Hof doet over week uitspraak in avondklokzaak • Rechter wil 'grondig' kijken

Liveblog gesloten

Nu de zitting ten einde is, sluiten wij dit liveblog.

Avondklok nog zeker week van kracht

Vanwege het besluit van het hof om over een week uitspraak te doen, blijft de avondklok in ieder geval nog een week gelden. Dinsdag bepaalde het gerechtshof in het spoedappèl namelijk dat de uitspraak van de voorzieningenrechter wordt opgeschort tot er uitspraak is gedaan in het hoger beroep.

Als het hof het vonnis van de rechtbank overeind houdt, betekent dat overigens nog niet het einde van de avondklok. Het demissionaire kabinet heeft een spoedwet voor de avondklok naar de Tweede en Eerste Kamer gestuurd. Gisteren kreeg die spoedwet een meerderheid in de Tweede Kamer. Vandaag buigt de Eerste Kamer zich over de wet. Daar lijkt het kabinet ook op een meerderheid te kunnen rekenen.

Uitspraak over een week

Voorzitter Tan-de Sonnaville van het gerechtshof zegt dat na het horen van de argumenten van beide partijen er meer tijd nodig is voor het doen van een uitspraak. In eerste instantie had het hof het streven om vandaag nog uitsluitsel te geven, maar Tan-de Sonnaville zegt dat dat niet lukt. Volgende week vrijdag wordt er schriftelijk uitspraak gedaan.

Viruswaarheid-voorman Willem Engel zegt meteen tegen de raadsheer dat hij het een "vreemde gang van zaken" vindt, omdat in zijn ogen het hof dinsdag in het spoedappèl wel snel uitspraak kon doen. "We vonden dit de verstandigste keuze", antwoordt Tan-de Sonnaville, die benadrukt grondig naar de zaak te willen kijken. "Met snelheid, maar niet te snel."

Viruswaarheid mist onderbouwing van Staat

Actiegroep Viruswaarheid krijgt ook een half uur om te reageren op het pleidooi van de Staat. Advocaat Gerben van de Corput neemt eerst het woord. Volgens hem is de effectiviteit van de avondklok niet aan te tonen, waardoor de buitengewone omstandigheden ontbreken voor de manier waarop de avondklok is ingevoerd.

Vervolgens spreekt juridisch adviseur Jeroen Pols. Hij zegt onderbouwing van de Staat te missen. "Zeggen dat iets noodzakelijk is, is geen onderbouwing. Dat is roepen." Ook betwijfelt hij of er wel serieus is gekeken door het OMT naar alternatieven voor de avondklok en onderstreept hij het effect van de maatregel op jongeren. Pols: "Het is misdadig wat wij nu met de jongeren doen".

Viruswaarheid-voorman Willem Engel spreekt als laatste. Hij plaatst onder meer vraagtekens rond de druk op de zorg en de oversterfte, die er volgens hem niet is. Eind vorig jaar constateerde het CBS nog dat er in 2020 13.000 meer mensen overleden dan verwacht; de oversterfte was sinds de Tweede Wereldoorlog niet zo hoog. Engel geeft ook nog kort het woord aan emeritus hoogleraar immunologie Pierre Capel, die vanochtend werd opgevoerd als deskundige. Hij vindt dat er rond het virus te veel aandacht is voor besmettelijkheid, en er onvoldoende wordt gekeken naar waar iemand ziek van wordt.

Landsadvocaten reageren op pleidooi Viruswaarheid

De landsadvocaten kregen van het hof een half uur spreektijd om te reageren op het pleidooi van Viruswaarheid. Landsadvocaat Reimer Veldhuis verwierp onder meer het argument dat de avondklok eerder ingevoerd moest worden als die maatregel zo noodzakelijk was. Hij gebruikte als vergelijking het versterken van een dijk. "Als die dijk dreigt door te breken en je hebt er eerder al eens over nagedacht om die te versterken, betekent het niet dat je hem dan niet alsnog mag versterken", zei hij.

