Verdediging spreekt in MH17-proces: 'Hij had er niets mee te maken'

Samenvatting van dag één van het MH17-proces

Onder grote internationale belangstelling is vandaag het strafproces begonnen tegen vier mannen die worden verdacht van betrokkenheid bij het neerhalen van vlucht MH17 in juli 2014. De verdachten waren zoals verwacht niet aanwezig bij het strafproces. Wel laat een van hen zich vertegenwoordigen door Nederlandse advocaten. Het Openbaar Ministerie verwacht op korte termijn in deze complexe zaak, waarvan het dossier 36.000 pagina's telt, geen nieuwe verdachten te vervolgen.

Van een inhoudelijke behandeling is het vandaag nog niet gekomen. Een samenvattend artikel over de dag vindt u hier.

Hierbij sluiten wij liveblog voor vandaag.

Zitting beëindigd, morgen verder

In de zaal zitten ook negen advocaten namens bijna vierhonderd nabestaanden. Advocaat Peter Langstraat legt uit dat de raadslieden zich eerder gezamenlijk hebben beziggehouden met het indienen van een schadeclaim bij Malaysia Airlines. Ook staan zij nabestaanden bij in een procedure bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.

De rechtbank beëindigt de zitting voor vandaag. Morgen om 10.00 uur gaat het proces verder. Dan zal het Openbaar Ministerie toelichting geven op de de stand van zaken van het opsporingsonderzoek.

Advocaat verdediging: veel onderwerpen behoeven nader onderzoek

Advocaat Boudewijn van Eijck kondigt aan dat hij in het 36.000 pagina's tellend dossier veel onderwerpen ziet die nader onderzoek behoeven.

Bijvoorbeeld: waarom was het luchtruim boven Oekraïne destijds maar beperkt gesloten? Het Joint Investigation Team heeft dat volgens hem niet nader onderzocht.

Het gevolg van "deze opzienbarende keuze" is volgens Van Eijck dat niet vastgesteld kan worden of de verantwoordelijken uit Oekraïne strafrechtelijk vervolgd kunnen worden in Nederland.

Hij stelde dat Oekraïne te weinig rekening heeft gehouden met het gevaar voor passagiersvliegtuigen. De advocaat zegt dat hij hier in juni nog uitgebreid op terug zal komen.

De rechtbank schorst de zitting tot 15.45 uur.

Advocaat verdachte Poelatov: 'Ramp was dramatisch, maar hij had er niets mee te maken'

De verdediging van verdachte Oleg Poelatov komt aan het woord. Zijn advocaat, Sabine ten Doesschate, zegt geschokt te zijn door de ramp. "Wij staan er volledig achter dat vandaag wordt stilgestaan bij het onmetelijke verdriet van de nabestaanden."

Ze benadrukt ook dat het belangrijk is de waarheid te achterhalen. Ten Doesschate zegt dat haar vaak is gevraagd waarom haar cliënt Poelatov zich wil verdedigen. Het antwoord is simpel volgens haar: "Hij zegt dat hij op geen enkele manier te maken heeft gehad met het neerhalen van MH17. Daarom wil hij zich verdedigen."

Daarbij zullen ze de "dramatische gevolgen" van de ramp niet ontkennen. "De aankomst van de slachtoffers en het vervoer van de kisten staat ook op ons netvlies gebrand."

OM: omgaan met misleidende informatie een van de grootste opgaven in deze zaak

Een terugkerende beschuldiging uit Rusland is dat bewijsmateriaal van het internationale onderzoeksteam is vervalst. Tapgesprekken zouden zijn gemanipuleerd, foto's en video's zouden nep zijn.

Het Openbaar Ministerie denkt deze beschuldigingen na uitvoerig onderzoek te kunnen weerleggen. Zo zijn er deskundigen ingeschakeld die beeldmateriaal op echtheid hebben onderzocht.

Rookgordijnen

Het omgaan met misleiding noemt het OM "een van de grootste opgaven" in deze zaak. "Ook de komende tijd moeten we verwachten dat de aandacht zal worden afgeleid van de feiten. Het is dus zaak goed onderscheid te maken tussen de rookgordijnen die worden opgeworpen en waar het in dit proces werkelijk om gaat."

