindverslag van Plasterk.

Daarin staat dat hij wil onderzoeken of PVV, VVD, NSC en BBB het eens kunnen worden over "een gezamenlijke basislijn voor het waarborgen van de Grondwet, de grondrechten en de democratische rechtsstaat".

Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren heeft in de Tweede Kamer een officieel verzoek ingediend voor een brief van informateur Plasterk. Die moet wat haar betreft "morgen of overmorgen" komen. Plasterk heeft nog niet gereageerd, dus het is onbekend of de brief er gaat komen.

Onderhandelaars worden bijgepraat over financiën en economie

Bij de formatiegesprekken schuiven vanmiddag drie gasten aan: president Klaas Knot van De Nederlandsche Bank (DNB), directeur Pieter Hasekamp van het Centraal Planbureau (CPB) en secretaris-generaal Bas van den Dungen van het ministerie van Financiën. Zij zullen een toelichting geven op de stand van Nederland wat betreft financiën en economie.

De deelnemers zeggen niks over de inhoud van de formatiegesprekken

Gesprekken weer begonnen, Van der Plas: we liggen op schema

Informateur Plasterk wil voor aanvang van de gesprekken met PVV, VVD, NSC en BBB weinig kwijt. Hij wijst erop dat er nog steeds radiostilte is afgesproken. Dat betekent dat er "noch over het proces, noch over de inhoud, noch over de agenda" uit de school mag worden geklapt. "En als informateur moet ik het goede voorbeeld geven."

Hij zegt dat er vorige week op landgoed De Zwaluwenberg, waar de onderhandelaars ook logeerden, over van alles gesproken is en dat de sfeer goed was. "We hebben ook gelachen en er was een haard", vertelt hij.

Volgens hem gaat het de goede kant op. "Ik ben van huis uit een optimist en zou dit niet doen als ik niet zou denken dat dit potentieel een succes kan worden." Hij voegt daaraan toe dat als er niks gebeurde, hij dat nu wel had geconcludeerd. "Dus natuurlijk maken we voortgang."

In de opdracht van de informateur staat dat hij begin februari, dus over een week of drie, verslag moet doen aan de Tweede Kamer. Dat dit ook gaat gebeuren "staat als een paal boven water", zegt Plasterk. BBB-leider Van der Plas zegt daar stellig over: "We zitten op koers." Zij is "vol goede moed" en "heel positief". "Maar dat is ook mijn karakter."

Onderhandelaars kijken ook naar behandeling spreidingswet

In de Eerste Kamer wordt de hele dag verder gesproken over de spreidingswet. Gisteren hebben de fracties hun vragen gesteld, waar demissionair staatssecretaris Van der Burg vandaag antwoord op geeft. De stemming over de wet is dan volgende week. Het is nog steeds onduidelijk of de wet het gaat halen.

PVV, VVD en BBB stemden in de Tweede Kamer tegen de spreidingswet. Dat geldt ook voor SGP, Forum voor Democratie en JA21. In totaal tellen zij 37 senatoren, net te weinig voor een meerderheid (38 stemmen). NSC, de vierde partij die bij informateur Plasterk aan tafel zit, is niet in de Eerste Kamer vertegenwoordigd.

Alle ogen zijn nu gericht op wat de eenmansfracties 50Plus en OPNL bij de stemmingen gaan doen. Zij kunnen zowel de voor- als de tegenstanders (nu 36 senatoren) aan een nipte meerderheid helpen. Maar het kan ook zijn dat individuele BBB- of VVD-Kamerleden anders stemmen dan de rest van de fractie en de uitslag daarmee beïnvloeden.

Partijen praten in Den Haag verder over nieuw kabinet

Deze week, te beginnen vandaag, praten BBB, VVD, NSC en PVV weer in Den Haag verder over een nieuw kabinet. Na de gesprekken vorige week op Landgoed Zwaluwenberg kun je volgens politiek verslaggever Xander van der Wulp in elk geval de conclusie trekken dat het informateur Plasterk gelukt is om alle partijen aan tafel te houden. Maar over de kans of ze eruit komen valt "nog weinig te zeggen".

Volgens Van der Wulp zijn sommige spannende besluiten vooruitgeschoven. "Het voornemen om eerst garanties van de PVV te eisen op het gebied van de rechtsstaat en de grondrechten en pas daarna over de inhoud te gaan overleggen, lijkt al pratend te zijn gesneuveld." Van der Wulp noemt het een "beproefde strategie" in kabinetsformaties dat een informateur eerst op zoek gaat naar overeenkomsten tussen partijen. "Zeker als er weinig andere mogelijkheden zijn voor coalities." Ook een besluit over de vorm waarin de vier partijen mogelijk kunnen samenwerken, is niet genomen.

Dat partijen vandaag verder spreken kun je een "goed teken noemen", maar er moeten ook nog "heel veel stappen gezet worden", aldus Van der Wulp.

Welkom!

Welkom in dit nieuwe formatieblog, waarin we je ook deze week op de hoogte houden van de ontwikkelingen bij de gesprekken over een nieuw kabinet. De ontwikkelingen van de afgelopen tijd kun je hier teruglezen.