Zijn collega Jannetje Bootsma ging in op de bewering dat ouderen, die relatief het kwetsbaarst zijn voor het virus, de avondklok helemaal niet nodig hebben, omdat ze na 21.00 uur vaak toch al binnen zijn. "We doen het voor mensen die wel bij elkaar op bezoek gaan en met elkaar contacten hebben. Zij verspreiden het virus en uiteindelijk ook ouderen", zei ze.

Veldhuis benadrukte verder dat de Tweede Kamer nu twee keer heeft ingestemd met de avondklok en dat de Staat met de maatregel preventief handelt. "Maar volgens Viruswaarheid moet de ramp zich kennelijk eerst voltrekken, voordat de Staat er iets aan mag doen", zei hij.

Zitting hervat

De zitting in het hoger beroep over de wettelijke gronden van de avondklok is hervat. De partijen krijgen nog een keer het woord. Allereerst mag de Staat reageren op het pleidooi van Viruswaarheid.

De zitting is geschorst tot 13.30 uur

De rechter schorst de zitting voor de lunch.

Aanhangers van Willem Engel bij de rechtbank

Emeritus hoogleraar immunologie Pierre Capel spreekt

Willem Engel wisselt van plaats met emeritus hoogleraar immunologie Pierre Capel, die op de publieke tribune zat. Capel maakt bezwaar tegen het "op een hoop gooien" van alle mutaties van het virus tot "de" Britse variant. Hij houdt daarna een vrij technisch verhaal over onder meer antistoffen en de besmettingskans van kinderen.

Op het moment dat hij echt de diepte ingaat met zijn betoog onderbreekt de rechter hem kort om te vragen of hij nog veel tijd nodig heeft. Capel rond vervolgens zijn verhaal na een paar minuten af.

Willem Engel aan het woord

Na de pleitnota van zijn juridisch adviseur neemt Willem Engel van Viruswaarheid het woord. Hij vraagt zich allereerst af waarom Jaap van Dissel van het RIVM niet aanwezig is op de zitting, omdat hij hem graag vragen had willen stellen.

Daarna stelt hij dat "in de maanden met de letter R erin" al "honderden, zo niet duizenden jaren" virussen en ziektes met ademhalingsklachten als symptoom rondwaren. "Ik denk dat we een grote vergissing maken als we dit allemaal onder corona scharen", zegt hij. Overigens zijn de meeste wetenschappers het daar niet mee eens.

'We betalen een zeer grote prijs voor de maatregelen'

Juridisch adviseur Pols stelt dat we een zeer grote prijs betalen voor de coronamaatregelen die genomen zijn. Hij haalt onder meer thuis mishandelde kinderen en de grote economische gevolgen aan. "De balans is nooit onderzocht, men doet gewoon", zegt hij over de overheid.

"Feit is dat de ziekenhuizen niet méér overspoeld zijn dan andere jaren", stelt hij. Wel wordt de zorg volgens hem ontwricht omdat ziekenhuispersoneel vaak getest wordt en naar huis moet bij een positieve coronauitslag. "Dat is dus een gecreëerd probleem."

Hij stelt ook dat er geen juiste rechtsgrond was voor de invoering van de avondklok en is het niet eens met de argumenten van de landsadvocaat als het gaat over de snelle noodzaak voor de avondklok. "Een noodsituatie blijkt uit waarneming en niet uit modellen en adviezen."

Pols vindt dat deze zaak niet alleen over de avondklok gaat. "Vinden wij de rechtsstaat het waard om voor onze kinderen te behouden", vraagt hij zich af. "Accepteren wij maatregelen die het geluk en bestaan van miljoenen Nederlanders bedreigen?", zo sluit hij zijn pleitnota af.

Viruswaarheid aan het woord

Het juridische team van Viruswaarheid stelt in een eerste, korte reactie dat de waarschuwingen van de door de overheid geraadpleegde deskundigen "nog nooit zijn uitgekomen, ook niet tijdens de Mexicaanse griep."