Het OM meldt nog dat de identiteit van tientallen getuigen in het dossier geheim blijft, omdat zij anders als verraders zouden worden gezien. Het OM besluit ermee dat het van groot belang is de waarheid te achterhalen en de verantwoordelijken te straffen, om herhaling van de ramp te voorkomen.

In deze video vertelt correspondent David Jan Godfroid hoe Rusland verwarring probeert te zaaien:

'Daders hoopten mogelijk Oekraïens toestel te raken'

Het zou goed kunnen dat het neerschieten van de MH17 een vergissing was, schetst het OM. Mogelijk hoopten de betrokkenen een Oekraïens gevechtstoestel te raken.

Maar ook het uit de lucht schieten van een militair vliegtuig is strafbaar, zei officier van justitie Ferdinandusse. "Een vergissing in het doel maakt geen verschil voor het misdrijf dat is gepleegd."

Dat er oorlog woedde in het gebied, maakt ook niet uit. Alleen voor reguliere militairen die optreden namens staten die het oorlogsrecht respecteren gelden soms andere regels. Voor alle anderen gelden de gewone, strafrechtelijke regels. "Oorlog is geen vrijbrief van geweld door iedereen tegen iedereen."

Justitie verwacht op korte termijn geen nieuwe verdachten te vervolgen

Tientallen mensen hebben volgens het OM een rol gespeeld bij het vervoeren of bewaken van de Buk-installatie. Niet iedereen kon geïdentificeerd worden. Sommigen zijn overleden. En tegen andere verdachten is er te weinig bewijs.

Zo is er Vladimir Tsemach, die volgens het OM tot dezelfde groep behoorde als de verdachten. Eerder heeft Nederland om zijn uitlevering gevraagd, maar Rusland wist dit te voorkomen. Op dit moment is er nog te weinig bewijs tegen hem om hem te vervolgen, zei de officier van justitie.

Een andere medestrijder van de verdachten, Igor Bezler, tipte in een telefoontje dat er "een vogel" aan kwam. Dat was vlak voor het neerhalen van MH17. Maar het OM is er niet van overtuigd dat dit gesprek heeft bijgedragen aan het daadwerkelijk neerschieten van het vliegtuig.

Ook tegen anderen, zoals mogelijk hoge Russische militairen, heeft het OM niet genoeg bewijs. Justitie verwacht op korte termijn niet meer verdachten te kunnen vervolgen.

De vier verdachten die nu terechtstaan, waren volgens het OM "hoofdrolspelers". Twee van hen vormden de militaire top in Oost-Oekraïne, de twee anderen vielen rechtstreeks onder hun gezag. Zij zouden nadrukkelijk van plan zijn geweest een vliegtuig neer te schieten.

'Wie vandaag ongrijpbaar lijkt, kan morgen alsnog moeten voorkomen'

Naast deze strafzaak, lopen er nog andere procedures. Zo is Rusland door de Nederlandse overheid aansprakelijk gesteld voor het uit de lucht schieten van vlucht MH17.

Dat staat de vervolging van de huidige vier verdachten niet in de weg, zegt het OM. Dat verwacht overigens niet dat zij ooit zelf in de rechtszaal zullen verschijnen.

Toch heeft justitie geen moment getwijfeld over het nut van een proces. "Het gaat erom vast te stellen wat er is gebeurd", zei de justitie.

Volgens hem is het ook niet gezegd dat verdachten na een veroordeling aan hun straf ontkomen. Rusland zal hen niet uitleveren, maar andere landen mogelijk wel. "Wie vandaag nog ongrijpbaar lijkt, kan morgen alsnog zijn rechtbank in de ogen kijken."

Officier: Buk-installatie had nooit in Oekraïne mogen zijn

Volgens het Openbaar Ministerie is de MH17-zaak anders dan andere zaken waarbij een vliegtuig is neergeschoten. Het toestel is niet neergehaald door strijdkrachten die hun eigen territorium verdedigden, benadrukte de officier. "De Buk-installatie had nooit in Oekraïne mogen zijn. Het neerhalen had op geen enkele manier georganiseerd en uitgevoerd mogen worden."

