Gazprom draait gaskraan naar Bulgarije dicht • 140 miljoen voor onderwijs Oekraïense kinderen

Gazprom draait gaskraan naar Bulgarije dicht

Na Polen wordt ook Bulgarije geconfronteerd met het dichtdraaien van de gaskraan door Rusland. Dat land heeft van de Russische gasproducent Gazprom te verstaan gekregen dat er per morgen geen gas meer wordt geleverd, heeft de Bulgaarse minister van Energie bekendgemaakt. De bewindsman voegt eraan toe dat de eis van Gazprom om voortaan het geleverde gas in roebels te betalen, neerkomt op contractbreuk. Ook in het geval van Polen lijkt de stopzetting van gasleveranties te maken te hebben met de Poolse weigering om in roebels af te rekenen. Bulgarije is voor 90 procent van zijn gasbehoefte afhankelijk van Russisch gas, maar gas maakt slechts een beperkt deel uit van de energieconsumptie van de Bulgaren. Kolen, olie en kernenergie leveren een veel groter aandeel.

Rusland heeft energiebedrijf Eneco nog niet gedreigd met stopzetting van de gaslevering, zegt Eneco tegen persbureau ANP. Eneco, het enige Nederlandse gasbedrijf met een langetermijncontract voor Russisch gas, gaat ervan uit dat het gewoon in euro's kan blijven betalen, zoals contractueel is afgesproken.

Rusland: forse terreinwinst in zuiden en oosten

Het Russische ministerie van Defensie beweert grote gebieden in het zuiden en oosten van Oekraïne te hebben ingenomen. Het zou gaan om de hele regio rond de zuidelijk gelegen stad Cherson, gebieden rond Mykolajiv en Zaporizja en de regio rond de noordelijke stad Charkov. Ook zou aanzienlijke terreinwinst zijn geboekt in de regio's Donetsk en Loegansk, waarin de gelijknamige pro-Russische 'volksrepublieken' liggen.

In de veroverde gebieden keert langzaam het "vredige alledaagse leven" weer terug, aldus het departement. De door Rusland geclaimde militaire successen zijn niet te verifiëren. Oekraïne weerspreekt dat de stad Cherson helemaal in Russische handen is.

140 miljoen beschikbaar voor extra klasruimte Oekraïense kinderen

Het ministerie van Onderwijs stelt bijna 140 miljoen euro beschikbaar voor extra huisvesting voor onderwijs aan Oekraïense kinderen. Met het bedrag kunnen scholen bestaande ruimtes huren of noodlocaties laten plaatsen op het schoolterrein. Na de zomer kijkt het kabinet opnieuw wat er nodig is om de kinderen van Oekraïense vluchtelingen onderwijs te bieden.

Volgens cijfers van gisteren staan er nu 45.460 Oekraïners geregistreerd bij Nederlandse gemeenten. Het gaat veelal om vrouwen en kinderen. Kinderen in de schoolgaande leeftijd worden geacht hier onderwijs te volgen.

Poetin akkoord met hulp VN bij evacuatie burgers uit staalfabriek

De Russische president Poetin stemt er "in principe" mee in dat de Verenigde Naties en het Internationale Rode Kruis gaan helpen bij de evacuatie van ondergedoken burgers uit een staalfabriek in de stad Marioepol. Dat heeft een VN-woordvoerder bekendgemaakt na afloop van het gesprek tussen VN-chef Guterres en de Russische president in het Kremlin.

De VN moet de evacuatieoperatie eerst nog bespreken met het Russische ministerie van Defensie, aldus de woordvoerder. In de fabriek, waarschijnlijk het laatste bolwerk dat de Oekraïense strijdkrachten nog in handen hebben in Marioepol, schuilen naar schatting duizend burgers, veelal vrouwen en kinderen. Rusland claimt dat de rest van Marioepol na een wekenlang beleg helemaal in Russische handen is. Pogingen om burgers uit de stad en de fabriek te laten vertrekken, mislukken steeds.

