Snel: het duurde te lang tot ik in actie kwam voor gedupeerde kindertoeslagouders

Verhoor afgelopen

Morgen gaan de verhoren door met de huidige minister Hoekstra van Financiën en premier Rutte.

Snel zat vast in 'defensieve houding' en betreurt uitblijven snelle hulp

Aan het eind van het uren durende verhoor wordt Snel gevraagd om terug te kijken naar zijn eigen functioneren. Hij heeft de commissie proberen te overtuigen dat hij niets liever wilde dan de gedupeerde ouders ruimhartig te compenseren voor geleden schade. Hij vindt dat hij te vaak te laat belangrijke informatie kreeg van zijn ambtenaren. "Daarom duurde het zo lang tot ik in actie kon komen."
Zelf heeft hij de fout gemaakt door in de soms kleine, signalerende zinnen in nota's op te pikken dat er iets behoorlijk mis ging. "Ik neem het mezelf kwalijk dat ik die attentiezinnetjes blijkbaar niet heb opgepikt. Ik zat in het defensieve vast. Als dit nog een keer mag meemaken in mijn leven, hoop ik sneller uit die tunnel te komen."

Snel concludeert: het heeft veel te lang geduurd voor ouders, we liepen teveel achter de bal aan

De voormalige staatssecretaris vindt dat hij

Lees ook: het nieuwsartikel over het verhoor van Snel

Mijn broek viel van mijn kont, zegt Snel over de harde aanpak 'fraude'-ouders

Het verhoor van Snel gaat verder over de harde aanpak van ouders die schuldig werden bevonden aan fraude, terwijl dat - zo als later bleek - eigenlijk bijna altijd onterecht was. "Als je eenmaal in het oog komt van de afdeling toezicht, dan heb je geen schijn van kans." De afdeling toezicht pikte via de computer ouders eruit die een hoge kinderopvangtoeslag kreeg, vaak mensen met een laag inkomen en van allochtone afkomst. Snel kon zich niet voorstellen dat de Belastingdienst zich schuldig heeft gemaakt aan etnisch profileren. "Het is verschrikkelijk."

Even pauze tot 15.20 uur

Snel is al meer dan twee uur aan het woord, dus tijd voor een korte pauze.

'Onze informatiehuishouding was een bende'

Snel spreekt zijn verbazing uit dat hij allerlei belangrijke documenten niet onder ogen kreeg en dat er zelf nog steeds onbekende memo's naar boven komen. "Er worden 36 miljoen stukken doorzocht en daarna komt er weer een nota boven", constateert hij, maar heeft geen verklaring. "I don't get it." Hij deelt de frustratie van de onderzoekscommissie. "De informatiehuishouding was een bende. Alles werd niet gevonden."

Snel hekelt aanpak ministerie om leed getroffen ouders te verzachten

De D66-politicus wilde in zijn periode de gedupeerde groep ouders "recht doen", maar dat was niet eenvoudig. Ambtenaren bij de Belastingdienst reageerden "te defensief" op de groeiende kritiek op hun functioneren. Hij wilde de ouders ruimhartig compenseren, maar er was een bedrag van 500 euro vastgesteld. Snel is scherp over de werkwijze van de afdeling Toeslagen. "Het was een fabriek zonder menselijke maat. Als je een vinkje niet goed had ingevuld, werd je toeslag hupsakee ingetrokken."

Snel vroeg zijn ambtenaren om ruimhartig te zijn bij rechtszaken, die inmiddels liepen tegen als fraudeurs bestempelde ouders. Aan zijn oproep werd nauwelijks gehoor gegeven.