Bovendien is er volgens het OM geen enkele verantwoording afgelegd voor de ramp.

Het OM prijst de getuigen die een verklaring hebben afgelegd in het onderzoek naar het neerschieten van de MH17, en de journalisten die diepgravend onderzoek hebben gedaan naar de gebeurtenissen in 2014. "Ook al wordt in deze tijd veel gelogen, dit onderzoek bevestigt dat de waarheid zich niet laat toedekken", stelde officier van justitie Ferdinandusse.

Het internationale onderzoeksteam heeft ook alle informatie onderzocht die is aangedragen door Rusland. De resultaten zullen later op zitting besproken worden.

'Voor sommigen is het proces een opluchting, voor anderen een extra belasting'

"Het oudste slachtoffer kwam uit Indonesië en was 82 jaar oud. Het jongste slachtoffer kwam uit Maleisië en is niet ouder geworden dan 1 jaar."

Officier van justitie Ward Ferdinandusse zegt dat niet alleen 298 mensen zijn omgekomen, maar dat de levens van nog veel meer nabestaanden ingrijpend zijn veranderd.

"Het echtpaar dat hun enige kind verloor zei: 'De dood is anders geworden. Je dient je dagen uit. Na je dood ben je misschien weer bij haar.' Een andere nabestaande zei: 'Ik vind alles zinloos en heb geen energie meer. Ik ben het contact kwijt met de goedheid van het leven.' Voor sommigen is dit proces een opluchting, voor anderen een extra belasting."

Zitting heropend

De rechtbank heeft de zitting heropend. Zowel het Openbaar Ministerie, de advocaten van verdachte Poelatov, als het rechtsbijstandsteam van de nabestaanden komen nog aan het woord.

Advocaat nabestaanden: blij met voortzetting proces

"Wat we zojuist gehoord hebben is indrukwekkend. Het laat de impact zien op de Nederlandse samenleving en de families", zei Peter Langstraat, die namens negen advocaten van 398 nabestaanden het woord voert.

Langstraat is tevreden dat het proces ordelijk verloopt en door kan gaan. "De verdediging had ook om een aanhouding kunnen verzoeken, in verband met het grote aantal pagina's in het dossier en het feit dat het voor hun cliënt niet allemaal vertaald is. Dan had het misschien vandaag of morgen kunnen eindigen. Dat is gelukkig voor de nabestaanden niet gebeurd."

Zo werden de namen opgelezen

Nabestaanden wilden het liefst applaudisseren na voorlezen namen

Het voorlezen van de namen duurde zo'n 20 minuten. Voor nabestaanden in de zaal een emotioneel moment. Indrukwekkend, vond ook de rechtbank. "De grote stilte in deze zaal bij het noemen van de namen maakt dat duidelijk", zei voorzitter Steenhuis.

Nabestaanden staken na afloop hun duim op naar de officieren van justitie en zeiden het liefst te hebben willen applaudisseren.

Rechter: moment van stilte en bezinning gepast, zitting geschorst

Volgens de voorzitter van de rechtbank is na het voorlezen van de namen een moment van "stilte en bezinning" gepast.

Hij schorst de zitting voor de lunch tot 13.30 uur.

Minutenlang voorlezen namen

Officier Dedy Woei-A-Tsoi is klaar met het voorlezen van de namen, wat minutenlang duurde. De namen staan in de tenlastelegging, omdat deze mensen volgens het OM vermoord zijn.

Het OM sprak daarvoor uit wat de vier verdachten ten laste wordt gelegd. "Zij hebben bewerkstelligd dat er een dodelijk wapen naar Oost-Oekraïne is gebracht en naar de locatie waar een Buk-raket is afgevuurd die de MH17 heeft geraakt. Ook hebben ze ervoor gezorgd dat het wapen daarna werd afgevoerd."

De officier noemde nog eens de officiële verdenking: het doen verongelukken van een vliegtuig met de dood tot gevolg en moord op alle inzittenden. In rustig tempo las ze daarna de namen voor van alle 298 slachtoffers.

