Universiteit Leiden verzweeg sponsoring hoogleraar door Belastingdienst
De leerstoel van bijzonder hoogleraar Rex Arendsen van de Rijksuniversiteit Leiden wordt in stilte betaald door de Belastingdienst, terwijl hij als hoogleraar onderzoek doet naar belastingwetgeving en de uitvoerbaarheid ervan. Hijzelf, de universiteit en de Belastingdienst hebben dit potentiële belangenconflict niet publiekelijk vermeld.
Dat blijkt uit onderzoek van Nieuwsuur. Minister Robbert Dijkgraaf (Wetenschap) zegt 'geschrokken' te zijn. "Ik vind dat het absoluut 100 procent duidelijk moet zijn hoe hoogleraren ondersteund worden en dat we weten dat er geen belangenverstrengeling is en geen beïnvloeding van buitenaf. Het verzwijgen en verbergen van dit soort constructies vind ik onacceptabel."
De financiering van de bijzondere leerstoel van Arendsen verloopt via de Douane, voorheen onderdeel van de Belastingdienst. Ook het ministerie van Financiën was betrokken bij het instellen van de leerstoel.
Over een periode van tien jaar betaalt de Belastingdienst/Douane 425.000 euro aan de universiteit. Van dat geld worden de hoogleraar en twee promovendi betaald. De financiering begon in 2015 en stopt in 2025.
Hoogleraar Arendsen is één dag in de week werkzaam voor de universiteit. Daarnaast is hij al jarenlang vier dagen per week in dienst bij de Belastingdienst. Hij meldde dat in een publicatie in 2017. Eerst werkte hij als hoofd Onderzoek bij de dienst, maar sinds enkele jaren werkt hij op detacheringsbasis voor de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).
Publiekelijk was alleen bekend dat het Belasting- en Douane Museum in Rotterdam de leerstoel van Arendsen aan de universiteit financierde. Maar in werkelijkheid betaalde de Belastingdienst/Douane het overgrote deel van de kosten: ruim drie keer meer dan het museum betaalde. De Belastingdienst heeft ook zitting in de stichting van dat museum en beslist ook op die manier mee over de financiering van de leerstoel.
Arendsen doet onderzoek naar de uitvoering van het belastingrecht en de inzet van ICT daarbij. Beide onderwerpen zijn van direct belang voor de Belastingdienst.
Melding van sponsoring
Het is gebruikelijk dat bijzondere leerstoelen worden gesponsord door bedrijven en instellingen. Dat moet in publicaties en bijvoorbeeld op de website van de universiteit dan wel gemeld worden. Maar dat gebeurde niet. Ook in het proefschrift dat Arendsen begeleidde wordt de financiering niet genoemd.
Dat is in strijd met de gedragscode van de beroepsvereniging van wetenschappers. "Uitgangspunt is dat als onderzoek door derden wordt gefinancierd altijd duidelijk is wie de opdrachtgever en/of financier is. De Nederlandse onderzoeksinstellingen hebben zich aan de Gedragscode gecommitteerd", zegt beroepsvereniging KNAW.
Arendsen zegt in een reactie dat hij met het vermelden van de stichting voldeed aan de wens tot transparantie over de financiering van zijn leerstoel. Hij geeft aan geen bezwaar te hebben de financiering voortaan duidelijker te melden. "Mijn eigen onderzoeksresultaten worden in publicaties gepresenteerd. Dat onderzoek wordt niet gedefinieerd door, niet uitgevoerd met en niet
beïnvloed door financiers."
Ook de Universiteit Leiden laat weten dat ze dachten te hebben voldaan aan de transparantie-eisen. "Erop terugkijkend had de financiering vanuit de Belastingdienst beter wel kunnen worden vermeld", zegt de universiteit in een reactie.
Minister Dijkgraaf gaat dinsdag in gesprek met universiteiten om het thema over transparantie te bespreken. Hij heeft de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam aangesproken op het gebrek aan transparantie.
De volledige reacties van de betrokkenen vind je hier: hoogleraar Rex Arendsen, de Belastingdienst/Douane en de Universiteit Leiden.