Pools staatsenergiebedrijf: Rusland stopt met leveren gas

Het Poolse staatsbedrijf voor gas en olie PGNiG zegt dat Gazprom vanaf morgenochtend geen gas meer levert aan Polen. Eerder berichtten Poolse media al op basis van anonieme bronnen dat de gasleveranties vanuit Rusland zijn stopgezet. Volgens PGNiG pleegt Gazprom contractbreuk en zal het stappen ondernemen om de gasleveringen weer te laten plaatsvinden.

De minister van Klimaat van Polen zei in reactie op berichten in Poolse media al in een tweet dat de Poolse gasopslagen voor 76 procent gevuld zijn en dat Polen niet bang hoeft te zijn voor een gebrek aan gas. Op dit moment krijgt Polen zo'n 60 procent van zijn gas uit Rusland. Het contract met Gazprom voor gas via de Yamal-pijplijn zou op initiatief van Polen sowieso al aan het eind van dit jaar worden stopgezet. In oktober is naar verwachting een pijplijn klaar waarbij Polen gas krijgt via Noorwegen. Ook zet Polen meer in op vloeibaar gas.

De stop op gasleveringen via de Yamal-pijplijn heeft mogelijk te maken met de Poolse weigering om direct of indirect met roebels voor Russisch gas te betalen. Een aantal weken terug besloot de Russische president Poetin per decreet dat landen die Russisch gas kopen een roebelrekening moeten openen bij de bank van gasleverancier Gazprom.

Die bank zet stortingen in euro's of dollars dan om in roebels. Ontvangers van gas zijn tegen die constructie, omdat in hun contracten met Rusland vaak is opgenomen dat ze in hun eigen munteenheid kunnen betalen. Polen herhaalde vandaag niet aan de Russische eis te willen voldoen.

Polen zette vandaag ook vijftig Russische oligarchen en bedrijven waaronder Gazprom op een sanctielijst. Die lijst komt bovenop sancties die in EU-verband zijn afgesproken.

Amerika blij met Duitse wapenleveranties

De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin heeft de Duitse toezegging om 50 gepantserde luchtafweervoertuigen te leveren aan Oekraïne geprezen: "Het is een significante beslissing. Die systemen geven Oekraïne echte mogelijkheden." Het is voor het eerst dat Duitsland zware wapens levert aan een land in een conflictgebied.

Austin sprak na afloop van een bijeenkomst op de Amerikaanse vliegbasis Ramstein in Duitsland. Veertig landen hadden het daar over hulp aan Oekraïne. De landen willen nu elke maand met elkaar spreken.

De Amerikaanse minister liet zich ook uit over de explosies in Transnistrië, een separatistische regio in Moldavië waar Russische militairen gestationeerd zijn. "We willen zeker niet zien dat de oorlog overwaait", aldus Austin.

Hij bekritiseerde ook uitspraken van de Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov die zei dat de dreiging van een kernoorlog niet onderschat moet worden. Austin spreekt van "gevaarlijk en onbehulpzaam gebrul". Volgens Austin wil niemand een kernoorlog en is het verkeerd om over het gebruik van kernwapens te speculeren.

Oekraïne: Rusland blaast brug bij Odessa op

Volgens Oekraïne heeft Rusland een belangrijke brug bij de zuidelijke havenstad Odessa opgeblazen. De brug loopt over de monding waar de rivier de Dnjestr uitkomt in de Zwarte Zee. Het is de enige landverbinding van het gebied ten westen van Odessa naar Roemenië. Over de brug gaat zowel trein- als wegverkeer. Onduidelijk is of al het verkeer over de brug nu onmogelijk is.

Omrijden naar het westen is ook mogelijk via de noordkant van de riviermonding, over een weg die door Moldavië loopt. In de praktijk wordt die weg door Oekraïne beheerd.

Rusland heeft de afgelopen dagen meerdere spoorverbindingen aangevallen omdat die gebruikt zouden worden om wapens aan Oekraïne te leveren. Mogelijk speelt hier de strategische ligging ten opzichte van de pro-Russische Moldavische regio Transnistrië. Dat is een separatistenrepubliekje waar ook al jaren Russische militairen gestationeerd zijn.