De namen van slachtoffers worden voorgelezen

De rechtbankvoorzitter vraagt het Openbaar Ministerie met de voordracht te beginnen. De officier van justitie leest nu de namen voor van alle 298 slachtoffers van de MH17-ramp.

Dagvaardingen correct uitgereikt, zitting kan verder

De zaken tegen de verdachten die géén dagvaarding hebben gekregen, kunnen gewoon behandeld worden. De dagvaardingen zijn op tijd en op de juiste manier in Rusland en Oekraïne uitgereikt, constateert de rechtbank.

Zowel Oekraïne en Rusland hebben meegewerkt aan het Nederlandse rechtshulpverzoek. De stukken zijn aangeboden op het adres waar de verdachten stonden ingeschreven.

De rechtbank denkt dat Doebinski de brief aan hem wel degelijk heeft gezien. Bij Girkin en Chartsjenko blijft dat gissen. Maar onder andere gezien alle media-aandacht, twijfelt de rechtbank er niet aan dat alle verdachten op de hoogte waren van de zaak.

"Het mag ook worden verwacht dat iemand dan zijn best doet op de hoogte te raken van de beschuldigingen", zei de rechter. Als de verdachten op een later moment toch nog een advocaat willen sturen, dan mag dat altijd.

Ook Chartsjenko niet bereikbaar

Bij de Oekraïense verdachte Leonid Chartsjenko (48) ging het uitreiken van de dagvaarding al niet veel beter. Op het adres waar hij officieel zou verblijven, was de deur dichtgelast door de woningbouwvereniging. Omwonenden zeiden dat hij zes jaar geleden is verhuisd.

Op meerdere plekken zijn brieven achtergelaten met informatie over de strafzaak en het Openbaar Ministerie heeft geprobeerd hem op allerlei manieren te bereiken. Ook in een mail aan Chartsjenko bleek een link naar informatie over de rechtszaak te zijn geopend. Verder zijn familieleden op de hoogte gebracht en is de dagvaarding uitgebreid in Oekraïne in de media geweest.

Man ontkende aan de telefoon Doebinski te zijn

Ook de dagvaarding aan Sergej Doebinski (57) is niet aangekomen. Op het adres waar hij zou wonen, was hij niet. Ook hij kwam tot twee keer toe niet naar de rechtbank om de stukken in ontvangst te nemen. Pogingen via Facebook, mail en Skype in contact te komen, liepen op niets uit. Wel heeft hij een appje gelezen en in een e-mail op een link geklikt naar een bericht van het Joint Investigation Team.

Verder is hij gebeld. De man die opnam ontkende Doebinski te zijn, al herkenden rechercheurs zijn stem wel degelijk. Ook Doebinski zou tegen media hebben gezegd dat hij de beschuldigingen heeft gezien en dat hij niet deelneemt aan het proces.

Girkin onbereikbaar

De andere drie verdachten hebben géén verdediging. Het is niet gelukt de dagvaarding uit te reiken aan verdachte Igor Girkin (49). Op 30 december had hij bij de rechtbank in Moskou de stukken in ontvangst moeten nemen, maar hij is niet verschenen.

Een wijkagent heeft hem thuis opgezocht, maar de deur werd niet opengedaan. Volgens de buren woonde op dat adres een bejaarde vrouw. Ook pogingen van het Openbaar Ministerie in Nederland om hem te bereiken via Skype en e-mail zijn mislukt. Wel heeft hij tegenover een Russisch persbureau verklaard dat hij niet zou verschijnen en dat het bewijs tegen hem vals is.

Rechter: Poelatov op de hoogte van beschuldiging

Nog een formeel punt: rechtbankvoorzitter Steenhuis gaat na of de dagvaardingen zijn aangekomen bij de verdachten. Oleg Poelatov (55) is de enige die advocaten heeft gestuurd. Poelatov heeft via zijn Russische raadsvrouw laten weten dat hij niet betrokken was bij het neerhalen van de MH17 en zich graag wil (laten) verdedigen. De dagvaarding is aan hem uitgereikt, constateert de rechtbank. "Hij was dus op de hoogte van de rechtszaak en kiest er kennelijk voor om niet aanwezig te zijn."

Eventuele onderzoekswensen en verweer in juni

Voordat de rechtszaak begon, hebben de verdediging en het Openbaar Ministerie contact gehad. De advocaten konden nog niet aangeven wat zij nader onderzocht willen hebben, omdat ze het dossier nog maar net hebben. En omdat de 36.000 pagina's in het Nederlands zijn, hebben ze de inhoud ook nog niet besproken met hun cliënt Poelatov. Zij hebben daarom gevraagd om eventuele onderzoekswensen in juni in te dienen, net als het eventueel voeren van een eerste verweer. Daar ging de rechtbank mee akkoord.

Uitleg over Nederlandse rechtspraak

Vanwege de grote buitenlandse belangstelling legt de rechtbank uit hoe een Nederlandse rechtszaak normaal gesproken in elkaar steekt. Zo gebeurt in Nederland veel schriftelijk. Anders dan in andere landen worden deskundigen en getuigen meestal niet in het openbaar gehoord.

Oproep tot fatsoen

De rechtbankvoorzitter gaat verder waar hij gebleven was. Hij benadrukt dat hij zal toezien op een eerlijk proces. Ook vraagt hij de procespartijen om elkaar met fatsoen en respect te bejegenen. "Standpunten van procespartijen kunnen door anderen als vervelend of kwetsend worden ervaren", zegt hij. "Toch is het van belang dat deze standpunten kunnen worden ingenomen."

De zitting wordt hervat

De rechtbankvoorzitter hervat de zitting en bevestigt dat er problemen waren met de livestream.

Livestream overbelast

De zitting is stilgelegd omdat de livestream, waarop wereldwijd mensen meekijken, overbelast was. Ook deden de hoofdtelefoons op de publieke tribune het niet.

Podcast: de lange weg naar het MH17-proces

In podcast De Dag reconstrueert onderzoeksjournalist van de NOS Hugo van der Parre de lange weg tot aan de start van het proces. Wat we weten over de verschillende onderzoeken tot nu toe?

49 nabestaanden willen spreektijd

Tot nu toe hebben 49 nabestaanden zich gemeld om op een later moment te spreken in de rechtszaal. Ook zijn er 82 nabestaanden die een schriftelijke verklaring willen indienen bij de rechtbank over de gevolgen die het neerstorten van MH17 voor hen heeft gehad. Voorlopig dienen ook 84 nabestaanden een vordering in tot schadevergoeding, meldt de rechtbank.

Zitting onderbroken

Vanwege een technisch probleem heeft de rechtbank de zitting onderbroken. Over een halfuur gaat de zitting verder.

Verslaggever Mattijs van de Wiel over de onderbreking:

Inhoudelijke behandeling later

De rechtbank zegt dat er eind van het jaar en begin volgend jaar enkele weken zijn uitgetrokken voor de inhoudelijke behandeling van de strafzaak, maar dat nu nog onduidelijk is hoe het proces zal gaan verlopen en of er meer tijd nodig is. "Voor nabestaanden zal het ongetwijfeld een zware en emotionele periode zijn", zegt de rechtbank. Zij krijgen op een later moment in het proces de ruimte om te spreken in de rechtszaal.

De voorzitter wijst op de rechten van zowel slachtoffers als verdachten. De verdachten komen alle vier uit het buitenland. Als ze zich willen verdedigen, moeten ze zich laten bijstaan door een Nederlandse advocaat. Alleen die is bevoegd om in Nederland op te treden.

'Inventariserend karakter'

De rechtbank legt uit wie er in de zaal zitten en hoe het strafproces er voorlopig uitziet. "Omdat pas vandaag duidelijk zou worden of er een verdachte verschijnt, hebben deze eerste dagen een inventariserend karakter", legt de rechtbankvoorzitter uit. "Deze eerste fase van het proces is bedoeld om de stand van zaken in kaart te brengen."

Voorafgaand aan de zitting heeft de rechtbank met de officieren van justitie en advocaten overlegd over de procedure.

Voertaal Nederlands

De voertaal in de rechtszaal is Nederlands, zegt de rechtbankvoorzitter. Belangstellenden die geen Nederlands spreken, kunnen de zitting via tolken in het Engels volgen. De zittingen zullen deze week elke dag om 10.00 uur beginnen en om 17.00 uur eindigen.

Zitting geopend

Rechtbankvoorzitter Steenhuis opent de zitting. "Het neerstorten van MH17 in Oost-Oekraïne vormt de aanleiding voor deze strafzaak. Velen hebben lange tijd uitgekeken naar deze dag", zegt hij. "Bij de verschrikkelijke ramp zijn alle 298 inzittenden om het leven gekomen. Dit tragische verlies van zoveel mensenlevens heeft over de hele wereld tot reacties geleid. Het heeft enorme gevolgen voor de nabestaanden van de slachtoffers. Daar zal de rechtbank nog uitgebreid bij stilstaan."

Twee advocaten namens Poelatov in de zaal

In de zittingszaal zitten twee advocaten namens verdachte Oleg Poelatov, samen met een Russische collega en tolk. Daarachter een rij van negen advocaten namens de nabestaanden van de crash. Verder zitten in de zaal vijftien journalisten, een tekenaar en een aantal nabestaanden. In het Justitieel Complex Schiphol zijn ook nog drie videozalen waar andere belangstellenden meekijken, waaronder vertegenwoordigers van de landen die meedoen aan het Joint Investigation Team. Ook is er een videoverbinding met een locatie in Nieuwegein, waar nabestaanden bijeen zijn gekomen. De zaak wordt ook integraal uitgezonden via een livestream.

Twintig nabestaanden aanwezig

Er zijn ongeveer twintig nabestaanden bij het strafproces aanwezig, zegt verslaggever Jeroen de Jager. Het grootste deel van de nabestaanden, onder wie mensen uit Australië en Maleisië, volgt het proces in Nieuwegein. Daar zijn ook familierechercheurs, het Openbaar Ministerie en slachtofferhulp aanwezig.

Volgens Piet Ploeg, voorzitter van de Stichting Vliegramp MH17, lopen de gevoelens van nabestaanden over het strafproces uiteen. "De groep is heel divers: sommigen willen het naadje van de kous weten, andere nabestaanden willen het liever achter zich laten."

Ook voor Ploeg zijn het belangrijke dagen. "We gaan te horen krijgen wat er is gebeurd, waarom het vliegtuig is neergehaald en wat is de rol van Rusland is." Hij wil gebruikmaken van zijn spreekrecht. Dat zal pas aan het einde van het strafproces mogelijk zijn en kan dus nog jaren duren. "Ik wil dat de rechtbank en ook de verdachten weten wat de impact is geweest van het neerhalen van MH17 op ons persoonlijk leven."

De verdachten zullen niet in de zaal aanwezig zijn. "We willen de verdachten wel in de ogen aankijken, maar dat is niet de realiteit. We hebben er maar mee te dealen. We wisten van tevoren dat de kans dat de verdachten voor het hekje komen te staan nihil is. Maar er zal gerechtigheid komen."

Nog geen inhoudelijke behandeling

De zitting gaat zo beginnen. "Er zal nog geen inhoudelijk behandeling komen van de zaak", zegt universitair docent internationaal strafrecht Marieke de Hoon. "Eerst zal de rechtbank bekijken wie er komt opdagen. Sturen de verdachten bijvoorbeeld advocaten? Als dat zo is, betekent dat dat ze een verdediging gaan voeren. Als ze niet komen opdagen moet de rechtbank bekijken of er verstek kan worden verleend." Dat houdt in dat de procedure toch kan doorgaan, ook al zijn de verdachten er niet.

Overigens hoeven de verdachten niet bij de zitting aanwezig te zijn. "In Nederland heb je als verdachte niet de plicht om aanwezig te zijn, maar wel het recht. Elke verdachte mag dat zelf bepalen."

