Ierse groeipijn: woningcrisis ondermijnt het economische succesverhaal
Ze noemen hem de troubadour van de Ierse woningcrisis; elke donderdag maakt muzikant Martin Leahy de urenlange reis van zijn woonplaats Ballinadee in het zuiden van Ierland naar de hoofdstad Dublin. Met zijn gitaar in de hand zingt hij nu al tweeëneenhalf jaar zijn protestlied Everybody Should Have A Home voor het Ierse parlement.
Met zijn protestactie wil hij aandacht vragen voor de huizencrisis die hem ook persoonlijk raakt. Afgelopen maand werd Leahy uit zijn huis gezet. "Ik woon op het platteland, dus ik dacht dat ik vrij eenvoudig een nieuwe woning kon vinden. Maar toen ik de makelaar bezocht, kwam ik er al snel achter dat de woningcrisis alle delen van Ierland treft. De prijzen zijn ontzettend hoog en er is nauwelijks aanbod."
Hij slaapt nu op de bank bij een vriend. "Ik heb nog geluk dat ik bij een vriend terechtkon, maar in feite ben ik dakloos. Mijn situatie is niet uniek. Er zijn hele gezinnen die in noodopvang wonen in Ierland."
Leahy zingt zijn wekelijkse protestlied vlak voor de Ierse verkiezingen:
Morgen gaan de Ieren naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. De Ierse regeringscoalitie kan op fraaie rapportcijfers leunen. Ierland is een van de snelst groeiende economieën ter wereld en een magneet voor grote multinationals. De werkeloosheid is laag en de overheid heeft miljardenoverschotten op de begroting.
Maar het enorme gebrek aan betaalbare woningen dreigt het Ierse succesverhaal onderuit te halen en het is met afstand de grootste zorg van de kiezers. Ierland heeft momenteel een tekort van 250.000 woningen. "Noem het groeipijnen", zegt de Ierse econoom Ronan Lyons. "Ierland is razendsnel gegroeid en de infrastructuur en in het bijzonder de huizenbouw hebben het niet kunnen bijbenen."
Lyons is als hoogleraar verbonden aan de prestigieuze Trinity University in Dublin en geldt als autoriteit op het gebied van de Ierse huizenmarkt. Als lid van een wetenschappelijke commissie geeft hij adviezen aan de regering om de woningcrisis op te lossen.
Immigratieland
Een belangrijke factor is de snelle bevolkingsgroei. Het economische succes heeft veel migranten uit het buitenland aangetrokken. De bevolking groeide de afgelopen tien jaar daardoor met ruim 14 procent. Daarmee is Ierland een van de snelst groeiende landen in Europa.
Om de groei bij te houden moet Ierland elk jaar 65.000 nieuwe woningen bouwen, maar ze blijven nu steken op 32.000 huizen per jaar. "Het is fascinerend om te zien hoe de discussie is veranderd", constateert Lyons. "Eerst juichten we het toe als grote internationale ondernemingen nieuwe banen voor hoogopgeleide buitenlanders creëerden. Nu is de reactie: hoe gaan we ervoor zorgen dat al die extra mensen onderdak krijgen? Ierland is immigratie meer en meer gaan zien als probleem voor de huizenmarkt."
Tel daarbij op de logge bureaucratie, gecompliceerde bestemmingsplannen en hoge bouwkosten en je hebt al snel te maken met enorme woningtekorten die de prijzen voor koop- en huurwoningen opdrijven. Een woning in Dublin kost nu gemiddeld 500.000 euro. De gemiddelde huur in de hoofdstad is 2.400 euro per maand. De huizenprijzen in heel Ierland zijn het afgelopen jaar met 10 procent gestegen.
Talent vertrekt
Deze crisis treft niet alleen de kwetsbaarste groepen in de samenleving. Neem de 21-jarige Jakub Mastek. Hij volgt een gloednieuwe studierichting aan de Dublin City University: scheikunde in combinatie met kunstmatige intelligentie, een studie met prima vooruitzichten op een goedbetaalde baan.
Het liefst zou Mastek in zijn geboorteland blijven. "Ik ben hier opgegroeid. Ik houd van Ierland, al mijn vrienden zijn hier." Toch is hij van plan Ierland te verlaten.
Hij maakte een simpele rekensom. Beginsalarissen in zijn beroepsgroep zijn 44.000 euro per jaar. Als hij in Dublin blijft, gaat het grootste deel op aan woonkosten. "Wil ik echt zo graag in Ierland blijven dat ik bereid ben een enorme financiële klap te incasseren? Het is het niet waard. Ik ben al aan het kijken naar banen in Australië, Duitsland en Amerika."
Vertrouwen in politiek kwijt
Dat werpt vragen op over de houdbaarheid van het Ierse economische model. Kan het land zich het vertrek van jong talent als Jakub Mastek veroorloven? Econoom Lyons maakt zich zorgen. "De woningcrisis heeft de afgelopen tien jaar de economische groei geremd. Het is zonder twijfel de Achilleshiel van het Ierse model."
Lyons is voorzichtig optimistisch dat de politiek met een oplossing komt na deze verkiezingen. "Alle partijen praten nu over het bouwen van 60.000 extra woningen. Dat alleen al is winst. Bij de vorige verkiezingen had niemand het erover."
Muzikant Marin Leahy en student Jakub Mastek zijn minder hoopvol. Mastek stemt met zijn voeten en vertrekt naar het buitenland. Leahy heeft alle vertrouwen in de politiek verloren. "De regeringspartijen hebben dit probleem gecreëerd. Ze zijn niet in staat het op te lossen."