Afgelopen week zei een belangrijke Russische generaal dat als Rusland het zuiden van Oekraïne volledig onder controle heeft er een route zou ontstaan over land naar Transnistrië, waar "ook gevallen zijn van onderdrukking van de Russischsprekende bevolking". Via het gebied ten westen van de opgeblazen brug zou die verbinding naar Transnistrië kunnen ontstaan.

Duitsland levert Oekraïne luchtafweergeschut

Duitsland gaat voor het eerst zware wapens leveren aan Oekraïne. Dat heeft de Duitse minister van Defensie Lambrecht gezegd, na een ontmoeting van zo'n veertig landen op de Amerikaanse luchtmachtbasis Ramstein in Zuidwest-Duitsland. Oekraïne ontvangt 50 Gepard Flakpanzers, die voornamelijk bedoeld zijn om vliegtuigen neer te kunnen halen.

De voertuigen staan al zo'n tien jaar in opslag. Voordat ze aan Oekraïne geleverd kunnen worden, moeten ze eerst nog een technische upgrade krijgen.

Duitsland heeft decennialang geweigerd zware wapens te leveren aan strijdende partijen in conflictgebieden. Sinds de oorlog in Oekraïne lijkt Duitsland echter van die doctrine te zijn afgestapt.

Mogelijk volgen er later nog meer leveringen van zwaar wapentuig. Zo willen Duitse leveranciers 88 Leopard-tanks en honderd houwitsers aan Oekraïne leveren.

Beeld bij 'vriendschapsboog' Kiev verwijderd

Een standbeeld in Kiev dat de vriendschap tussen Oekraïners en Rusland moet symboliseren, wordt verwijderd. Het beeld maakt onderdeel uit van de Vriendschapsboog van de Volkeren, en beeldt twee arbeiders uit. De boog zelf, gemaakt uit titanium, blijft staan, maar krijgt volgens burgemeester Klitsjko van Kiev een andere naam en de kleuren van Oekraïense vlag.

De boog en het beeld staan sinds 1982 in Kiev en werd neergezet vanwege het 60-jarig bestaan van de Sovjet-Unie en het 1500-jarig bestaan van Kiev.

Telefoongesprek tussen Poetin en Erdogan voorbij

De Turkse president Erdogan heeft zijn Russische ambtgenoot Poetin opgeroepen het "positieve momentum" van eerder onderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland vast te houden. Erdogan en Poetin spraken elkaar vanmiddag telefonisch. Volgens de Turkse president zou het goed zijn als Oekraïne en Rusland weer met elkaar om tafel gaan, zoals een maand geleden in Istanbul. Eventuele nieuwe gesprekken kunnen volgens Erdogan weer in Istanbul worden georganiseerd. De Turkse president hamerde verder op het belang van veilige vluchtwegen voor achtergebleven Oekraïense burgers.

Volgens het Kremlin heeft president Poetin aan Erdogan laten weten dat de Zuid-Oekraïense havenstad Marioepol inmiddels is bevrijd en dat daar niet meer wordt gevochten. Volgens Oekraïense autoriteiten wordt de belegerde stad echter nog steeds aangevallen door Russische troepen. Veel inwoners en militairen zouden zich nog altijd schuilhouden in de Azovstal-staalfabriek, het laatste bolwerk in Marioepol dat nog niet door de Russen is ingenomen.

Poetin zei vanmiddag tegen Erdogan dat Kiev "verantwoordelijkheid moet nemen" voor de mensen die zich in de fabriek verschansen. Volgens Poetin moet de Oekraïense regering de militairen daar oproepen om hun wapens neer te leggen, aldus het Kremlin in een verklaring na het telefoongesprek.

VN secretaris-generaal António Guterres op bezoek in Moskou

Guterres is in Moskou voor overleg met de Russische president Poetin en minister van Buitenlandse Zaken Lavrov. Hij heeft in het gesprek gepleit voor een "zo snel mogelijk" einde aan de oorlog. Het menselijk lijden moet tot een minimum beperkt blijven, zei Guterres.

"We hebben een andere kijk op dingen, maar dat weerhoudt ons er niet van om in gesprek te gaan", zei de Portugees. Hij stelde voor een zogenoemde humanitaire contactgroep op te richten om het leed voor burgers te verzachten. Lavrov zei dat Rusland bereid is samen te werken met de VN om burgers te helpen, maar wil niet ingaan op het Oekraïense voorstel voor overleg in Marioepol.

Morgen reist Guterres naar Kiev om daar te praten met president Zelensky. Oekraïne riep Guterres vooraf op zich hard te maken voor de evacuatie van burgers uit het belegerde Marioepol.

Zorgen over explosies in pro-Russische regio van Moldavië

Transnistrië, een pro-Russische afvallige regio in Moldavië, heeft de hoogste staat van paraatheid afgekondigd na een reeks explosies. Het is onduidelijk wie daarvoor verantwoordelijk is. Er wordt gevreesd voor escalatie van de oorlog in Oekraïne, waar Transnistrië aan grenst. De regio ligt honderden kilometers van het front.

De veiligheidsraad van Moldavië is met spoed bijeengekomen naar aanleiding van de reeks ontploffingen en incidenten. Vanmiddag komt de regering met een verklaring.

40 landen in Duitsland bijeen voor overleg, ook Nederland is erbij

Op vliegbasis Ramstein in Duitsland praten vandaag veertig landen, op uitnodiging van de Verenigde Staten, over de oorlog in Oekraïne. De VS heeft een luchtmachtbasis in Ramstein. Het gaat om ministers van Defensie en hooggeplaatste militairen. De Nederlandse minister van Defensie Ollongren is er ook bij, net zoals de Oekraïense minister Reznikov.

Centraal in het overleg staat het bewapenen en steunen van Kiev. "De komende weken zullen heel erg kritiek zijn", zegt generaal Mark Milley, de hoogste Amerikaanse militair. "De Oekraïners hebben continu steun nodig om succes te boeken op het slagveld. En dat is het doel van deze conferentie."

De Amerikaanse minister van Defensie, Lloyd Austin, riep de landen bijeen:

Lokale autoriteiten Transnistrië melden nog een explosie, nu bij militaire locatie

Er is een derde explosie geweest in Transnistrië, een zelfverklaarde pro-Russische republiek in het oosten van Moldavië die grenst aan Oekraïne. Lokale autoriteiten meldden vanochtend vroeg ook al twee explosies, waarbij twee krachtige radiozendmasten werden verwoest. Niemand raakte gewond.

Nu zou het gaan om een explosie bij een militaire locatie in de buurt van Tiraspol, de stad waar gisteren explosies waren bij het ministerie van Staatsveiligheid. De veiligheidsraad van Transnistrië spreekt van een 'terroristische aanval', schrijft het Russische staatspersbureau Tass. Volgens lokale media hebben de autoriteiten verschillende controleposten opgetuigd.

Transnistrië grenst aan het zuiden van Oekraïne. De Oekraïense regering is bang dat Rusland vandaaruit mogelijk een nieuw offensief begint. Er zijn Russische militairen gestationeerd, maar de afvallige regio wordt door vrijwel geen land erkend als staat.

VN-woordvoerder: 8,3 miljoen vluchtelingen verwacht dit jaar

De vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties verwacht dat zo'n 8,3 miljoen mensen dit jaar uit Oekraïne zullen vluchten . Volgens een woordvoerder hebben ruim 12,7 miljoen mensen hun huis verlaten sinds het begin van de Russische invasie.

7,7 miljoen mensen bleven in Oekraïne. Meer dan vijf miljoen Oekraïners zijn hun land onvlucht.