Voorzitter Van Dam doet even stapje terug, vanwege voetbalvriendschap dochter

Zinnetje in memo 88 niet gezien

De voormalige staatssecretaris Snel dacht dat hij in 2018 met het aanbieden van financiële compensatie en een excuus het probleem voor de gedupeerde ouders adequaat had opgelost. De Nationale Ombudsman was heel pittig geweest. "Maar het goede nieuws was; we nemen deze aanbevelingen over." Snel beloofde ook nog een aantal aanbevelingen over te nemen. "Daarmee leek dat dossier voor mij minder belangrijk."

Hij benadrukt dat hij heel veel dossiers over allerlei onderwerpen onder ogen kreeg. In een dossier heeft een zinnetje gestaan waarin gewaarschuwd werd voor een structureler probleem. "Ik kreeg honderden dossiers en het kan zijn dat ik het allerlaatste zinnetje in memo 88 niet heb opgemerkt."

Snel: in mijn begin ging het niet veel over de kinderopvangtoeslag

D66-politicus Menno Snel was staatssecretaris van Financiën van oktober 2017 tot december 2019, toen hij aftrad vanwege de toeslagaffaire. Bij zijn overdracht kreeg hij geen dossier overhandigd om hem te wijzen op de financiële problemen bij ouders en gastouders. Het dossier werd prangend, zegt hij, in het voorjaar van 2019. Met de minister van Financiën Wopke Hoekstra had hij er ook geen gesprekken over. "In het voorjaar van 2019 was dit geen dossier dat zo hoog opspeelde dat ik daar veel contact over had met de minister."

Pauze tot 13.00 uur, daarna ex-staatssecretaris Snel aan het woord

Van Ark heeft meerdere malen in het verhoor gezegd dat ze niet heeft gezien dat het zo misging bij het terugvorderen van kinderopvangtoeslagen bij de Belastingdienst. Ze zag wel problemen: de complexiteit van het systeem, de voorschotsystematiek, het vaststellen van de toeslag achteraf en de verantwoordelijkheid die erg bij de ouders lag. "Ik had meer moeten doorvragen toen ik signalen kreeg dat ouders in de problemen zaten."

Nog even nalezen?

De kern van het verhaal van Van Ark

Gedupeerde ouders moeten wachten op compensatie, maar Van Ark weet niet precies waarom

In 2019 erkent het kabinet dat een aantal ouders onterecht hard aangepakt is door de Belastingdienst met het terugvorderen van hoge bedragen kinderopvangtoeslag. Staatssecretaris Snel van Financiën stelt voor om de ouders van de zogenoemde CAF-11-zaak zo snel mogelijk financieel te compenseren. Uiteindelijk gebeurt dit niet en wordt de commissie-Donner aan het werk gezet om de kwestie nog beter uit te zoeken en te kijken hoe hoog die tegemoetkoming moet worden.

Van Ark was voorstander van snelle financiële compensatie, maar weet niet precies waarom er niet meteen is uitbetaald. De commissie vraagt of dit ook komt door een strijd tussen het ministerie van Financiën en het ministerie van Sociale Zaken over het betalen van deze rekening. Er zijn pittige discussies geweest tussen ambtenaren van deze twee ministeries, erkent Van Ark. "Er waren wel lelijke discussies in de machinekamer van het ministerie."

Lees hier de verhoren van Weekers, Wiebes en Asscher na

Van Ark: 'Overheid moet belofte nakomen om mensen in nood te helpen'

De VVD-politica wordt gevraagd of de bewindslieden de afgelopen jaren in een "ivoren toren" hebben gezeten. Ze benadrukt dat de overheid een kernbelofte heeft gebroken. "De belofte aan mensen in nood dat ze worden geholpen. En die belofte moet hersteld worden." Dat de wet door twee verschillende ministeries wordt uitgevoerd noemt ze een "recept voor ellende".

Commissielid Van Aalst noemt het een trieste constatering. Hij vindt dat de ouders weinig hebben aan het verhaal van de oud-bewindspersonen dat ze het allemaal graag beter hadden gedaan.

