De ene ramp is de andere niet, in ieder geval niet financieel
Het is voor slachtoffers van natuurgeweld bijna niet te voorspellen of hun verzekering de schade dekt. En als de verzekering niet dekt, springt de overheid dan in dat gat? Vooral voor dat laatste is er geen eenduidig beleid, zeggen onderzoekers vandaag.
Neem de valwind in Leersum, in 2021. Een valwind gooit daar binnen 30 seconden tienduizenden bomen om. "Hier stonden tientallen lariksen," zegt landgoed-eigenaar Willemina van der Goes-Petter ruim drie jaar later. "Ze lagen als mikado-stokjes over elkaar na de valwind. Het bos was veranderd in één grote chaos."
Voor de gemeente Utrechtse Heuvelrug liep de schade in de miljoenen. Naar schatting 75.000 bomen waaiden om. Die moesten allemaal worden opgeruimd, deels op kosten van de gemeente, die de kosten nergens kon terughalen.
"Dat was wel wrang," zegt wethouder Gerrit Boonzaaijer (SGP). "De Nederlandse wet voor schade-afhandeling is gebaseerd op Nederlands weer. Dus waterschade wordt wel gedekt, Maar wij hadden geen waterschade, wij hadden een valwind."
Onduidelijkheid
De ene ramp is de andere niet, bleek nog geen maand later. Grote delen van Zuid-Limburg overstroomden na dagenlange hevige regenval. Voor het herstel van die regio stelde het Rijk wel geld beschikbaar.
Het is één van de problemen waar mensen en gemeenten tegenaan lopen, schrijven onderzoekers van onder meer de Universiteit van Utrecht en de Erasmus Universiteit. Het is vaak onduidelijk wanneer er wel recht is op een rijksuitkering en wanneer niet.
"De verschillen zijn vaak niet uit te leggen," zegt Esther Engelhard van de Universiteit van Utrecht. Eén van de problemen, zegt zij, is dat stormschade vaak niet volledig gedekt is door verzekeringen. En overstromingsschade willen commerciële verzekeraars vaak niet vergoeden.
Engelhard: "Het is een beperkt risico, maar als het gebeurt, kan het tot enorme schade leiden. Dat willen verzekeraars niet. Ze zeggen dat ze daarvoor echt hulp nodig hebben van de overheid."
Daarom kloppen mensen na zo'n ramp vaak aan bij de overheid. Maar dat gaat lang niet altijd goed. In Limburg waren na de overstromingen mensen die alles vergoed kregen en anderen die grote schades zelf moesten betalen. In Leersum werd dus helemaal geen geld door de rijksoverheid beschikbaar gesteld.
Rampenpot
"In de toekomst zullen dit soort dingen alleen maar vaker voorkomen, door klimaatverandering," zegt wethouder Boonzaaijer. "Als bestuurder van een gemeente denk je: dit is echt het formaat van een ramp. Waarom is er dan wel geld als er overstromingen zijn en niet voor ons?"
De gemeente kon de schade uiteindelijk voor een groot deel zelf betalen uit de gemeentelijke reserves. Ook de provincie Utrecht betaalde een deel van de schade.
Om onduidelijkheid te voorkomen zou de overheid duidelijke criteria moet opstellen over wanneer er wel aanspraak kan worden gedaan op de rampenpot en wanneer niet, zeggen de onderzoekers. Of de overheid moet verzekeraars te hulp schieten, zodat zij toch verzekeringen aanbieden voor dit soort natuurgeweld.
Ook landgoedeigenaar Van der Goes-Petter zat met hoge kosten. "We konden de bomen niet vijf, zes lagen dik op ons terrein laten liggen. Maar het was ook gevaarlijk om ze zomaar weg te halen. Er stond spanning op, je kunt ze niet zomaar in stukken zagen."
Ze had uiteindelijk geluk: ook zij kreeg een deel van haar kosten vergoed door de provincie Utrecht. "Dat bericht kregen we net voor kerst. Het was echt een kerstcadeau."