Precies een maand geleden stond de teller op 10 miljoen vluchtelingen. NOS op 3 maakte toen onderstaande video over welke route vluchtelingen afleggen in hun zoektocht naar veiligheid:

Explosies beschadigen twee zendmasten in opstandige regio Moldavië

In Transnistrië, een zelfverklaarde pro-Russische republiek in Moldavië die grenst aan Oekraïne, zijn opnieuw explosies geweest. Dat melden lokale autoriteiten. Vanochtend vroeg waren er twee explosies waarbij twee krachtige radiozendmasten werden verwoest. Niemand raakte gewond.

Belarussisch persbureau Nexta meldt op Twitter dat via de zendmasten Russische radioprogramma's werden uitgezonden:

Gisteren werden in de regio ook explosies bij gemeld, toen bij het ministerie van Staatsveiligheid. Het gebied grenst aan het zuiden van Oekraïne. De Oekraïense regering is bang dat Rusland vanuit daar mogelijk een nieuw offensief begint.

Transnistrië scheidde zich in 1990 af van Moldavië. Er zijn Russische militairen gestationeerd, maar het staatje wordt door vrijwel geen land erkend.

Britse staatssecretaris: geen directe dreiging van escalatie oorlog

Er is geen directe dreiging dat de oorlog in Oekraïne escaleert, zegt de Britse staatssecretaris van Defensie James Heappey. Hij reageert daarmee op de uitspraak van de Russische minister Lavrov van Buitenlandse Zaken over een mogelijke derde wereldoorlog.

"Lavrovs handelsmerk de afgelopen vijftien jaar als buitenlandminister is dit soort grootspraak geweest", zegt hij tegen de BBC. "Ik denk niet dat er nu een directe dreiging is van escalatie. Alles wat het Westen doet om Oekraïne te steunen is goed afgewogen, om directe confrontatie met Rusland te voorkomen."

'Lavrov sprak al eerder over kernwapens'

"De woorden derde wereldoorlog hoor je niet zo vaak", zegt correspondent Geert Groot Koerkamp in het NOS Radio 1 Journaal. De Russische minister van Buitenlandse Zaken Lavrov werd ernaar gevraagd door een interviewer van een Russische staatszender. Hij antwoordde dat een kernoorlog "een reële mogelijkheid" is.

Daar stelde hij wel tegenover dat zo'n oorlog ontoelaatbaar is. Verder zegt hij dat Rusland en Oekraïne er hoe dan ook uit zullen komen, maar dat de inhoud van een akkoord afhangt van de militaire situatie.

"Er is door Lavrov al vaker gesproken over het mogelijk gebruik van bijvoorbeeld nucleaire wapens", zegt Groot Koerkamp vanuit Moskou. "Maar hij heeft nu wel heel uitgesproken gezegd dat een kernoorlog een reële mogelijkheid is die we niet moeten uitvlakken." De Russische minister blijft daarbij naar het Westen wijzen. "Volgens Lavrov en Rusland gooit het Westen olie op het vuur in Oekraïne. De risico's van een directe confrontatie tussen het Westen, de NAVO, en Rusland worden daardoor vergroot. En daarmee ook de gevaren van een mogelijke derde wereldoorlog."

Volgens Groot Koerkamp is Lavrov al vaker gevraagd naar het mogelijk gebruik van kernwapens door Rusland. "Doorgaans ontwijkt hij die vragen, of geeft hij een antwoord waar je verschillende kanten mee op kunt."

Russen rukken op naar Zaporizja, stad Kreminna gevallen

Het Oekraïense leger bereidt zich voor op een Russische aanval op de stad Zaporizja, in het oosten van het land. Dat meldt het Britse ministerie van Defensie in zijn dagelijkse update op Twitter.

Volgens Groot-Brittannië rukken de Russen ook op naar andere steden in het oosten van Oekraïne, zoals Slovjansk en Kramatorsk. De stad Kreminna is gevallen, bevestigen de Britten. Een week geleden meldde de gouverneur van de provincie Loegansk al dat die stad was veroverd door de Russen.

Ten zuiden van Izjoem wordt door het Oekraïense leger hevig gevochten om de Russische opmars te stoppen.

