Surinaamse regering: belangrijk moment van heling

Bijeenkomst nabestaanden slachtoffers Decembermoorden in Amsterdam

Ook in Nederland wonen nabestaanden van de slachtoffers van de Decembermoorden in Suriname. Ze kwamen aan het begin van de avond bij elkaar in Amsterdam bij de Mozes en Aäronkerk. Daar hangt een herdenkingsplaquette en worden de slachtoffers jaarlijks herdacht. "Ik heb nauwelijks geslapen en ook weinig gegeten vandaag. Maar ik heb toch een zekere blijdschap in mijn hart", zegt Joyce Rahman, een van de nabestaanden.

Aanhangers van NDP blijven achter Bouterse staan

Ondanks de veroordeling van de NDP-voorzitter, blijven de aanhangers van Bouterse achter hem staan. "Bouterse blijft de leider van Suriname", zegt een van hen. Een andere aanhanger noemt de uitspraak "een zwarte bladzijde voor de rechtsstaat van Suriname".

Het blijft rustig in Paramaribo

Hoewel er veel spanning in de lucht hing in de aanloop naar de veroordeling van oud-president Bouterse, is het momenteel rustig in de hoofdstad Paramaribo, ziet correspondent Nina Jurna.

"Dat komt ook omdat er veiligheidsmaatregelen zijn genomen, de binnenstad hermetisch is afgesloten en omdat er geen aanhangers van Bouterse naar de rechtbank waren gekomen. Die waren via sociale media vannacht opgeroepen vooral niet te gaan en zich naar het partijcentrum te begeven."

"We weten niet wat er gaat gebeuren als het Openbaar Ministerie Bouterse ook daadwerkelijk gaat arresteren. Veel van zijn aanhangers zijn duidelijk in hun boodschap: we laten hem niet in de gevangenis terechtkomen. Dan kan er een andere dynamiek ontstaan. Maar op dit moment is het rustig."

'Nobody can touch him', klinkt het bij de NDP

Nabestaanden van slachtoffers van de Decembermoorden reageerden vandaag blij en opgelucht. Maar op en rondom het partijkantoor van Bouterses partij NDP is de stemming totaal anders. "Nobody can touch him", laat een sympathisant van de oud-president weten. "De rechter heeft een wijs besluit genomen en onmiddellijke gevangenneming afgewezen", zegt een andere voorbijganger. "We hebben nog tijd om gratie te vragen aan de president", vervolgt hij.

Op het kantoor in Paramaribo wordt na de uitspraak muziek gedraaid. "Ik heb de uitslag beleefd als een zwarte bladzijde uit de rechtsstaat van Suriname", zegt een aanwezige. "Het is een politiek proces. De tegencoupes om Bouterse af te zetten zijn volledig gefinancierd door Nederland."

Bouterse heeft altijd volgehouden dat de vijftien slachtoffers van plan waren een coup te plegen tegen zijn militaire regime. Nederland zou daarin een rol hebben gespeeld, een claim waar overigens nooit bewijs voor is geleverd. "Dit is werk van de kolonisator", zegt weer een andere NDP-sympathisant. "Hij gaat nooit de gevangenis in, hij is onschuldig."

'Vonnis begin van nieuw Suriname', klinkt het bij het Amsterdamse radiostation

Bij het Amsterdamse radiostation (mArt) luisterden makers en publiek vandaag mee naar de uitspraak van het Surinaamse Hof van Justitie over oud-president Desi Bouterse. De meningen van de medewerkers en gasten waren verdeeld.

Presentator Guilly Koster wijst erop dat het vonnis het begin betekent van "een nieuw Suriname". "We hoeven niet meer te discussiëren over of hij het wel of niet heeft gedaan, hij is veroordeeld dus de rechter heeft gezegd dat hij schuldig is".

Vrijwilliger Riek Karg: "De nabestaanden zeggen dat ze er blij mee zijn en dat moeten we respecteren. Zij zijn degenen die het meeste leed hebben geleden". Maar weer anderen wijzen erop dat het land prangender problemen heeft, zoals de slechte staat van de economie in het land.

Ambassades: moeilijk hoofdstuk in de geschiedenis van Suriname afgesloten

"Met het vonnis van vandaag wordt een moeilijk hoofdstuk in de geschiedenis van Suriname afgesloten". Dat schrijven de ambassades van onder meer België, Frankrijk, Nederland en het Verenigd Koninkrijk in een gezamenlijke verklaring.

In de schriftelijke verklaring spreken zij hun waardering uit voor het Surinaamse Hof van Justitie en andere juridische instanties die zich jarenlang bogen over de Decembermoordenzaak. "Onder vaak moeilijke omstandigheden zorgden zij ervoor dat de rechtsorde gehandhaafd bleef en gerechtigheid gebracht kon worden voor de 15 slachtoffers en hun nabestaanden."

Daarnaast schrijven de ambassades dat zij hopen dat het onomkeerbare vonnis Surinamers in staat stelt om "zich neer te leggen bij het verleden".

'Bouterse op partijkantoor in Paramaribo'

De vanmiddag veroordeelde oud-president Bouterse bevindt zich momenteel op het hoofdkantoor van zijn partij, de NDP. Dat is gevestigd in hoofdstad Paramaribo. Bouterse was vandaag niet in de rechtszaal aanwezig en onduidelijk was de hele dag waar hij zich precies bevond.

Het Surinaamse OM had tegen hem een onmiddellijke gevangenneming geëist, wat ertoe had kunnen leiden dat Bouterse meteen vastgezet had kunnen worden. Maar het Hof van Justitie ging in die eis niet mee.

Partij Bouterse roept op tot kalmte, wijst op verkiezingen in 2025

Het bestuur van Bouterses partij de NDP heeft een eerste reactie gegeven op het vonnis. Daarin roept de partij leden en sympathisanten op kalm te blijven: "Wij roepen de leden en sympathisanten op om de instructies van de partijleiding te volgen en zich te onthouden van alle handelingen die niet stroken met de idealen van de partij en die de vrede en veiligheid zouden kunnen verstoren", zei een woordvoerder.

Ook werd benadrukt dat er verkiezingen zijn in 2025. De NDP moet zich daar de komende tijd op concentreren, luidde de boodschap.

Bouterse is de voorzitter en oprichter van de oppositiepartij en is nog altijd erg populair onder delen van de Surinaamse bevolking. Voorafgaand aan het vonnis werd gevreesd voor ongeregeldheden bij de rechtszaal in Paramaribo. Daar was eerder vandaag veel beveiliging op de been. Die onrust bleef vanmiddag uit.

Surinaamse regering: belangrijk moment van heling

"Een belangrijk moment van heling". Zo omschrijft de Surinaamse regering de uitspraak van het Hof van Justitie over de Decembermoorden. "Het proces heeft het Surinaamse volk en de internationale gemeenschap gedurende de afgelopen 41 jaar in spanning gehouden", staat in de verklaring. Het vonnis laat volgens de regering zien dat het Surinaamse rechtsstelsel naar behoren heeft gefunctioneerd.

De regering roept de inwoners van het land daarnaast op de rechterlijke uitspraak te respecteren. Die oproep is met name gericht aan "direct betrokkenen en hun sympathisanten", doelend op Bouterse en aanhangers van zijn NDP. Gisteren, aan de vooravond van de zitting, deed president Santokhi eenzelfde oproep.

In de verklaring gaat de regering kort in op de gevolgen van de uitspraak, al wordt niet duidelijk wat nu de vervolgstappen zullen zijn. "Als verantwoordelijke en respecterende bestuurlijke autoriteit zal de regering in de komende periode, in nauw overleg met de relevante autoriteiten, in achtneming van de wettelijke bepalingen, het vervolg op het uitgesproken vonnis ter hand nemen". Het OM moet bepalen wanneer en hoe het vonnis wordt uitgevoerd.

Advocaat nabestaanden: 'Onmiddellijke gevangenneming niet nodig'

Hugo Essed, advocaat van de nabestaanden, noemt de uitspraak in het hoger beroep tegen Bouterse een "juweel van een vonnis". "Ik kan er alleen maar volledig tevreden over zijn", zegt hij tegen de aanwezige pers na afloop van de rechtszaak.

Essed vindt het begrijpelijk dat de rechter de eis van het OM voor onmiddellijke gevangenneming niet heeft ingewilligd. "Het is niet nodig, want elk vonnis dat een eindvonnis is, moet worden uitgevoerd door het OM. We verwachten ook dat dat zal gebeuren. De vraag hoe en wanneer dat gaat gebeuren, kan alleen het OM beantwoorden."

Essed verwacht dat, met deze uitspraak, het einde van het politieke tijdperk van Bouterse is ingeluid. "Als het goed is, is het OM nu op weg naar meneer Bouterse. Vrouwe Justitia staat recht overeind."

Volgens Essed heeft het hof op meerdere momenten gezegd dat de beschuldigingen dat de slachtoffers van de Decembermoorden een tegencoup aan het beramen waren, onzin zijn. "Gedurende de eerste rechtszaak bij de krijgsraad, de tweede rechtszaak maar ook nu, is op geen enkele wijze gebleken dat de slachtoffers plannen daarvoor hadden. Het is bekend dat ze tegenstanders waren van Bouterse, maar het is pure onzin dat ze een coup wilden plegen."

Vier medeverdachten Bouterse ook veroordeeld in hoger beroep

Vier medeverdachten van Bouterse zijn vanmiddag ook veroordeeld tot jarenlange celstraffen. Zij moeten van het Hof van Justitie 15 jaar celstraf uitzitten, meldt de Surinaamse nieuwssite Starnieuws. Tegen hen waren straffen van 20 jaar cel geëist. Het gaat om de ex-militairen Ernst Geffery, Iwan Dijksteel, Benny Brondenstein en Stephanus Dendoe.

Volgens de rechtbank waren de vier medeschuldig aan het plegen van de moorden op de vijftien mannen in de nacht van 7 op 8 december 1982. Daarbij was sprake van voorbedachte rade. Volgens de rechtbank bleek niet dat de slachtoffers bezig waren met het plegen van een tegencoup, zoals Bouterse altijd heeft beweerd. De vijftien tegenstanders van het bewind van Bouterse werden volgens de rechters "opgepakt en vermoord uit machtsbehoud", citeert Starnieuws.

Ten tijde van de Decembermoorden was Bouterse legerleider; hij besliste over wat er met de vijftien gebeurde, oordeelde het hof vandaag. Bouterse heeft dat altijd ontkend. Hij zei in het verleden dat hij alleen "politiek verantwoordelijk" was voor de moorden en martelingen, maar niet persoonlijk betrokken was.

Advocaat Desi Bouterse teleurgesteld in uitspraak

De advocaat van Desi Bouterse, Irvin Kanhai, zegt teleurgesteld te zijn dat de eerdere uitspraak van 20 jaar cel in hoger beroep bekrachtigd is. Dat zegt hij tegen Surinaamse en Nederlandse journalisten. "Het is een uitspraak van ons rechtscollege, dus ik heb niets anders te doen dan mijn hoofd te buigen daarvoor."

De advocaat en Bouterse had gehoopt op vrijspraak. Hij zegt het niet eens te zijn met de overwegingen van de rechter en dat hij die nog gaat bestuderen. "De rechter heeft ons verweer verworpen. Of hij daar gelijk in heeft, is een andere vraag."

Hij wil geen antwoord geven op de vraag of hij Bouterse gaat adviseren gratie aan te vragen.

Is gratie een optie voor Bouterse?

Advocaat van de nabestaanden, Hugo Essed, benadrukte gisteren in NRC dat gratie voor Bouterse nog mogelijk is. "Er is een regel dat wanneer je veroordeeld bent, en nog niet gevangen zit, je een verzoek tot gratie kan doen", aldus Essed. Bouterse zinspeelde in het verleden meermaals op die optie.

Bouterse heeft acht dagen de tijd om een verzoek hiertoe in te dienen. De huidige president Santokhi zou die gratie uiteindelijk moeten verlenen in samenspraak met de rechters die het vonnis voltrokken hebben, bepaalt de grondwet. Als Bouterse een verzoek tot gratie indient, wordt de uitvoering van de celstraf opgeschort.

Advocaat Spong: 'Tevreden, maar laf dat hij niet aanwezig was'

"Ik ben tevreden, voldaan en een tikkeltje verheugd", reageerde advocaat Gerard Spong zojuist op het vonnis tegen Bouterse. "Dit is gerechtigheid, we hebben hier heel veel jaren naartoe geleefd". Als advocaat adviseerde Spong eerder het Surinaams Openbaar Ministerie in het proces. Daarnaast was hij bevriend met een aantal advocaten die slachtoffer werden van de martelingen en moorden. "Het is een buitengewoon grootschalig onderzoek geweest. En dan is er vandaag een zekere ontlading", reageert de advcocaat.

Nabestaande: 'Mensen die deze moorden hebben gepleegd, kunnen niet vrij rondlopen'

"We zijn echt opgelucht dat er na 41 jaar eindelijk een eindvonnis is gekomen", zegt juriste en nabestaande Lilian Gonçalves tegen de NOS. Haar man was een van de slachtoffers van de Decembermoorden. "Ik hoop dat we het nu niet meer zullen hebben over de verdachten, maar over die vijftien mensen die zich verzet hebben. Het is een dag om eer te bewijzen aan een degenen die zich sterk hebben gemaakt voor een democratisch Suriname."

Henk Kamperveen, zoon van de vermoorde journalist André Kamperveen, reageert ook opgelucht. "41 jaar lang zijn we strijdvaardig geweest. Ik ben bij elke zitting geweest. Ik heb alle verhalen moeten aanhoren over martelingen en moordpartijen. Dat hebben we steeds meegenomen naar huis, we gingen er mee naar bed. Dit is het moment dat de mensen die hiervoor verantwoordelijk waren, zijn veroordeeld."

"Hoe het verder moet, ligt bij het OM", vervolgt Kamperveen. "Maar de mensen die deze moorden hebben gepleegd, op dit niveau, kunnen niet vrij rondlopen."

Hoe gaat het proces nu verder?

De uitspraak van het Surinaamse Hof van Justitie ligt dus onherroepelijk vast, maar hoe het praktisch verder gaat is nog onduidelijk. "Het OM moet invulling gaan geven aan de uitspraak van 20 jaar", zegt correspondent Nina Jurna in Paramaribo.

Het hof volgde vanmiddag de eerdere uitspraak van de Krijgsraad, die Bouterse tot 20 jaar cel veroordeelde. Het OM had daarnaast onmiddellijke gevangenneming van de oud-president geëist, maar daar gingen de rechters niet in mee. Het hof lichtte dat vanmiddag niet verder toe.

Nina Jurna: "Dat bevel tot is niet door het hof bekrachtigd. Er moet uiteindelijk uitvoering worden gegeven aan de straf, maar hoe dat gaat en wanneer dat gebeurt, bepaalt het OM."

Correspondent Nina Jurna: nabestaanden opgelucht

"Voor de nabestaanden is het goede nieuws dat de eerdere straf van de Krijgsraad overeind blijft", zegt correspondent Nina Jurna, die bij het uitspreken van het vonnis aanwezig was. "Na een hoger beroep kun je in Suriname niet verder procederen, de nabestaanden in de zaal vlogen elkaar dan ook in de armen. Zij zijn opgelucht. Een van hen sprak over gerechtigheid. De rechtstaat Suriname staat overeind. Het is Suriname gelukt deze zaak, hoelang het ook heeft geduurd, tot een einde te brengen. Dat geeft de nabestaanden opluchting, het recht heeft gezegevierd."

Roethof na uitspraak: 'Bouterse zou nu aangehouden kunnen worden'

Advocaat Gerald Roethof was aanwezig bij de uitspraak in de rechtszaal en licht toe wat er nu staat te gebeuren:

Hof: 'Geen bewijs voor tegencoup'

De Surinaamse nieuwssite ABC heeft zojuist details uit het vonnis gepubliceerd. De site schrijft dat volgens het Hof van Justitie niet is gebleken dat de slachtoffers van de Decembermoorden bezig waren met een tegencoup, iets wat Bouterse altijd heeft beweerd. Was dat bovendien wel het geval geweest, dan hadden zij strafrechtelijk moeten worden vervolgd.

Daarnaast rekent het Hof het Bouterse aan dat hij nooit spijt of berouw heeft betoond voor de moord en martelingen van de 15 slachtoffers.

Bouterse heeft geluisterd naar aanhang, onduidelijk waar hij is

Afgelopen zaterdag, bij een partijbijeenkomst van de Nationale Democratische Partij (NDP), vroeg Bouterse zijn aanhang nog of hij naar de uitspraak van het Hof van Justitie moest komen. Zij riepen hem daarop op weg te blijven.

Bouterses advocaat had de oud-president naar eigen zeggen juist geadviseerd om wel naar de rechtszaal te komen. "Maar hij is vrij om het advies niet op te volgen", benadrukte de raadsman. Waar Bouterse nu is, is vooralsnog onduidelijk.

De uitspraak van het Hof van Justitie is overigens definitief, Bouterse kan die niet meer aanvechten.

Geen onmiddellijke gevangenneming

Het Surinaamse Openbaar Ministerie had een onmiddellijke gevangenneming van Bouterse geëist, maar daar gaat het Hof van Justitie niet in mee, zegt correspondent Nina Jurna, die in de rechtszaal aanwezig is.

De Krijgsraad had de oud-president eerder ook al twintig jaar cel opgelegd. Aan dat vonnis was eveneens geen gevangenneming verbonden.

Bouterse opnieuw veroordeeld tot 20 jaar cel

Desi Bouterse is in hoger beroep veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn betrokkenheid bij de Decembermoorden in 1982. Bouterse was zelf niet in de rechtbank aanwezig, net als de vier medeverdachten. Waar hij is, is niet duidelijk.

Aanhangers Bouterse niet bij rechtszaal

Bij de rechtszaal in Paramaribo hebben zich geen aanhangers van Bouterse verzameld, ziet correspondent Nina Jurna.

President Santokhi deed gisteravond nog een appèl op de Surinaamse samenleving om de rust te bewaren. In een verklaring riep hij het land op tot "eenheid, verantwoordelijkheid en respect voor de rechtsstaat". "De samenleving wordt verzocht de aankomende uitspraak met kalmte tegemoet te treden voor vrede en rust", schreef Santokhi in een persbericht.

Surinaamse media melden dat het voor de rechtbank vanmiddag druk was met nationale en internationale journalisten en dat er veel beveiliging op de been was.

In de rechtszaal wordt het vonnis ondertussen nog altijd uitgesproken. Bouterse en zijn vier medeverdachten zijn niet aanwezig.

Bouterse niet in de rechtszaal aanwezig

Voormalig president Desi Bouterse is niet bij het hoger beroep tegen hem aanwezig. Dat bevestigt correspondent Nina Jurna, die in de rechtszaal in Paramaribo zit. Het OM heeft een onmiddellijke gevangenneming tegen hem geëist. Als het hof daarin meegaat zou Bouterse dus direct worden vastgezet.

Wat ging er aan de uitspraak vandaag vooraf?

Het proces gaat terug tot 2000. Een maand voordat de moorden verjaren, wordt een gerechtelijk vooronderzoek gestart. Jaren later, in 2007, gaat het strafproces tegen Bouterse en 24 andere verdachten uiteindelijk van start. Dat vindt plaats voor de Surinaamse krijgsraad.

Door allerlei verweren en wrakingen van de advocaten loopt het proces vertraging op, maar vanaf 2009 worden dan toch tientallen getuigen en verdachten gehoord. In 2019 wordt Bouterse door de Surinaamse krijgsraad bij verstek veroordeeld tot twintig jaar cel. Hij is dan president van Suriname en tekent bezwaar aan.

In 2021 wordt dat vonnis door de krijgsraad herbevestigd; Bouterse gaat vervolgens in hoger beroep. Dat proces loopt sinds juli 2022. In het hoger beroep, bij het Hof van Justitie, wordt voor het eerst expliciet gevangenneming geëist.

Suriname maakt zich op voor ontknoping proces tegen Bouterse

Nabestaanden hopen dat er na 41 jaar eindelijk gerechtigheid komt; aanhangers van hoofdverdachte Desi Bouterse hopen op vrijspraak.

Waar gaat het hoger beroep over?

De zaak draait om de moord op vijftien mannen in 1982. In de nacht van 7 op 8 december van dat jaar werden zij gemarteld en gedood in Fort Zeelandia, in de Surinaamse hoofdstad Paramaribo. Het waren tegenstanders van het toenmalige militaire regime onder leiding van Bouterse. Hij was samen met een groep sergeanten in 1980 via een coup aan de macht gekomen.

De vijftien mensen, onder wie journalisten, vakbondsleiders en advocaten, probeerden volgens het regime een staatsgreep te plegen. Het Hof van Justitie doet uitspraak over de verantwoordelijkheid van Bouterse en vier anderen bij de moorden. De voormalig legerleider, president en huidig oppositieleider is al tot twee keer toe tot 20 jaar gevangenisstraf veroordeeld, maar Bouterse bleef altijd op vrije voeten.

Vorig jaar begon het hoger beroep; justitie heeft opnieuw 20 jaar geëist, met een bevel tot gevangenneming. Als Bouterse wordt veroordeeld, is er geen hoger beroep mogelijk. Bouterse heeft altijd volgehouden dat er sprake is van een politiek proces.

Welkom

In dit blog houden we de komende uren de ontwikkelingen bij rond de uitspraak in het hoger beroep over de Decembermoorden. De Surinaamse oud-legerleider en voormalig president Desi Bouterse hoort in dat definitieve vonnis of hij 20 jaar de cel in moet. Het Openbaar Ministerie heeft een bevel tot onmiddellijke gevangenneming tegen hem geëist. De grote vraag is of Bouterse vandaag in de rechtbank zal verschijnen.

Naar de rechtszaal mogen geen camera's worden meegenomen. De uitspraak zal dan ook niet live bij de NOS te volgen zijn.