Dan begint juridisch adviseur Jeroen Pols van Viruswaarheid met zijn pleitnota. Viruswaarheid ontkent het bestaan van het virus niet, zo begint hij. "Er zijn bepaalde risicogroepen die kans hebben ernstig ziek te worden en te overlijden. Maar het bestrijden van ziektes mag geen excuus zijn voor het ongebreideld beperken van vrijheid."

Pols: "De huidige maatregelen sluiten 17,5 miljoen mensen op in hun huis zonder dat een rechter dat getoetst heeft." Hij stelt ook dat een regering niet eerst kan bezuinigen op IC-bedden "om daarna maatregelen tegen de bevolking te nemen om dat probleem op te lossen."

Bovendien is volgens hem het effect van de avondklok niet te meten, "al is het maar omdat de maatregel tegelijkertijd werd ingevoerd met de maatregel van maximaal één iemand op bezoek."

Korte pauze tot 11.10 uur

De landsadvocaat is na bijna een uur praten klaar. Hij gebruikte zijn spreektijd vooral om uit te leggen waarom het kabinet de maatregel nodig vond en vindt. De kern van zijn betoog: de avondklok beperkt onze bewegingsvrijheid, maar die beperking is proportioneel en op de juiste wijze ingevoerd door de overheid.

Er wordt een pauze ingelast.

'De avondklok heeft effect'

Omdat de Staat dinsdag in hoger beroep is gegaan, mag landsadvocaat Reimer Veldhuis als eerste spreken. Hij haalt onder meer uitspraken, adviezen en data van het RIVM en het Outbreak Management Team aan, om aan te tonen dat de avondklok nodig zou zijn om de verspreiding van het coronavirus in te dammen.

Hij stelt ook dat de avondklok goed wordt nageleefd in Nederland, dat de maatregel helpt en dat effecten van de maatregel zichtbaar zijn, bijvoorbeeld op de IC's van ziekenhuizen. "Nu ingrijpen betekent dat er later niet steviger moet worden ingegrepen", zegt hij. "Want wat blijft er dan over, een avondklok overdag?"

Kijk hier live mee met het hoger beroep of het debat in de Eerste Kamer

Wil je het debat en de stemming van de Eerste Kamer volgen? Dat kan via een livestream op NOS.nl, in de NOS-app en via NPO Politiek. Het hoger beroep over het opheffen van de avondklok is te zien via deze livestream, de NOS-app en NPO Nieuws.

De planning van vandaag

Net als dinsdag bij het spoedappèl is Marie-Anne Tan-de Sonnaville voorzitter van het hof in de zaak. De raadsheer werd toen na een rommelig begin van de zitting gewraakt door actiegroep Viruswaarheid, omdat ze vooringenomen zou zijn. Dat wrakingsverzoek werd afgewezen.

Ze legt nu de planning van vandaag uit. Er is een ochtend- en een middaggedeelte, waarin de juristen van de Staat en Viruswaarheid hun zegje mogen doen. Marie-Anne Tan-de Sonnaville vertelt de aanwezigen ook dat ze met haar linkeroor niets hoort en daarom misschien mensen zal vragen om iets opnieuw te zeggen.

De behandeling gaat tot zeker in de middag duren. Wanneer de uitspraak volgt is nog niet duidelijk.

De zitting is geopend

Het gerechtshof in Den Haag is begonnen met de behandeling van het hoger beroep in de avondklokzaak. De rechters buigen zich over de wettelijke gronden van de coronamaatregel.

Dinsdag oordeelde een lagere rechter dat de avondklok meteen opgeheven moest worden, omdat die gebaseerd was op een wet die alleen bij 'bijzondere spoedeisendheid' mag worden ingezet door de overheid. Omdat er uitgebreid over het al dan niet invoeren van een avondklok was gedebatteerd, was er geen sprake meer van spoed, vond de rechter.

De overheid ging tegen die uitspraak in beroep en die zaak wordt vandaag dus behandeld. 'n Verschil met de zaak van dinsdag is dat er nu drie rechters naar de zaak kijken, in plaats van één.

Lees er hier meer over:

Willem Engel komt aan bij het gerechtshof