Van Ark betreurt haar keuze kinderopvangbetaling bij Belastingdienst te houden

In 2018 besluit staatssecretaris Van Ark het uitkeren van kinderopvangtoeslag bij de Belastingdienst te houden. In het regeerakkoord was juist afgesproken om het systeem simpeler te maken en te kiezen voor directe financiering. Daarbij krijgen de opvangorganisaties direct geld. Ouders zouden dan geen ingewikkelde formulieren meer in te hoeven vullen over hun gewerkte uren en hun inkomsten.

Van Ark liet zich overtuigen door haar collega Snel van Financiën. "Hij zei me: het klinkt gek, maar Toeslagen is de beste lopende dienst die we hebben." Het strookte niet met het beeld dat Van Ark had, maar ze vroeg niet door. Dat maakt haar nu "boos en verdrietig". "Het had veel mensen veel leed bespaard." Ze heeft haar keuze weloverwogen gemaakt, ze vreesde voor ICT-problemen bij de invoering van een nieuw systeem. En de Belastingdienst zou mensen met schulden minder hard aanpakken. "Ze hebben mij dat beloofd."

Commissielid Van Aalst begrijpt het niet: 'U moest toch doorvragen?'

Ex-staatssecretaris Van Ark vertelt dat ze veel werk heeft gemaakt van betere bestrijding van de schuldenproblematiek en een betere kinderopvangregeling. "Met stip op één stond de aanpak van de schuldenproblematiek", zei Van Ark. Ze zag dat mensen in de problemen kwamen door het verkeerd invullen van formuleren en daar is ze mee aan "aan de slag" gegaan. Maar ze had niet door dat de problemen kwamen door de harde "alles of niets-aanpak" van de Belastingdienst.

Commissielid Van Aalst begrijpt niet dat ze niet heeft doorgevraagd over de achterliggende oorzaken van de financiële nood van een grote groep ouders. "Dat is toch gek? Er moet toch iemand doorvragen?"

Van Ark kan er geen antwoord op geven en zegt: "Ik heb de eerste afslag gemist."

Volg ook verslaggever Jorn Jonker

Via Twitter doet Nieuwsuur-journalist Jorn Jonker verslag van het verhoor van Van Ark:

Asscher en Wiebes zagen omvang kinderopvangaffaire niet

Afgelopen maandag kwamen oud-bewindslieden Weekers, Wiebes en Asscher bij de commissie. Oud-PvdA-minister Asscher heeft niet in de gaten gehad hoe veel mensen in de problemen waren gekomen, zei hij tegen de Parlementaire Ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag. Hetzelfde beeld schetste Wiebes, van 2010 tot 2017 staatssecretaris van Financiën en verantwoordelijk voor de Belastingdienst. Ondanks signalen van ambtenaren in memo's, kritische rapporten van de Ombudsman en doordringende vragen van Kamerleden, had de VVD'er niet door dat er een "bom" ontplofte.

Van Ark: ik had heel graag geweten, had leed kunnen besparen

Voormalige staatssecretaris Van Ark vertelt dat ze bij haar aantreden niet te horen heeft gekregen dat de ouders bij verkeerd ingevulde kinderopvangpapieren alles moesten terugbetalen van de Belastingdienst, de 'alles-of-niets-methode'. "Ik had het graag geweten. Dan had ik veel leed kunnen besparen. Dat vind ik heel erg."

Twee verhoren op het programma

Vandaag worden twee (oud-)bewindslieden onder ede verhoord:

9.30 uur: Tamara van Ark (VVD), voormalig staatssecretaris van Sociale Zaken.

13.00 uur: Menno Snel, voormalig staatssecretaris van Financiën.

De verhoren zijn te volgen via een livestream op NOS.nl, in de NOS-app, op NPO Politiek en via NPO Start. Ook worden ze tot ongeveer 17.00 uur uitgezonden op NPO 1. Morgen komen minister Hoekstra (CDA) en premier Rutte (VVD) aan het woord.