'Oekraïne beschiet Russische dorpen'

In de Russische plaats Golovtsjino zijn verschillende gebouwen beschadigd geraakt na beschietingen door Oekraïne, meldt de Russische gouverneur van de regio. Het dorp ligt zo'n 90 kilometer ten noorden van de Noord-Oekraïense plaats Charkov.

Een paar uur eerder zei de gouverneur dat in Zjoeravljovka twee mensen gewond zijn geraakt bij een aanval. Die plaats ligt zo'n 60 kilometer ten oosten van Golovtsjino op de grens met Oekraïne. Hij zei niet wat voor wapens er bij de aanvallen zijn gebruikt. Persbureau Reuters, dat er melding van maakt, kon de berichten niet onafhankelijk verifiëren.

'Een miljoen mensen via corridors gevlucht'

Tot nu toe zijn ongeveer een miljoen mensen in Oekraïne via een humanitaire corridor gevlucht. Dat zegt de Oekraïense vicepremier Irina Veresjtsjoek. Ze zegt ook dat er zeker 250 Oekraïense militairen en burgers door de Russen zijn vrijgelaten. De cijfers zijn niet onafhankelijk bevestigd.

Het instellen van de humanitaire corridors was niet altijd even succesvol. Zowel de Russen als de Oekraïners beschuldigden elkaar geregeld van het schenden van de tijdelijke wapenstilstanden die voor de corridors werden ingesteld.

Oekraïne: Russische gevechtsvliegtuigen en kruisraketten uit de lucht gehaald

Een woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht zegt dat er gisteren tien Russische luchtdoelen zijn geraakt. Daar zouden ook drie Russische straaljagers bij zitten. De woordvoerder zegt dat de Russen "veel kruisraketten hebben afgevuurd op infrastructuur en treinstations".

Drie van die raketten zijn uit de lucht gehaald, naast de drie straaljagers en vier onbemande luchtvaartuigen. De claims zijn niet onafhankelijk geverifieerd.

Vier doden en negen gewonden bij bombardement Charkov

Bij een bombardement in de regio van Charkov zijn vier doden gevallen en negen gewonden. Dat zegt de gouverneur van de regio tegen de Oekraïense publieke omroep.

Persbureau Reuters, dat er melding van maakt, zegt dat het de berichten niet onafhankelijk heeft kunnen verifiëren.

Lavrov: dreiging kernoorlog niet onderschatten

"We moeten de dreiging van een kernoorlog niet onderschatten". Dat heeft de Russische minister Lavrov van Buitenlandse Zaken tegen Russische staatsmedia gezegd. Daar zet hij wel tegenover dat hij een dergelijke oorlog ontoelaatbaar vindt.

Verder zei Lavrov dat de NAVO "in wezen" een indirecte oorlog met Rusland voert door Kiev te voorzien van wapens.

Lavrov werd gevraagd naar hoe belangrijk het was om een Derde Wereldoorlog te vermijden, en of de huidige situatie vergelijkbaar was met de Cuba-crisis in 1962, een dieptepunt in de betrekkingen tussen de VS en de Sovjet-Unie. Lavrov antwoorde slechts dat Rusland er koste wat kost naar streeft om een internationale nucleaire oorlog te voorkomen. "Dat is onze sleutelpositie waarop we alles baseren".

Over een overeenkomst om het conflict in Oekraïne te beëindigen zei hij dat "Rusland en Oekraïne er hoe dan ook uit zullen komen, maar dat de inhoud van een mogelijk akkoord zal afhangen van de militaire situatie".

Volgens Lavrov doet Oekraïne alleen maar alsof het wil onderhandelen. "Welwillendheid heeft beperkingen. Als het niet wederzijds is, helpt dat het onderhandelingsproces niet", stelt Lavrov. De Oekraïense president Zelensky is volgens de minister een goede acteur. "Maar als je je goed richt op wat hij zegt, spreekt hij zichzelf duizenden keren tegen."

Welkom!

Welkom in een nieuw liveblog over de oorlog in Oekraïne. Hier houden we je de hele dag op de hoogte van de laatste ontwikkelingen. Het liveblog van gisteren lees je hier terug.