Massagraven ontdekt in Syrië: 'Berging doden kan nog jaren duren'

Er verschijnen steeds meer berichten over de vondsten van massagraven in Syrië. De Syrische hulporganisatie Witte Helmen heeft meldingen ontvangen van dertien massagraven, verspreid over het land. Persbureau Reuters heeft met getuigen gesproken die zeggen dat ze de massagraven met eigen ogen hebben gezien.

Ten noorden van Damascus zou een massagraf zijn ontdekt met daarin de lichamen van ten minste 100.000 mensen. Mouaz Moustafa, het hoofd van de nonprofitorganisatie Syrian Emergency Task Force, zegt tegen Reuters dat het een van vijf massagraven is die hij in de afgelopen jaren zelf heeft gezien.

"100.000 is de conservatiefste schatting", zegt Moustafa over het aantal lichamen in het massagraf in Qutayfah, zo'n 40 kilometer ten noorden van de hoofdstad.

Dit zijn beelden van persbureaus AP en Reuters van de massagraven:

Reuters sprak ook met de voormalige Amerikaanse ambassadeur voor oorlogsmisdaden Stephen Rapp. Ook hij is bij het massagraf in Qutayfah geweest, zegt hij, en hij twijfelt niet aan het aantal van minstens 100.000 lichamen. Het is echter niet duidelijk waar dit aantal precies op is gebaseerd.

Volgens de Witte Helmen worden er nog zo'n 150.000 Syriërs vermist. Velen waren tegenstander van het regime en verdwenen, in de jaren na het uitbreken van de burgeroorlog in 2011, in de gevangenissen van de vorige week gevluchte dictator Assad. Dit gevangenissysteem staat bekend om de gruwelijke omstandigheden en martelpraktijken en was een van de belangrijkste pilaren die het regime in het zadel hielden.

Nazitijdperk

Voor veel Syriërs betekende het einde van het Assad-tijdperk direct het begin van een zoektocht naar hun vermiste naasten. Duizenden mensen trokken naar de gevangenissen in de hoop hun geliefden daar terug te vinden.

Een week later, nu de gevangenissen leeg zijn en de hoop op de veilige terugkeer van verwanten met de dag verder afneemt, verplaatst die zoektocht zich naar de vele begraafplaatsen en mortuaria van het regime.

Oud-ambassadeur Rapp werkt samen met twee organisaties, de Commission for International Justice and Accountability en de Syrian Emergency Task Force, om massagraven te vinden en vast te leggen wat ze daar aantreffen. Hij vergelijkt de schaal waarop mensen zijn vermoord en gedumpt in de graven met het nazi-tijdperk.

"Van de geheime politie die mensen oppakte in hun huis en op straat, tot de bewakers en ondervragers die hen martelden tot de dood erop volgde, tot de vrachtwagenchauffeurs en bulldozerchauffeurs die de lichamen lieten verdwijnen. Duizenden mensen werkten mee aan deze moordmachine."

Horrorplek

Syriërs die in de buurt van een militair detentiecentrum wonen waar ook een begraafplaats ligt, zeggen tegen Reuters dat ze in het tijdperk-Assad koelvrachtwagens af en aan zagen rijden tussen de gevangenis en de begraafplaats. Zij zeggen met eigen ogen te hebben gezien dat lichamen uit die vrachtwagens in de graven werden gedumpt. "Dit is een horrorplek", zegt een omwonende.

Het kan nog jaren duren voordat alle doden zijn geborgen, zegt Mounir al-Mustafa, plaatsvervangend voorzitter van de Witte Helmen. "We kunnen deze massagraven niet allemaal openen. Het is een enorme klus om alles te documenteren, monsters te nemen en codes aan de lichamen te geven voordat we mensen kunnen identificeren."

Al-Mustafa zegt dat de prioriteit nu ligt bij het inventariseren van de ongeïdentificeerde lichamen in mortuaria en ziekenhuizen.

In de beruchtste Syrische gevangenis Sednaya is vorige week het lichaam gevonden van de bekende Syrische vluchteling Mazen Hamada. Hij woonde tot 2020 in Nederland. In 2014 zocht de NOS hem op in een asielzoekerscentrum: