Leesvaardigheid op deel vmbo en in praktijkonderwijs ondermaats, inspectie wil actie

Lang niet alle leerlingen in de tweede klas van het voortgezet onderwijs hebben het leesniveau om goed te kunnen doorleren. Dat concludeert de Inspectie van het Onderwijs in de eerste nationale peiling van de leesvaardigheid van leerlingen in het tweede jaar van het voortgezet onderwijs en voortgezet speciaal onderwijs (vso).

In de tweede klas van havo en vwo en de tweede klas van het vso is het leesniveau van leerlingen op niveau, maar "op het vmbo basis- en kader-niveau (b/k) en op het praktijkonderwijs zien de resultaten er niet goed uit".

Leesniveaus worden in Nederland gemeten aan de hand van fundamentele niveaus en streefniveaus. Niveau 1F is het fundamentele leesniveau, niveau 2F is nodig om zelfstandig maatschappelijk te kunnen functioneren en om mee te komen op de middelbare school. Uit het onderzoek blijkt dat de meeste tweedejaars leerlingen van het praktijkonderwijs en het vmbo-b/k niveau 1F nog niet hebben bereikt.

In Nederland volgt ongeveer een kwart van alle middelbare scholieren het praktijkonderwijs of vmbo basis- of kader-niveau. "Van de meerderheid van deze groep Nederlandse leerlingen is de leesvaardigheid dus niet goed genoeg. Dit vraagt om een verbeterde aanpak", schrijft de inspectie.

In de tweede klas havo/vwo en vso lezen de meeste leerlingen op of boven 2F-niveau, blijkt uit het onderzoek. Een meerderheid van de vmbo-g/t-leerlingen ('gemengd' en 'theoretisch') in de tweede klas leest op of boven 1F-niveau, blijkt uit de peiling. Deze niveaus passen volgens de inspectie bij het leerjaar.

De inspectie waarschuwde de laatste jaren al meermaals voor het verslechteren van de basisvaardigheden. Het internationale trendonderzoek PISA (Programme for International Student Assessment) concludeerde vorig jaar dat Nederlandse scholieren van 15 jaar slecht scoren op het gebied van lezen. Het niveau ging in een paar jaar tijd snel achteruit, zo bleek.

Boeken lezen op school

De inspectie oppert een aantal "aanknopingspunten" om het leesniveau te verbeteren. Daarvoor kregen ze advies van een groep experts. Leerlingen moeten veel lezen, dus het lezen van boeken op school wordt aangeraden.

Minder voor de hand liggend is het advies om meer aandacht te besteden aan leesvaardigheid bij andere vakken. Docenten Nederlands en die van andere vakken moeten vaker samen optrekken om dat te realiseren, is de suggestie.

Op de lerarenopleiding moet "diepere aandacht" voor leesvaardigheid komen, vindt de inspectie. Het verplicht lezen van jeugdliteratuur zou daar onderdeel van moeten zijn.