Dit zijn de MH17-verdachten

Nieuwsuur maakte dit portret van de verdachten:

Namen van alle slachtoffers worden voorgelezen

Aan het begin van de rechtszaak zal het Openbaar Ministerie de tenlastelegging voordragen. Het OM verdenkt de vier verdachten van het neerhalen van een vliegtuig en de moord op alle inzittenden. Het OM zal de namen van alle 298 slachtoffers voorlezen.

Onderzoek gaat hoe dan ook door

Igor Girkin, Sergej Doebinski, Oleg Poelatov en Leonid Chartsjenko staan vandaag terecht. "Dat Nederland met de vervolging van vier verdachten begint, betekent niet dat het onderzoek daarmee klaar is", zegt de leider van Joint Investigation Team, Digna van Boetzelaer. Het onderzoek gaat gewoon door.

Australië, België, Maleisië, Oekraïne en Nederland verlengden gisteren officieel hun samenwerking. Vertegenwoordigers van de landen legden ook een krans bij het MH17-monument in Vijfhuizen. "Ik ben vooral opgelucht voor de nabestaanden dat de rechtsgang nu van start gaat", aldus Van Boetzelaer.

Ook nabestaanden aanwezig

Ook de nabestaanden van de slachtoffers van de vliegramp kunnen terecht in het complex bij Schiphol. "Maar de verwachting is dat de meesten die het samen willen volgen naar het congrescentrum in Nieuwegein zullen gaan", zegt verslaggever Mattijs van de Wiel. "Dat is de zaal waar ze al vele keren zijn samengekomen om te worden bijgepraat over het MH17-onderzoek."

Ria van der Steen is naar Schiphol gekomen om het proces bij te wonen. Dat is emotioneel, "maar de vreugde overheerst", zegt ze in deze video.

Waarom het proces in Nederland is

Waarom worden drie Russische en een Oekraïense verdachte van een vliegramp die boven Oost-Oekraïne plaatsvond in Nederland berecht? "Omdat het niet lukte om een VN-rechtbank op te zetten", zegt verslaggever Mattijs van de Wiel. "Rusland hield dat tegen. Verder heeft Nederland vanaf dag één het voortouw genomen in het onderzoek en zijn de meeste slachtoffers Nederlands. Daarom wordt de zaak door Nederlandse rechters behandeld."

Een zitting zonder verdachten, heeft dat zin?

Veel aandacht uit binnen- en buitenland

De rechtszaak trekt wereldwijd belangstelling. Zo'n 450 journalisten uit binnen- en buitenland hebben zich aangemeld om verslag te doen. Daarvan passen er maar vijftien in de zittingszaal. De rest volgt de zaak vlak bij het Justitieel Complex Schiphol, waar het proces plaatsvindt.

Verslaggever Mattijs van de Wiel is aanwezig bij de zitting. "Je ziet de opwinding van de grote gebeurtenis die staat te beginnen", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Vooral bij de journalisten. Er is grote bedrijvigheid in het perscentrum, een groot tijdelijk gebouw dat speciaal voor deze zaak is neergezet."

Wat gaat er vandaag gebeuren?

Nederlandse advocaten

De zitting start om 10.00 uur en staat onder leiding van rechter Hendrik Steenhuis. Hij is bekend van de zaak tegen politicus Geert Wilders. Er zijn drie officieren van justitie, die eerder strafrechtelijke onderzoeken leidden naar oorlogsmisdrijven. De vier verdachten zijn er niet. Wel stuurt in ieder geval één van hen advocaten: Sabine ten Doesschate en Boudewijn van Eijck, beiden van een groot Nederlands advocatenkantoor dat ook regelmatig wordt ingehuurd door de politie.

Eerste procesdag

Vanaf vandaag staan de eerste vier verdachten terecht in het MH17-proces: drie Russen en een Oekraïner die betrokken zouden zijn geweest bij de aanvraag en levering van de Buk-installatie waarmee het vliegtuig op 17 juli 2014 werd neergeschoten. Dat gebeurde boven het oosten van Oekraïne, waar toen gevochten werd tussen het leger en pro-Russische rebellen. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven, onder wie 196 Nederlanders.